دیوان سقای بخارایی
| دیوان سقای بخارایی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سقای بخارایی، بهرام (نويسنده) یوسف، محمد (گردآورنده) |
| ناشر | فخرالدین نصیری امینی ** مطبعة اخوت |
| مکان نشر | ایران - تهران ** هند - دهلی |
| سال نشر | 1388ش - 2010م |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR۹۲۲۲/س۷،د۹ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان سقای بخارایی، مجموعه اشعار بهرام سقای بخارایی (متوفی ۹۷۰ق/۱۵۶۳م) است که به کوشش محمد یوسف، منتشر شده است.
دیوان حاضر، مشتمل بر غزلیات، مسدسات، مخمسات، قطعات تاریخ، رباعیات، ترجیع‌بندها، قصاید، مثنویات و متفرقات است. این دیوان، حاوی چهار هزار بیت می‌باشد[۱].
سقا در اشعار خود، از بسیاری از شاعران، متأثر است، اما به نظر می‌رسد که بیش از همه، تحت تأثیر مولوی، شاه قاسم انوار، سعدی و حافظ شیرازی است. در اشعار ترکی نیز توجه او به دو شاعر، یعنی قاسم انوار و عمادالدین نسیمی (متوفی 820ق) انکارنشدنی است[۲].
شیوه غزل‌سرایی سقا با همان غزل آغازین او را متعلق به سبک عراقی می‌داند. روزگار او، روزگار تجربیات سوز و گدازهای عاشقانه نیز هست؛ روزگار عرفی، وحشی، فیضی، غزالی مشهدی و نظیری نیشابوری است و این مایه از سوز و گدازهای عاشقانه، در غزلیات سقا نیز ساری و جاری است[۳].
زبان سقا، زبانی سرگردان و متأثر است و این تأثیرپذیری از فضای شاعران سبک مکتب وقوع است. یکی از نشانه‌های پررنگ مکتب وقوع، آوردن کلمه «سگ» است؛ آن‌گونه که حتی تخلص برخی از شاعران را از نوع «وحشی» و «اهلی»، درآورده بود. سقا نیز بدش نمی‌آید تا با تأسی از این فضا و به شیوه شاعران مکتب وقوع، کمی هم با رعایت عرفان، با واژه سگ، مضمون‌تراشی کند:
| مکش ای دل جفای همنشینان ریایی را | ز سگ کمتر بود آن کس که دارد بی‌وفایی را |
| از بس‌که سوخت آتش عشق تو جان ما | بی‌قدر گشت پیش سگت، استخوان ما |
| فریاد مزن با من مسکین که در این کوی | آواز سگان کم نکند رزق گدا را[۴] |
البته این تنها درباره سگ نیست که برخی دیگر از حیوانات نیز در این دیوان، جاخوش کرده‌اند و با مطایبه، می‌توان گفت که این دیوان، به‌نوعی یک باغ وحش کامل نیز هست و از همه زیباتر و طنازتر، آوردن چهار حیوان در ردیفی تازه، آن‌هم در غزل است:
| ای زده راه دین تو، اشتر و گاو و اسب و خر | بسته کمر به کین تو، اشتر و گاو و اسب و خر | |
| گر پی صدقی و صفا، بهر چه می‌کشی جفا | کی بر کس کند وفا، اشتر و گاو و اسب و خر[۵] |
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب (نگاهی به اشعار حاج بهرام سقای بخارایی).