شیعیان لبنان از پیدایش تا پیروزی انقلاب اسلامی
| شیعیان لبنان از پیدایش تا پیروزی انقلاب اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صفاتاج، مجید (نویسنده) |
| ناشر | نشر آفاق روشن بیداری |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ |
| موضوع | شیعیان -- لبنان -- تاریخ,ایران -- تاریخ -- انقلاب اسلامی، ۱۳۵۷ - -- تا‌ثیر |
| کد کنگره | BP۲۳۹/ص۷،ش۹ |
شیعیان لبنان از پیدایش تا پیروزی انقلاب اسلامی تألیف مجید صفاتاج؛ انقلاب اسلامی ایران، نقشی مستقیم در پیدایش و رشد و شکوفایی نهضت اسلامی جدید در لبنان به خصوص شیعیان داشت؛ به این دلیل که انقلاب اسلامی در ایران، احساس شیعیان لبنان را در زمینه تمایز و برتری بر سایرطوایف این کشور برانگیخت و زمینه ساز احیای نهضت شیعی در کشور لبنان و الهام بخش رهایی مردم شیعه جنوب این کشور در مبارزه با اسرائیل شد.
ساختار
کتاب از هشت فصل تشکیل شده است.
فصل اول: پیدایش و رشد و شکوفایی علمی شیعیان تا محرومیت از صحنه سیاسی لبنان
فصل دوم: مقاومت، مشروعیت و تداوم محرومیت شیعیان
فصل سوم: درد و حرمان و رنج و کشتار شیعیان لبنان در دوره اشغالگری صهیونیستی
فصل چهارم: حضور تدریجی و مؤثر شیعیان در جایگاه سیاسی لبنان
فصل پنجم: تولد و تقویت جنبش شیعیان لبنان
فصل ششم: اقدامات و فعالیت‌های امام موسی صدر در لبنان (پیش از شروع جنگ داخلی لبنان)
فصل هفتم: شیعیان در دوره جنگ داخلی لبنان
فصل هشتم: رشد و شکوفایی جنبش شیعیان لبنان
گزارش محتوا
پس از گسترش اسلام در سرزمین شام، اغلب جمعیت و حاکمیت موجود در این منطقه که لبنان بخشی از آن به شمار می‌آمد با اهل سنت بود. اما با تبعید جناب ابوذر غفاری، یکی از بهترین یاران و صحابه پیابر اسلام(ص) و از نخستین حامیان جانشینی امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)، به سرزمین شام، بذر تشیع در این سرزمین کاشته شد. در واقع پیدایش تشیع و تاسیس جامعه شیعی در این سرزمین را باید نتیجه و بازده دعوت این مجاهد راستین راه خدا دانست. پس از آن، تاریخ شیعیان لبنان، تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران با فراز و نشیب‌هایی همراه بود و مراحل مختلفی را پشت سر گذاشت.
اوایل قرن سوم هجری تا آخر همان قرن و پس از آن، دوره گسترش تشیع در لبنان بود. اما شروع جنگ‌های صلیبی و سرازیر شدن نیروهای صلیبی از اروپا و کمک مسیحیان موجود در منطقه و به ویژه در لبنان به صلیبی‌ها، منجر به استقرار حاکمیت مسیحی‌ها در سواحل شرقی دریای مدیترانه و نابود کردن سلسله‌های متمایل به تشیع در شام شد که در بعضی نقاط حدود دو قرن ادامه داشت. این وضعیت با روی کار آمدن حکومت‌های متعصب سنی تداوم یافت. برخورد بسیار شدید جریانان سنی با شیعیان به عنوان عوامل اصلی سلطه‌ی صلیبی‌ها بر منطقه، منجر به از بین رفتن قدرت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان در دوره‌ی حاکمیت سنی‌ها شد. استمرار حاکمیت مذکور نزدیک به هشت قرن ادامه داشت. با شکل‌گیری قدرت استعماری اروپا و گسترش مناطق نفوذ آن‌ها به خارج از اروپا و تحت تأثیر قرار دادن این حاکمیت‌ها، درگیری مذهبی با مسلمانان آغاز شد و شیعیان از تبعات منفی آن در امان نماندند. این وضعیت منجر به نفوذ روزافزون غرب در لبنان شد. تا اینکه جنگ جهانی اول شروع شد. پس از پایان جنگ، تجزیه مناطق شمالی شام به دو کشور سوریه و لبنان از طریق جامعه ملل مشروعیت یافت که بار دیگر محدودیت و محرومیت شیعیان این منطقه را در پی داشت. در این دوره، رشد تدریجی نفوذ آمریکا در لبنان، شکل بارز و برجسته‌تری به خود گرفت و اوضاع شیعیان لبنان به ویژه از زمان تشکیل رژیک غاصب اسرائیل در سرزمین اشغالی فلسطین رو به وخامت گذاشت و آنان نیز در معرض تجاوز نظامی و اشغال گری و کشتار و قتل عام قرار گرفتند.
با مهاجرت امام موسی صدر از ایران به لبنان، وضعیت شیعیان رو به بهبودی نهاد و جنبش شیعی لبنان از اوایل دهه‌ی 1960 که برجسته تر شدن نقش سیاسی شیعیان لبنان، روند رو به رشدی داشت تا اواسط دهه‌ی 1970 شاهد توسعه‌ی بیشتر خود در لبنان بود. با شعله ور شدن آتش جنگ داخلی در لبنان در سال 1975 میلادی که یکی از حوادث و رویدادهای تلخ تاریخ معاصر این کشور به شمار می‌رود، همه‌ی طوایف و جریان‌های سیاسی داخلی لبنان، فلسطین، منطقه و بین‌الملل به گونه‌ای در آن وارد شدند و آتش این جنگ را شعله ور ساختند تا جایی که سرتاسر لبنان به زرادخانه‌ی بزرگ تسلیحاتی تبدیل شد. دراین میان مناطق مختلف لبنان جولانگاهی برای شبه نظامیان شد. این وضعیت، به وخیم تر شدن اوضاع سیاسی و امنیتی و اقتصادی شیعیان منجر گردید. هنوز شیعیان دروضعیت تأسف بار آتش جنگ داخلی و اشغالگری‌های رژیم صهیونیستی قرار داشتند که ربوده شدن امام موسی صدر در لیبی و مشخص نشدن وضعیت او، جنبش شیعی لبنان را دچار شک بزرگی کرد. این حادثه به قدری برای شیعیان لبنان عظیم و دردناک بود که جز با حادثه‌ی اسلامی عظیمی همچون پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) جبران پذیر نمی بود. انقلاب اسلامی ایران، نقشی مستقیم در پیدایش و رشد و شکوفایی نهضت اسلامی جدید در لبنان به خصوص شیعیان داشت؛ به این دلیل که انقلاب اسلامی در ایران، احساس شیعیان لبنان را در زمینه تمایز و برتری بر سایرطوایف این کشور برانگیخت و زمینه ساز احیای نهضت شیعی در کشور لبنان و الهام بخش رهایی مردم شیعه جنوب این کشور در مبارزه با اسرائیل شد. بدین ترتیب این کشور به مناسب ترین محل رشد و پرورش افکار انقلابی شیعه تبدیل گردید و تحول عظیمی در میان شیعیان لبنان تحت تأثیر آرمان‌های انقلاب اسلامی پدید آمد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران