شیعیان لبنان از پیدایش تا پیروزی انقلاب اسلامی

شیعیان لبنان از پیدایش تا پیروزی انقلاب اسلامی
پدیدآوران	صفاتاج، مجید (نویسنده)
ناشر	نشر آفاق روشن بیداری
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۶
کد کنگره	‏

شیعیان لبنان از پیدایش تا پیروزی انقلاب اسلامی تألیف مجید صفاتاج؛ انقلاب اسلامی ایران، نقشی مستقیم در پیدایش و رشد و شکوفایی نهضت اسلامی جدید در لبنان به خصوص شیعیان داشت؛ به این دلیل که انقلاب اسلامی در ایران، احساس شیعیان لبنان را در زمینه تمایز و برتری بر سایرطوایف این کشور برانگیخت و زمینه ساز احیای نهضت شیعی در کشور لبنان و الهام بخش رهایی مردم شیعه جنوب این کشور در مبارزه با اسرائیل شد.

معرفی کتاب

پس از گسترش اسلام در سرزمین شام، اغلب جمعیت و حاکمیت موجود در این منطقه که لبنان بخشی از آن به شمار می آمد با اهل سنت بود. اما با تبعید جناب ابوذر غفاری، یکی از بهترین یاران و صحابه پیابر اسلام (ص) و از نخستین حامیان جانشینی امیر المومنین حضرت علی (ع)، به سرزمین شام، بذر تشیع در این سرزمین کاشته شد. در واقع پیدایش تشیع و تاسیس جامعه شیعی در این سرزمین را باید نتیجه و بازده دعوت این مجاهد راستین راه خدا دانست. پس از آن، تاریخ شیعیان لبنان، تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران با فراز و نشیب هایی همراه بود و مراحل مختلفی را پشت سر گذاشت.

اوایل قرن سوم هجری تا آخر همان قرن و پس از آن، دوره گسترش تشیع در لبنان بود. اما شروع جنگ های صلیبی و سرازیر شدن نیروهای صلیبی از اروپا و کمک مسیحیان موجود در منطقه و به ویژه در لبنان به صلیبی ها، منجر به استقرار حاکمیت مسیحی ها در سواحل شرقی دریای مدیترانه و نابود کردن سلسله های متمایل به تشیع در شام شد که در بعضی نقاط حدود دو قرن ادامه داشت. این وضعیت با روی کار آمدن حکومت های متعصب سنی تداوم یافت. برخورد بسیار شدید جریانان سنی با شیعیان به عنوان عوامل اصلی سلطه ی صلیبی ها بر منطقه، منجر به از بین رفتن قدرت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان در دوره ی حاکمیت سنی ها شد. استمرار حاکمیت مذکور نزدیک به هشت قرن ادامه داشت. با شکل گیری قدرت استعماری اروپا و گسترش مناطق نفوذ آن ها به خارج از اروپا و تحت تأثیر قرار دادن این حاکمیت ها، درگیری مذهبی با مسلمانان آغاز شد و شیعیان از تبعات منفی آن در امان نماندند. این وضعیت منجر به نفوذ روزافزون غرب در لبنان شد. تا اینکه جنگ جهانی اول شروع شد. پس از پایان جنگ، تجزیه مناطق شمالی شام به دو کشور سوریه و لبنان از طریق جامعه ملل مشروعیت یافت که بار دیگر محدودیت و محرومیت شیعیان این منطقه را در پی داشت. در این دوره، رشد تدریجی نفوذ آمریکا در لبنان، شکل بارز و برجسته تری به خود گرفت و اوضاع شیعیان لبنان به ویژه از زمان تشکیل رژیک غاصب اسرائیل در سرزمین اشغالی فلسطین رو به وخامت گذاشت و آنان نیز در معرض تجاوز نظامی و اشغال گری و کشتار و قتل عام قرار گرفتند.

با مهاجرت امام موسی صدر از ایران به لبنان، وضعیت شیعیان رو به بهبودی نهاد و جنبش شیعی لبنان از اوایل دهه ی 1960 که برجسته تر شدن نقش سیاسی شیعیان لبنان، روند رو به رشدی داشت تا اواسط دهه ی 1970 شاهد توسعه ی بیشتر خود در لبنان بود. با شعله ور شدن آتش جنگ داخلی در لبنان در سال 1975 میلادی که یکی از حوادث و رویدادهای تلخ تاریخ معاصر این کشور به شمار می رود ، همه ی طوایف و جریان های سیاسی داخلی لبنان، فلسطین، منطقه و بین الملل به گونه ای در آن وارد شدند و آتش این جنگ را شعله ور ساختند تا جایی که سرتاسر لبنان به زرادخانه ی بزرگ تسلیحاتی تبدیل شد. دراین میان مناطق مختلف لبنان جولانگاهی برای شبه نظامیان شد. این وضعیت، به وخیم تر شدن اوضاع سیاسی و امنیتی و اقتصادی شیعیان منجر گردید. هنوز شیعیان دروضعیت تأسف بار آتش جنگ داخلی و اشغالگری های رژیم صهیونیستی قرار داشتند که ربوده شدن امام موسی صدر در لیبی و مشخص نشدن وضعیت او، جنبش شیعی لبنان را دچار شک بزرگی کرد. این حادثه به قدری برای شیعیان لبنان عظیم و دردناک بود که جز با حادثه ی اسلامی عظیمی همچون پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) جبران پذیر نمی بود. انقلاب اسلامی ایران، نقشی مستقیم در پیدایش و رشد و شکوفایی نهضت اسلامی جدید در لبنان به خصوص شیعیان داشت؛ به این دلیل که انقلاب اسلامی در ایران، احساس شیعیان لبنان را در زمینه تمایز و برتری بر سایرطوایف این کشور برانگیخت و زمینه ساز احیای نهضت شیعی در کشور لبنان و الهام بخش رهایی مردم شیعه جنوب این کشور در مبارزه با اسرائیل شد. بدین ترتیب این کشور به مناسب ترین محل رشد و پرورش افکار انقلابی شیعه تبدیل گردید و تحول عظیمی در میان شیعیان لبنان تحت تأثیر آرمان های انقلاب اسلامی پدید آمد.

عناوین فصل‌ها:

فصل اول: پیدایش و رشد و شکوفایی علمی شیعیان تا محرومیت از صحنه سیاسی لبنان

فصل دوم: مقاومت، مشروعیت و تداوم محرومیت شیعیان

فصل سوم: درد و حرمان و رنج و کشتار شیعیان لبنان در دوره اشغالگری صهیونیستی

فصل چهارم: حضور تدریجی و مؤثر شیعیان در جایگاه سیاسی لبنان

فصل پنجم: تولد و تقویت جنبش شیعیان لبنان

فصل ششم: اقدامات و فعالیت های امام موسی صدر در لبنان (پیش از شروع جنگ داخلی لبنان)

فصل هفتم: شیعیان در دوره جنگ داخلی لبنان

فصل هشتم: رشد و شکوفایی جنبش شیعیان لبنان

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران