یعقوبی، محمد

نام
نام‌های دیگر
نام پدر	شیخ موسی
متولد	1380ق/1960م
محل تولد	نجف
رحلت
اساتید	آیت‌الله سیستانی آیت‌الله ‏محمداسحاق فیاض
برخی آثار	ما وراء الفقه المشتق عند الأصولیین
کد مؤلف	AUTHORCODE02515AUTHORCODE

محمد یعقوبی (متولد 1380ق)، از مراجع شیعه عراق و از شاگردان و ملازمان آیت‌الله سید محمد بن محمدصادق صدر (متوفی 1419ق) معروف به شهید صدر ثانی.

ولادت

آیت‌الله شیخ محمد یعقوبی، فرزند شیخ موسی ابن شیخ محمدعلی بن شیخ یعقوب بن حاج جعفر، در سال 1380ق/1960م، در نجف دیده به جهان گشود.

تحصیلات

وی در سال 1968م همپای پدر که از فعالان دینی و سیاسی و اجتماعی بودند عازم بغداد شد. پدرش از همراهان ‏شهید سید مهدی حکیم که از رهبران دینی و اجتماعی ‏بغداد شمرده می‌شدند بود. اشارات پدر ایشان به استعداد وافر و نبوغ زودهنگام او در جمع و حضور علما و ‏فضلا موجب تشویق و ترغیب بیشتر ایشان به مطالعه شد و در کمتر از ده سالگی مطالعه را شروع و در همان دوران و ‏قبل از سن بلوغ، موضوع مبسوطی را با عنوان «الخمر أمّ الخبائث» تألیف کرده و رفته‌رفته سیر مطالعاتی خود را ‏تخصصی‌تر دنبال کرد.

تحصیلات دانشگاهی

ایشان تحصیلات دانشگاهی خود را در بغداد گذراند و با گرفتن فوق‌لیسانس مهندسی عمران و شهرسازی از دانشکده ‏عمران دانشگاه بغداد، در سال 1982م فارغ‌التحصیل شدند. در آن زمان که مصادف بود با جنگ عراق با ایران، حضور در جنگ اجباری بود، ولی وی در جبهه‌های عراق شرکت نکرده و شروع به نوشتن و تألیف ‏کرد. از جمله نوشته‌های ایشان در آن دوران، کتاب «دور الأُئمة في الحیاة الإسلامية» بود.

تحصیلات حوزوی

در ابتدای دهه هفتاد میلادی وارد حوزه علمیه کوچکی شد که سید علی علوی در ‏کوی عبیدی بغداد تأسیس کرده بود.

با توجه به داشته‌های علمی وافر، ایشان دروس حوزوی را با شرح لمعه و اصول فقه علامه مظفر در مؤسسه ‏اسلامی نجف اشرف که زیر نظر و مدیریت مرحوم سید محمد کلانتر بود شروع کرده و در مدت کوتاهی با ‏تلاش و جدیت مراحل تحصیل را پشت‌سر گذاشت و با تشویق شهید صدر به حضور در درس خارج، درعین‌حال که مشغول تحصیل در سطوح عالی یعنی مکاسب و کفایه بودند، وارد درس خارج شده و اصول لفظیه را در محضر شهید صدر تلمذ کرد و اصول عملیه را از محضر آیت‌الله ‏محمد اسحاق فیاض و فقه را نزد آیت‌الله سیستانی و میرزا علی غروی فیض برد و تمام تقریرات دروس خارج را تدوین کرد.

آیت‌الله یعقوبی ملازم شهید صدر

در آن مدت که زمان خفقان ‏و بیدادگری بود، کسی یافت نمی‌شد تا بتواند ایشان را موردحمایت و راهنمایی قرار دهد تا اینکه در سال 1985م ‏توانست با آیت‌الله سید محمد صدر- معروف به ‏شهید صدر ثانی- ارتباط برقرار کرده که ثمره آن، به ارمغان آمدن چند کتاب در موضوعات اندیشه اسلامی و اخلاق و تهذیب نفس به نام‌های «شهید صدر الثانی کما أعرفه و ‏قنادیل العارفین» و دو کتاب هم توسط شهید صدر به نام «ما وراء الفقه» و «نظرة في فلسفة الأحداث في عالم المعاصر» بود.

ایشان پس جنگ ایران و عراق در سال 1998م به نجف اشرف برگشتند و با دختر علامه سید محسن موسوی غریفی ازدواج کردند.

آیت‌الله یعقوبی جزء معدود اشخاصی به شمار می رفت که مورد اعتماد و حامی شهید صدر ثانی در ابتدای اعلام مرجعیت ایشان بودند و این مطلب را ‏خود شهید صدر ثانی در دیدارها و حضور دیگران بیان می‌کردند.

شهید صدر با هدف اتحاد و همبستگی بین حوزه و دانشگاه، «جامعة الصدر» را تأسیس و ایشان را در سال 1319ق، به‌عنوان رئیس این دانشکده اعلام کردند. شهید صدر، همواره ایشان را مورد لطف و توجه فراوان قرار می‌داد و شخصیت ایشان را بارها در حضور ‏دیگران مطرح می‌کرد. برخی عبارات و جملات شهید صدر در مورد ایشان، در مقدمه کتاب «المشتق عند ‏الأصوليين» و کتاب «قناديل العارفين» آمده است و در روز پنجم جمادی‌الثانی 1419ق، وی را به‌عنوان جانشین خود ‏معرفی نمود.

ایشان با رعایت آداب و عرف حوزه، از اعلام اجتهاد صرفه‌نظر نمودند تا اینکه برخی از نوشته‌های فقهی، استدلالی ‏خود را که در سال 1420ق تدوین کرده بودند را منتشر کردند که پس از اطلاع یافتن علما از محتوای علمی آن ‏کتاب‌ها، مؤلف را شخصیتی مجتهد و عالم معرفی نمودند از جمله حضرات آیات محمدعلی گرامی قمی و محمد صادقی تهرانی و دیگران که در سال 1424ق/ 2004م شهادت به مجتهد بودن ایشان دادند.

ایشان تا قبل از شهادت شهید صدر در ذی‌قعده 1419ق،‎ ‎ملازم و همراه همیشگی او و پس از شهادت در آن خفقان و جو هولناک و در حضور نیروهای تا بن مسلح رژیم با تعداد انگشت‌شماری بر بدن او و دو فرزندش نماز خواند و به ‏خاک سپرد. ایشان پس از شهادت شهید صدر رهبری جنبش و حرکت اسلامی عراق که شهید صدر(ره) پایه‌گذار آن بود را ‏به عهده گرفتند.

تدریس

ایشان قبل از گذشت یک سال از ورود به مؤسسه اسلامی نجف اشرف، تدریس مقدمات را شروع و پس‌ازآن به تدریس ‏لمعه و اصول فقه و بعدازآن مکاسب و کفایه را تدریس کردند. گفتنی است که درس ایشان از پربارترین و شلوغ‌ترین درس‌هایی بود که برگزار می‌شد.

وی در شعبان 1427ق تدریس خارج را شروع کردند. انتخاب مسائل اختلافی بین فقها که دارای اهمیت و آثار ‏فراوان و موجب پرورش علمی می‌باشد غنا و جذابیت بیشتری به حلقه درس ایشان بخشیده است. از دیگر امتیازات درس ‏ایشان، مطرح کردن آراء و نظرات بزرگان قدماء و معاصرین دو حوزه بزرگ قم و نجف اشرف می‌باشد که این موجب ‏شده که بیش از هفتاد نفر از فضلا و اساتید حوزه گرد او جمع شوند. ایشان مباحث ارائه شده را در کتابی به نام «فقه ‏الخلاف»، به زیور طبع آراسته است. ‏«سبل السلام» نام رساله عملیه ایشان می‌باشد که جلد اول آن، مشتمل مسائل عبادات است.