ابن حمزه، محمد بن علی
| نام | ابن حمزه، محمد بن علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | صاحب الوسیله
حمزه طوسی، ع‍م‍اد ال‍دی‍ن محمد بن علی طوسی، اب‍و حمزه محمد بن علی طوسی، محمد بن علی ع‍م‍اد طوسی، محمد بن علی عمادالدین طوسی |
| نام پدر | |
| متولد | نیمه اول قرن ششم ـ زنده در ۵۸۵ ق |
| محل تولد | خراسان |
| رحلت | درگذشته: کربلا، مدفن: نجف |
| اساتید | محمد بن حسن شوهانى |
| برخی آثار | الثاقب في المناقب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01361AUTHORCODE |
ابن حمزۀ طوسى، معروف به عمادالدين طوسى، از اكابر فقهاى امامیه در سدۀ ششم هجرى مى‌باشد. بعضى او را هم‌طبقۀ شاگردان شيخ طوسى دانسته و برخى دورۀ او را از این هم متأخرتر دانسته‌اند. کتاب معروف او در فقه «الوسیله الی نیل الفضیله» نام دارد و به همین جهت او را «صاحب وسيله» نيز گفته‌اند و چون زندگى او معاصر با شيخ طوسى يا پس از او بوده است، با توجه به جنبۀ فقاهت او، به ابوجعفر ثانى يا ابوجعفر متأخر مشهور است. (چون كنيۀ شيخ طوسى نيز ابوجعفر بوده است)
سخن بزرگان
دانشمند متتبع، مرحوم میرزا محمدباقرموسوى خوانسارى در کتاب شريف روضات، در شرح زندگى او مى‌نویسد:
«کتاب وسيله و واسطه كه هر دو از متون فقهى مى‌باشند، از تأليفات او هستند و خوشبختانه هر دو کتاب تاكنون باقى مانده‌اند و مورد استناد فقهاى ما مى‌باشند.»
مرحوم طبرسى از او این گونه تعبير آورده است:
«شيخ بزرگوار و امام علامه فقيه ناصر الشريعه، حجةالاسلام عمادالدين»
نام ابن حمزه در بين تعدادى از علما مشترك است كه با توجه به تأليفات و معاصران، مى‌توان آنها را از هم تمیز داد.
ابن حمزه در روایت 202 از کتاب «الثاقب في المناقب» که راوی اش ابوعبدالله جعفر بن محمد دوريستى است، مى‌گوید:
«من این مطلب را از روى نسخه‌اى كه به خط مؤلف است نوشتم، او این روایت را در سال 473 هجرى به فارسی ترجمه كرده است و ما هم اكنون كه سال 560 مى‌باشد در شهر كاشان آن را دوباره به عربى ترجمه كرده‌ايم.»
وى با تأليف كتب گرانقدر و نظريات پر ارزش فقهى خود همیشه مورد استناد علما و دانشمندان بوده است. ياد و خاطرۀ او هماره زنده خواهد بود و شهرت وى نيز به سبب تأليف همین كتب است.
اساتيد و شاگردان
محمد بن حسن شوهانى كه از بزرگان فقها و از مشايخ روايت و اجازه بوده از اساتيد ابن حمزه و سيد نسابه، عبدالحمید بن فخار بن معد از شاگردان اوست.
تأليفات
- الوسيلة إلى نيل الفضيلة
- الواسطة
- الرائع في الشرائع
- الثاقب في المناقب
- کتاب في قضاء الصلاة
- مسائل في الفقه
وفات
سيد صدر در کتاب «تأسيس الشيعة لعلوم الشريعة» مى‌فرمايد:
«من تاريخ وفات ابن حمزه را نمى‌دانم، فقط همین قدر مى‌دانم كه وى در كربلا فوت كرد و در باغى بيرون از شهر نجف دفن شد.»
تاريخ وفات ابن حمزه همانند سال ولادت او مجهول است، ولى قبر وى هم اكنون زيارتگاه عاشقان و شيفتگان علماى اهل‌بيت رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌وآله در نجف اشرف مى‌باشد.