افضل‌الدین کرمانی، احمد
| نام | افضل‌الدین کرمانی، احمد بن حامد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حامد |
| متولد | قرن 6 |
| محل تولد | کرمان |
| رحلت | 652 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | عقد العلى للموقف الأعلى |
| کد مؤلف | AUTHORCODE04138AUTHORCODE |
افضل‌الدين کرمانى مورخ محلی، پزشک، بنیانگذار طب پیشگیری، نویسنده، شاعر برجسته کرمانی، و پس از تحصيلات علوم رايج زمانه به ويژه تاريخ وجغرافيا بعنوان منشى وارد دربارهاى پسران طغرل شاه سلجوقى به نامهاى بهرامشاه و ارسلان شاه و تركانشاه شد. در زمان حمله غزان و سلطه آنان برکرمان، افضل‌الدين بعنوان طبيب و مسئول بيمارستان يزد و نيز بعنوان مورخ دربار ملك دينارغز به كار پرداخت. وى دربازگشت از سفر دور و دراز خود به کرمان کتاب العقد العلى للموقف الاعلى را ملك دينار هديه نمود. (584 ه.ق) بدايع الازمان في وقايع کرمان و نيز اعضات الى البدايع الازمان از ديگر کتاب‌هاى اوست.
ولادت
نام پدر افضل‌الدين کرمانى حامد بوده است. وى در اوايل قرن ششم به دنيا آمده است كودكى افضل‌الدين کرمانى معاصر با اواخر عهد بنى قاورد (اتابكان کرمان) و اوايل سلطه‌ى غزان بر کرمان بود.
افضل‌الدين کرمانى افشاء، در علوم ادبى و علوم عقلى، تاريخ، جغرافيا. زبان و شعر عربى مهارت داشت.
پایان دولت بنى قاصد و حمله غزان به رهبرى ملك دينار به کرمان مهمترين واقعه روزگار جوانى افضل‌الدين کرمانى بود.
مطالعه و ممارست در شعر فارسی و عربى از مشغولیت هاى افضل‌الدين کرمانى بوده است.
گويا افضل‌الدين کرمانى همسر و خانواده‌اى پرجمعيت داشته است چنانكه كثرت عيال و تقلب احوال را مانع از این دانسته است كه جز کتاب ارزشمند عقد العلى هديه‌اى بهتر را به خدمت ملك دينار غزنبرده است
وى معاصر با ملك دينار غز و سپس كشمكش هاى حاكمان اتابك سعد بن زخلى (اتابك فارسی) و قطب‌الدين مبارز، امير شبانكاره و سلطان محمد خوارزمشاه برای سلطه برکرمان بوده و آثار خود را همين گيرودارها تألیف نموده است. و در آخرين قسم از اقسام پنجگانه کتاب عقد العلى شرحى از احوال خود آورده است. افضل‌الدين پس از پایان دوره محيى‌الدين طغرلشاه (551-563 ه.ق) و شروع انقلابات وفتنه‌هاى کرمان و بابروز اختلاف ميان پسران طغرلشاه يعنى بهرامشاه ارسلان شاه و تركان شاه به سبب سابقه آشنايى با امرا و رزاو اشراف، چند سال به منشى گرى و دبيرى دردرگاه آن اميران پرداخت. اما به سبب بروز آشوبها، کرمان را ترك كرد وبرای پيوستن به درگاه ملك طغرلشاه بن مويد آى ابه به خراسان رفت. وى درراه خراسان پنج سالى را دركوه بنان ماندومدتى نيزدر يزد متصدى امور بيمارستان يزد شد. اما با سامان گرفتن اوضاع درکرمان، گرچه طبابت و منشى گرى درديوان اتابك يزد به وى پيشنهاد شد. به خدمت ملك دينار درکرمان رفت و کتاب عقد العلى للوقف الاعلى را در صفر 548 ه.ق به نام وى كرد
افضل‌الدين کرمانى را بايد بعنوان یک مورخ محلى كه به وقايع خارج از زادگان خود نيز توجه داشته است به شمار آورد. وى در شيوه‌اى نگارشى به شيوه رشيد‌الدين فضل‌الله و ديگر نويسندگان عهد مغول رفته است.
آثار
المضاف الى بدايع الازمان في وقايع کرمان
بدايع الازمان في وقايع کرمان
عقد العلى للموقف الاعلى