شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي
شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي، توضیحاتی غیرمزجی است که نحوی، متکلم، اصولی، فقیه و قاضی شافعی قرن هشتم هجری؛ قاضى عضد‌الدين ايجى (درگذشته 756ق) بر کتاب مختصر المنتهى الأصولي تألیف ادیب، اصولی و فقیه مالکی قرن هفتم هجری؛ ابن حاجب (متوفای 646ق) نوشته است.
| شرح العضد على مختصر المنتهى الأصولي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عضد الدین ایجی، عبد الرحمان بن احمد (نويسنده)
نصیف، فادی اسعد المحسن (محشی) یحیی، طارق ( محشی) ابن حاجب، عثمان بن عمر ( نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | العضد. شرح |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1421ق - 2000م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 2-7451-3025-0 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
محققان کتاب حاضر؛ (فادی نصیف و طارق یحیی)، متن اصلی (مختصر المنتهى الأصولي) را سرچشمه اصلی اصول فقه مالکی شمرده و گزارشی از مباحث آن آورده و افزوده‌اند: کوشیدیم برخی از معانی مبهم را روشن سازیم و بیشترین مقدار ممکن از سخنان سایر امامان و اصولیان و فقیهان را بیفزاییم تا کتاب، نظرات مذاهب سه‌گانه دیگر را هم شامل شود. [۱] آنان، نگاهی گذرا به زندگی و آثار نویسنده اصلی؛ ابن حاجب انداخته [۲] ولی شرح‌حالِ شارح؛ قاضى عضد‌الدين ايجى را به فراموشی سپرده‌اند! قاضى ايجى، بعد از ستایش فراوان ابن حاجب و کتابش، زمینه نگارش شرح حاضر را اصرار شاگردان شمرده و روش خودش را در توضیح مطالب، میانه‌روی و دوری از اطناب ممل و اختصار مخلّ و هدفش را دستیابی به رحمت و مغفرت الهی دانسته است. [۳]
ساختار و محتوا
این کتاب، شرحی گسسته در قالب (قالَ ← أَقولُ) به ترتیب متن اصلی است و ساماندهی دیگری ندارد. ابن حاجب؛ نویسنده متن اصلی، کتابش را در 4 بخش تنظیم کرده است:
- مبادی (تعریف و فایده علم اصول فقه و...)
- ادله سمعی (کتاب، سنت، اجماع و قیاس)
- ترجیح
- اجتهاد. [۴]
نمونه مباحث
- شارح گوید: ادله، سمعی است و عقلی نیست؛ زیرا هدف، استنباط احکام شرعی است و به نظر ما، عقل در شناخت احکام دخالتی ندارد. [۵]
- قاضى عضد‌الدين ايجى، اجتهاد را در لغت به معنای کوشش همراه با تحمل مشقت و در اصطلاح به معنی استفاده از همه توان علمی برای رسیدن به گمان در حکم شرعی تفسیر کرده و افزوده است: ظنّ به این جهت گفته شده که در قطعیات، اجتهاد راه ندارد. [۶]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.