المولودين
| المولودین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حنین بن اسحاق (نویسنده)
اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه نويس) حبی، یوسف (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | کتاب المولودین |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشکی ایران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 تولد - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | RG 81 /ح9م8 |
المولودين كه با نام‌هاى «مختلف المولودين لثمانية اشهر»[۱]، «المولودين بسبعة اشهر»[۲] و «المولودين لستة اشهر»[۳] نيز ضبط شده است، نگاشته مترجم آثار علمى و پزشکى يونانى به عربى و پزشک نامدار دوران عباسى حنين بن اسحاق عبادى (194ق- 260ق) است.
بسيارى اين كتاب را ترجمه اثرى از جالینوس و يا بقراط دانسته‌اند[۴][۵][۶] با اين حال با توجه به سخن ابن اسحاق در مقدمه به نظر مى‌رسد آنچه امروزه در دست ماست تأليف مستقلى از آثار حنين است، نه ترجمه اثرى از نگاشته‌هاى جالینوس.[۷] وى در ادامه مى‌گويد كه بقراط كتابى درباره مولودين در هشت ماه نگاشته است و اين كتاب را سودمند مى‌داند از اين‌رو اين اثر بقراط را زيربناى نگاشته خود قرار مى‌دهد.
ساختار
اين اثر مشتمل بر يك مقدمه، مسائل و خاتمه است كه مسائل مربوط به هر موضوع به شيوه سؤال و جواب تدوين شده است.
در مقدمه كتاب، موضوع بحث، نگاشته بقراط در اين موضوع و انگيزه نگارش اين اثر بيان شده است. مسائل در هشت مطلب و خاتمه نيز در دو مطلب عنوان شده است.
گزارش محتوا
كتاب مولودين نگاشته‌اى طبى است كه مؤلف در آن به مدت حمل، امراضى كه باعث وفات حنين مى‌شود و مسائلى از اين قبيل پرداخته است.
دراين‌باره مؤلف از نگاشته‌هاى پزشکان پيشين -خصوصاً بقراط- استفاده‌هاى فراوان برده و علاوه بر آن تجربيات و آموخته‌هاى خود را هم در اين زمينه به رشته تحرير درآورده است. از اين‌رو علاوه بر نقل اقوال ديگران گاه سخنان آنها را نيز نقد می‌كند.
نكته ديگر در مورد اثر اين‌كه هر چند آنچه حنين در اين اثر مى‌نگارد امروزه رنگ و بوى كهنگى به خود گرفته است، ولى اگر اين مطالب را با تجربيات و دستاوردهاى پزشکى امروز مقايسه كنيم متوجه مى‌شويم كه صحت بسيارى از تعليمات اين نگاشته هنوز به قوت خود باقى است.
در بخش مسائل كتاب -كه مهم‌ترين بخش كتاب است و بيشترين حجم آن را هم به خود اختصاص داده است- مباحث متعددى مطرح شده كه برخى از عناوين عبارت است از:
- ضررهایى كه به جنين قبل و بعد از ولادت ممكن است وارد شود.
- آيا اين ضررها تنها مختص به جنين‌هایى است كه قبل از نه ماه به دنيا مى‌آيند يا به بقيه جنين‌ها هم وارد مى‌شود.
- مدت زمانى كه امراض در جنين مى‌ماند.
- جنين‌هایى كه قبل از هشت ماه به دنيا مى‌آيند و جنين‌هایى كه بعد از هشت ماه به دنيا مى‌آيند.
- علت تولد كودكان ناقص الخلقه.
- سقط و بحران.
- تفاوت پسر و دختر در اين مبحث.
- بحران در اطفال.
در خاتمه نيز دو مطلب آمده است: 1. خلاصه‌اى از مباحث گذشته؛ 2. ذكر بعضى از مسائل جزئيه.
وضعيت كتاب
اين كتاب به اهتمام دكتر يوسف حبى بر اساس تنها نسخه خطى به دست آمده از آن (نسخه كتابخانه دولتى مونيخ) كه به سال 1757م استنساخ شده بوده تصحيح و تحقيق شده است. دكتر حبى در ابتدا به بررسى كتاب المولودين و سخن مورخين درباره آن پرداخته است. آنگاه نسخه خطى به دست آمده از اين كتاب را توصيف كرده و در آخر به محتواى كتاب اشاره كرده است.
در تصحيح اين اثر از آن جهت كه نسخه چندان معتبرى از آن در دسترس نبوده، مصحح به شيوه تصحيح قياسى عمل نموده و البته هر جا به ضرورت، نسخه اصلى را داراى اشكال و نادرستى ديده در پاورقى به آن اشاره نموده است.
فهارس اعلام، اماكن، كتب و فهرست الفاظ و مصطلحات كار ديگرى است كه مصحح انجام داده و در انتهاى كتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب