مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). گروه رجال
| نام | مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). گروه رجال |
|---|---|
| نام‌های دیگر | گروه رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار |
|
| کد مؤلف | AUTHORCODE50138AUTHORCODE |
گروه رجال مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، از جمله گروه‌های پژوهشی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی است. دراية النـور، تراجم و کتابشناسی و رجال شیعه از جمله تولیدات این مرکز در موضوع علم رجال است.
معرفی
بـه دلیل تخصصی بودن دانـش رجـال، تاکنون نرم‌افزارهای محدودی توسط مـراکز و مـؤسسات مربوطه تهیه و تولید شده است؛ از جمله «مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی»، در زمینه عـلوم اسـلامی و انسانی تولیدات ارزشمندی را در دسترس عـلاقه‌مندان و مـحققان و فـرهیختگان قرار داده و در خصوص آمـاده‌سازی کـتابخانه الکترونیکی علم رجال نـیز خـوش درخشیده و در این‌باره محصولات مفیدی را به‌طور خاص یا عام عرضه نموده است. نخستین نرم‌افزار رجالی تولیدشده توسط مـرکز تـحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، «معجم الفاظ رجـال» نـام داشـت کـه تـحت محیط داس (DOS) بود. ایـن بـرنامه، مصادر اوّلیه رجال شیعه، مانند: رجال طوسی، رجال نجاشی و رجال ابن غضائری، رجال ابن داود، رجال کشی و فـهرست شـیخ طـوسی را در بر داشت. با گذشت زمان، نرم‌افزارهای دیگری نـیز از سـوی ایـن مـرکز تـهیه و تـولید شد که به‌طور خاص یا به شکل جانبی به ارائه اطلاعات لازم درباره دانش رجال پرداخته است. در ذیل به‌طور اختصار، به معرفی این تولیدات می‌پردازیم:
الف)- دراية النـور: این برنامه که نخستین نرم‌افزار تخصصی در زمینه علم رجال شیعه بشمار می‌رود، از سه بخش اصلی: اسناد، کتب ثمانیه رجالی و معجم رجال الحدیث تشکیل شده است. امکانات فنی و مـحتوای عـلمی این لوح فشرده، به شرح ذیل است:
- متن کامل 31 جلد کتاب رجالی، 55 جلد کتاب حدیثی و 29 جلد لغتنامه؛
- بازسازی و ارزیابی تمامی اسناد کتب اربعه و وسائل الشيعة و نیز امکان بررسی اتصال و بـیان نـوع اسناد؛
- نـمایش متن کتاب «معجم رجال الحديث» با امکان تمایز عناوین و اعلام، به‍‌همراه ارتباط با «تفصيل الطبقات»؛
- ارتـباط دوسویه میان عناوین معیار بخش «کتب ثمانیه رجال» و بخش «اسناد».
ب)- دراية النور به‍‌همراه اسناد شیخ صدوق: این بسته نرم‌افزاری از دو نرم‌افزار «دراية النور» و «اسناد شیخ صدوق» تشکیل شده است. نـرم‌افزار نـخست، مشتمل بـر متن کامل 31 جلد کتاب رجالی، 55 جلد کتاب حدیثی و 29 جلد لغتنامه است که از امکانات خوبی در زمینه رجال نـیز برخوردار است؛ اما نرم‌افزار اسناد شیخ صـدوق، آثـار شـیخ صدوق، مشتمل بر متن کامل 10 عنوان کتاب حدیثی در 17 جلد، با اعراب کامل، به‍‌همراه 29 جلد لغتنامه را در بـر دارد.
ج)- دروس حوزوی: در این نرم‌افزار، متن کامل 230 عنوان در 785 جلد کتاب از دروس حوزوی، به زبان عربی و فارسی قابل دسترسی است. برخی از منابع درایه و رجالی ارائه‌شده در این لوح فـشرده که در شمار منابع درسی حوزه علمیه نیز بشمار می‌رود، عبارتند از: اختيار معرفة الرجال، الوجيزة في الرجال، قاموس الرجال، منهاج المقال، منتهی المقال، معجم رجال الحديث، رجال علامه حلی، رجـال شـیخ طوسی، إيضاح الاشتباه، رجال ابن غضائری و جامع الرواة و إزاحة الإشتباهات عن الطرق و الأسناد.
د)- تراجم و کتابشناسی: برنامه فوق نیز متن کامل 339 عنوان کتاب در مورد شخصیتشناسی و کتابشناسی، طی 1178 جلد، به زبـان عـربی و فارسی را در بر دارد. این کـتابخانه الکـترونیکی نـیز شماری از کتب رجالی معتبر را عرضه نموده که بـرای مـحققان علم رجال و حدیث قابل استفاده است. منابع قابل دسترس در این برنامه عبارتند از: رجال طوسی، رجال نجاشی، تنقيح المقال مـامقانی، رجـال حـلی، فهرست طوسی، رجال کشی، قاموس الرجال، معجم رجال الحديث و تـفصيل طبقات الرواة.
ه)- رجال شیعه: نرم‌افزار رجال شیعه، در نوع خود، کامل‌ترین نرم‌افزار درباره علم رجال بشمار می‌رود. این بـرنامه، بـا هـدف آسان‌سازی دسترسى پژوهشگران به آثار رجالی شیعه تهیه شده و در آن، متن مـهمترین کتـب مذهب امامیه در زمینه علم رجال همراه با قابلیتهاى متنوعى جهت جستجو و انجام پژوهشهاى گوناگون رجالی در آنـها فـراهم آمـده است. محدودبودن منابع رجالی شیعه به اصول ثمانیه و معجم رجال الحديث در نـرم‌افزار «دراية النـور» و نـیاز پژوهشگران مباحث رجالی به منابع تحقیقی بیشتر و بهره‌گیری از نظرات علمی و کارشناسیِ بخش قابل تـوجهی از دانـشمندان رجـال حدیث شیعه، زمینه‌ساز تولید نرم‌افزار کتابخانه‌ایِ «رجال شیعه» گردید. ایـن کتابخانه الکترونیکی، به‌طور کلی، شامل 100 عنوان از منابع و تألیفات مهمّ علم رجال مـی‌باشد کـه تـوسط دانشمندان شیعه نگارش یافته است. انواع مختلف نگاشته‌های رجالی گردآمده در این مجموعه، اعم از طـبقات، فـهرستنگاری، تکنگاری، جرح و تعدیل که در فاصله زمانی قرن سوم هجری تا قرن اخیر بـه رشـته تـحریر درآمده، کتابخانه نسبتاً کامل و جامعی با 261 جلد کتاب را در اختیار طلاب سطوح عالی حوزه، دانشجویان عـلوم حـدیث و محققان رجال‌پژوه قرار می‌دهد. این کتابخانه می‌تواند برای کاربران دو نرم‌افزار «دراية النور» و «فـرهنگ اسـناد شـیخ صدوق» که پیشتر توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، عرضه گردیده، زمینه بهتری را جهت تـحقیقات گـسترده‌تر و کـسب اطلاعات و مستندات رجالی بیشتر فراهم آورد. به‌منظور آسان‌سازی کار محققان رجالی، گنجاندن قابلیت ارزیابی وضعیت سند روایات و اعـلام گـزارش به کاربر، امکانی ارزنده و کارگشاست. افزودن این ویژگی که در نرم‌افزار تخصصی «درايـة النـور» نـیز ارائه شده، بر کارآمدی برنامه می‌افزاید و راه پژوهش را برای محققان علم رجال و حدیث هموار می‌سازد[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: نعیم‌الدین خانی، علی، ص52-58
منابع مقاله
- نعیم‌الدین خانی، علی، «نرم افزار رجال شیعه؛ محتوا و قابلیتها»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: رهآورد نور، بهار 1396، شماره 58، صفحه 52 تا 58، به آدرس اینترنتی:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1225867