ارسال المثل در مثنوی مولانا جلال‌الدین بلخی
| ارسال المَثَل در مثنوی مولانا جلال‌الدین بلخی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | منصور مؤید، علی‌رضا (نویسنده) |
| ناشر | انتشارات سروش |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1376 |
| چاپ | چاپ دوم |
| موضوع | مولوی ، جلال‌الدين محمد بن محمد، 604- 672ق . مثنوی - نقد و تفسير=شعر فارسي - قرن 7ق . - تاريخ و نقد=ضرب المثلهاي فارسي |
| کد کنگره | PIR۵۳۰۷/ض۴م۸ |
ارسال المَثَل در مثنوی مولانا جلال‌الدین بلخی تألیف علی‌رضا منصور مؤید، این کتاب، شامل ارسال المثل‌ها یا تمثیلات شش دفتر مثنوی، همراه با شرح و توضیح مختصر و بیان ریشۀ بعضی از آنهاست. ارسال المثل که یکی از صنایع معنوی علم بدیع در ادبیات محسوب می‌شود، بنابر تعریف این کتاب عبارت است ازآوردن مطالبی حکیمانه در شعر که در نتیجه باعث آرایش کلام و تقویت بنیه تأثیرگذاری بهتر سخن می‌گردد.
انگیزۀ مؤلف از این کار این است که می‌گوید اَمثال در زبان فارسی ریشه‌ای عمیق دارد، لیکن غالب مردم که این ضرب‌المثل‌ها را به کار می‌برند از علّت به وجود آمدنش بی‌اطلاع‌اند، ریشه‌یابی و بررسی عمیقی آن‌ها محتاج تحقیق و تتّبع فراوان است. در این کار، مثنوی را از آن رو انتخاب کرده که این آرایه در آن کاربرد بسیار وسیعی دارد و در واقع تمثیل از جنبه‌های مهمّ مثنوی محسوب می‌گردد.
در تهیه این اثر، دو نسخۀ مثنوی معنوی، یکی چاپ علاءالدّوله و دیگر چاپ بروخیم اساس قرار گرفته از کتاب‌های امثال و حِکَم دهخدا و فرهنگ فارسی معین و فرهنگ برهان قاطع بهره‌ها برده است. در بخش‌های مختلف کتاب، برای آنکه متن از حالت یکنواختی خارج شود، گاه از داستان‌های کوتاه و احیاناً فکاهی مثنوی که در متن آن، مَثَل به طور کامل و یا به صورت تلویحی ذکر شده، استفاده کرده و کل داستان را در متن و یا در پاورقی آورده است.
مؤلف، در آغاز کتاب، علاوه بر مقدمۀ کوتاه و شرح حال مختصر مولانا، منظومۀ معروف «بشنو از نی ...» را که بیشتر ابیات آن حکم مثل سایر را پیدا کرده، بدون هیچ‌گونه شرح و توضیحی ذکر نموده است.
وی همچنین به پیروی از مثنوی، کتاب را در شش بخش ترتیب داده و در پایان هر بخش یکی از داستان‌های مشهور مثنوی را بدون هیچ توضیحی آورده است. در متن اصلی کتاب، ابیات مشتمل بر آرایۀ تمثیل را همراه با شرح و تفسیر ذکر و گاه برخی از مثل‌ها را در دیگر آثار نیز جستجو و ریشه‌یابی نموده و ذیل هر کدام، شمارۀ دفتر و شمارۀ بیت را مشخص کرده و برخی لغات و تعبیرات دشوار ابیات را نیز در پاورقی توضیح داده است.
فهرست منابع و مآخذ در پایان کتاب درج است شده است.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص187-188
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.