شرح ابن رشد لأرجوزة ابن سينا في الطب

شرح ابن رشد لأرجوزة ابن سینا في الطب
پدیدآوران	طالبی، عمار جمعی (محقق) ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) ابن رشد، محمد بن احمد (نویسنده)
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
چاپ	1
موضوع	ابن رشد، محمد بن احمد، 520 - 595ق. ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. ارجوزه فی الطب - نقد و تفسیر پزشکی اسلامی پزشکی ایرانی
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏R‎‏ ‎‏128‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏25‎‏الف‎‏4022*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح ابن رشد لأرجوزة ابن سينا في الطب، شرح ارجوزه طبی ابن سینا است که توسط ابن رشد، ابوالوليد محمد بن احمد بن محمد بن رشد نوشته شده است.

ارجوزه طبى ابن سينا، مشهور به الفيه طبيه، از مشهورترين نگاشته‌هاى ادبيات منظوم تعليمى در زمينه طب است كه به قلم طبيب مشهور ايرانى، حكيم ابوعلى سينا، به نظم درآمده است.

اين منظومه درازدامن پس از سرايش، مورد توجه پزشکان بسيارى قرار گرفت؛ از اين جهت حكيمان و طبيبان به شرح و حاشيه آن پرداختند.

از جمله شروح معتبر و مفصل اين منظومه، شرح طبيب و فيلسوف شهير اندلسى، ابن رشد است.

وى، درباره انگيزه‌اش از نگارش اين اثر، چنين مى‌نويسد: در مجلس سيد اجل ابوربيع، فرزند خليفه اعظم، ابومحمد، سخن از ارجوزه منسوب به ابن سينا به ميان آمد و گفته شد كه اين ارجوزه حاوى جميع كليات دانش پزشکى است و از بسيارى نگاشته‌هاى ديگر طبى ارزش‌مندتر است، علاوه بر اين، اين نگاشته، به سبب منظومه بودن، براى تعليم و از بر نمودن مناسب است؛ از اين رو سيد اجل به خاطر رغبت فطرى‌اى كه به علم و امور خيريه دارند، امر نمودند كه اين ارجوزه را به اختصار شرح كنم و توصيه نمودند كه از تطويل و زياده‌گويى اجتناب نمايم.

تاريخ پايان يافتن اين شرح - چنان‌كه در آخر آن آمده است - بيست و ششم ماه ذى‌القعده سال 693ق، است.

ساختار

ارجوزه طبى ابن سينا در دو جزء سروده شده است: جزء اول، در امور نظرى است. در اين بخش، كليات دانش پزشکى بيان شده است. مطالب اين بخش عبارت است از:

1. امور طبیعیه كه شامل مزاج، اخلاط، ارواح، قوا و... است.
2. سته ضروريه كه مشتمل است بر مباحث آب و هوا، خواب و بيدارى، خوردن و نوشيدن و...
3. امراض و اسباب آنها.
4. اعراض.
5. دلائل كه مشتمل است بر مباحث نبض، قاروره، براز.
6. بحران.
7. نشانه‌هاى صحت و مرگ.

جزء دوم كه مشتمل است بر امور عملى، در بر گيرنده اين مباحث است:

1. حفظ الصحة.
2. ادويه و تقسيم آنها بر اساس خواصشان.
3. شيوه‌هاى درمان مثل فصد و حجامت.
4. درمان شكستگى‌ها.

ابن رشد نيز در نگارش شرح، ساختار اين ارجوزه را در هم نمى‌ريزد، بلكه به ترتيب، ابياتى از اين ارجوزه را نقل مى‌نمايد و آن‌گاه به شرح آن مى‌پردازد.

گزارش محتوا

الفيه طبيه ابن سينا، از معتبرترين متون آموزشى طب سنتى است. اين منظومه در عين اختصار، در بر گيرنده بسيارى از مباحث مورد نياز طب است.

در كنار مزاياى غير قابل انكار اين ارجوزه، گاه رعايت وزن و قافيه باعث پيچيدگى و اغلاق آن شده است؛ از اين رو، اين ارجوزه، نيازمند شرحى سودمند و مناسب است.

ابن رشد كه خود فيلسوف و پزشکى دانشمند است، اين مهم را بر عهده گرفته و به خوبى توانسته مراد ابن سينا را تبيين كند.

ابن رشد، در اين شرح، سعى نموده به تبيين و توضيح الفيه بسنده كند؛ از اين رو، با نقد و كنكاش، در اين شرح، كمتر مواجه مى‌شويم. هم‌چنين ابن رشد - على رغم احاطه‌اش بر اقوال اطباى نام‌آور - در اين اثر، كمتر به نقل اقوال مى‌پردازد.

البته وى، به ندرت، مطالبى را از پزشکان بزرگ، مانند بقراط و جالینوس نقل مى‌كند.

وضعيت كتاب

شرح ابن رشد لارجوزة ابن سينا فى الطب، به كوشش دكتر عمار طالبى(استاد فلسفه دانشگاه‌هاى قطر) و بر اساس چندين نسخه خطى، تصحيح و تحقيق شده و در سال 1417ق(1996م) توسط دانشگاه علوم اجتماعى دانشگاه قطر در 396 صفحه چاپ و منتشر شده است.

محقق در مقدمه‌اى نسبتاً طولانى، به زندگى و آثار ابن رشد پرداخته، هم‌چنين توضيحاتى پيرامون الفيه طبيه ابن سينا و شرح ابن رشد بر آن داده و نيز شيوه تصحيح آن را بيان نموده است.

پاورقى‌هاى نسبتاً مفصل اين اثر به بيان اختلاف نسخ اختصاص دارد.