حقیقی ترکمان، جهانشاه بن قرایوسف
| حقیقی ترکمان، جهانشاه بن قرایوسف | |
|---|---|
 | |
میرزا جهانشاه بن قرا یوسف حقیقی ترکمان (احتمالا 1405م- 1467م) آخرین پادشاه خاندان قراقویونلوها است که شعر نیز می‌سروده و صاحب دیوان شعر می‌باشد.
ولادت
او چهارمین پسر قرایوسف- مؤسس دولت قراقویونلوها- است و در شهر «ماردین»، واقع در جنوب ترکیه کنونی، چشم به جهان گشود. با توجه به نامشخص بودن تاریخ تولد او، تصور می‌شود که در سال 1405م به دنیا آمده است[۱].
نام
در بعضی منابع، همراه با اسم جهانشاه، سه نام متفاوت به صورت‌های «ابوالمظفر»، «ابو‌مظفرالدین» و «مظفرالدین»آمده است. همچنین در بعضی کتاب‌های تاریخی به نام «میرزا جهانشاه ترکمن» مشهور است[۲].
مناصب و اقدمات
او با وجود سن کم، به عنوان استاندار سلطانیه تعیین شد و پس از قتل برادرش اسکندر که توسط پسرش «شاه قباد» صورت گرفت، در تاریخ 19/4/1438م، با لقب مظفرالدین به تخت سلطنت قراقویونلوها نشست. وی در سال 1440م، تفلیس را تصرف کرد، در سال 1446م بغداد را فتح نمود، در سال 1447م شهرهای سلطانیه و قزوین را به خاک کشورش افزود و در سال‌های 53-1452م، پس از شهرهای ری، اصفهان و فارس، کرمان را هم تحت سیطره خود درآورد[۳].
وفات
میرزا جهانشاه که حاکمی قدرتمند در منطقه‌ای که از خراسان تا ارزروم و از شیروان تا بصره امتداد داشت، بود، در آخرین سفرش در تاریخ 11/11/1467م در منطقه سانجاق که امروزه ناحیه‌ای بین شهرهای بینگول (Bingol) و کیگی (Kigi) در شرق ترکیه است، طی فرار از محاصره آق قویونلوها به دست حاکم آنها «اوزون حسن» به قتل رسید و بعدها پیکر بی‌جانش به تبریز انتقال داده شد و در عمارتی که در آنجا بنا کرده بود، مدفون گردید[۴].
آثار
وی صاحب دیوان اشعار می‌باشد. اشعار ترکی و فارسی که او در دوره اضمحلال شعر عربی و به قهقرا رفتن شعر فارسی سروده است، در ادبیات شرق اهمیت ویژه‌ای دارد. در اشعارش تخلص «حقیقی» را به کار برده است. وی مکاتباتی با ملا جامی داشته و با حمایت از دانشمندانی چون جلال‌الدین دوانی و جامعه ادبیات دوره خویش، خدمات شایان توجهی انجام داده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
تمیزال، علی، «میرزا جهانشاه حقیقی و اشعار وی درباره ی مولانا جلال الدین بلخی»، متن‌پژوهی ادبی، پاییز 1387، شماره 37. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/532964