أنساب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها

أنساب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها، اثر هشام بن محمد بن كلبى، در باره نسب‌شناسى اسب‌هاى معروف در زمان جاهليت و صدر اسلام مى‌باشد. كتاب، با تحقیق احمد زکی صفوت، به زبان عربى و در قرن نهم هجرى نوشته شده است.

أنساب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها
پدیدآوران	ابن کلبی، هشام بن محمد (نویسنده) صفوت، احمد زکی (محقق)
ناشر	دار الکتب و الوثائق القومیة، الإدارة المرکزیة للمراکز العلمیة، مرکز تحقیق التراث
مکان نشر	قاهره - مصر
سال نشر	1424 ق یا 2003 م
چاپ	1
موضوع	اعراب - نسب نامه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏CS‎‏ ‎‏1083‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏الف‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

كتاب با مقدمه‌اى از دكتر حسين نصار آغاز و مطالب بدون تبویب و فصل‌بندى، ارائه شده است.

در سرتاسر كتاب، مؤلف به نسب‌شناسى اسبان پرداخته و به اشعارى كه شاعران در مدح آن‌ها سروده‌اند، اشاره كرده است. وى نام 157 اسب را كه در جاهليت و اسلام از شهرت برخوردار بوده‌اند - غير از اسب‌هاى پيامبر(ص) - ذكر كرده است.

گزارش محتوا

نویسنده در این كتاب، مطالبى نسبت به نگهدارى و تكريم اسب در جاهليت و اسلام متذكر شده و آياتى از قرآن كريم را يادآور مى‌شود كه در آن‌ها، خداوند به پيامبرش نسبت به درخدمت‌گرفتن اسب و تيمار كردن آن، دستور فرموده است، مانند: «و أعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من رباط الخيل ترهبون به عدو اللّه و عدوكم»؛ ازاين‌رو، پيامبر(ص) در پى اجراى فرمان الهى برآمد و اسب را مورد نوازش قرار داده و بر آن تحريص فرمود و به مسلمانان پاداش و غنيمتى را كه در آن نهفته است، يادآور شد. در پى فرمايشات پيامبر(ص)، مسلمانان به نگهدارى و تيمار اسب همت گماشتند و از این طريق ثواب و بركت در روزى را از خداوند خواستار شدند. پيامبر(ص) اسبان را به مسابقه گذاشت و برای اسب برنده جايزه معين فرمود و اصحابش را بر این امر تشویق نمود.

ابن كلبى، مطالبى در باب انبياء الهى چون داود(ع) و سليمان(ع) و اسماعيل(ع) و... و توجه ايشان نسبت به اسب بيان كرده است؛ مثلاًمى‌گوید: اولین كسى كه بر اسب سوار شد، حضرت اسماعيل(ع) بود و همچنين مى‌نویسد: جناب داود(ع) اسب را بسيار دوست مى‌داشت.

در قسمتى ديگر از كتاب، به نام‌هاى مختلف اسبان چون: زاد الراكب، الهجيس،الدينارى اشاره مى‌كند و در ادامه نام اسب‌هاى پنج‌گانه پيامبر(ص) را تحت عناوین لزاز، لحاف، المرتجز، سكب و يعسوب يادآور مى‌شود.

از جمله نام اسب‌هایى كه در این كتاب، به آن‌ها اشاره شده، عبارتند از: اعوج، الغراب، الوجيه، لاحق، المذهب، مكتوم، داحس، الغبراء، فياض، ام سبل، القريظ، الحماله، اجدل، ذو اللمه، ثادق، العسجدى، الرقيب، الشيط، العراده و...

وضعيت كتاب

تحقيق كتاب، توسط احمد زكى صورت گرفته است.

فهرست‌هاى اسامى اسب‌ها؛ اعلام؛ ايام؛ اماكن و شهرها؛ قبائل؛ اشعار و ارجاز و امثال، در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها بسيار مفصل بوده و در آن‌ها، به اختلاف نسخ و توضيح و تشريح كلمات دشوار متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

جمهرة أنساب العرب

مناهل الضرب في أنساب العرب

جمهرة النسب لإبن الكلبي

النسب

نهاية الأرب في معرفة أنساب العرب

أنساب الأشراف (تحقیق سهیل زکار)

جمل من أنساب الأشراف

أنساب الأشراف (5 جلدی)

نسب فحول الخيل في الجاهلية و الإسلام

جمهرة النسب