گزیده الاتقان في علوم القرآن
گزيدۀ الإتقان في علوم القرآن کتابى است كه توسط آقاى سيد محمود دشتى از اساتيد رشته علوم قرآنى دانشگاه اراك براى دانشجويان اين رشته در دورۀ كارشناسى تهيه و تنظيم شده است.«الإتقان» یكى از روشمندترين، خوشخوان‌ترين و موجزترين کتاب‌هاى نگارش يافته در علوم قرآنى توسط جلال‌الدين سيوطى از علماى قرن نهم هجرى است.اين كتاب فرهنگ‌واژه‌اى قرآنى است كه همواره مورد عنايت طالبان علم و قرآن پژوهان بوده است و در بسيارى از حوزه‌هاى علمى آن را در نصاب درسى گنجانده‌اند.اين كتاب كه حاصل دوران پختگى و كمال سيوطى است در حقيقت آميخته‌اى از مباحث دو سبک كتاب علوم قرآنى ديگر است، يكی «مواقع العلوم من مواقع النجوم» برادر استادش جلال‌الدين بلقينى و ديگرى «البرهان في علوم القرآن» بدرالدين زركشى.«الإتقان»هشتاد فصل از مباحث علوم قرآنى را در خود گنجانده است و چنانچه سيوطى ادعا مى‌كند از بيش از يكصد اثر در تأليف آن بهره برده است.
| گزیده الاتقان فی علوم القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نویسنده) دشتی، محمود (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | مشتمل بر ۲۴ بحث علوم قرآنی مطابق با سر فصل مقطع کارشناسی رشته علوم قرآنی الاتقان فی علوم القرآن. برگزیده |
| ناشر | هستی نما |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1384 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-8214-18-2 |
| موضوع | قرآن - صرف و نحو
قرآن - علوم قرآنی قرآن - مسایل ادبی قرآن - مسایل لغوی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 69 /س9 الف2014 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
«گزيدۀ الاتقان» با توجه به جايگاه ممتاز «الإتقان» به‌عنوان اصلى‌ترين متن درس‌هاى علوم قرآنى در نظام آموزشى دانشگاه‌هاى كشور تهيه شده و مشتمل بر حدود 24 مبحث از مباحث علوم قرآنی «الإتقان» مى‌باشد و از امتيازات ذيل برخوردار است:
- مباحث به صورت يك كتاب و به عنوان يك منبع درسى مستقل براى دانشجو قابل استفاده است.
- مطالب و مباحث علوم قرآنى در آن از حالت پراكندگى درآمده و به دنبال هم تنظيم شده است.
- افزون بر اين چهار مبحث ديگر شامل:اعجاز قرآن، مثل‌هاى قرآن و جدل قرآن كه از مباحث مهم علوم قرآنى است ضمن بابى مستقل آمده است.در پايان هرباب هم نمونه سؤالات تستى مربوط به آن ضميمه شده است.
ساختار
كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى از تهيّه‌كننده اثر و چهار باب ذيل است كه هرباب خود مشتمل بر فصولى است:
«الباب الاول» مشتمل بر پنج فصل است:الفصل الاول:فيما وقع بغير لغة الحجاز. الفصل الثاني:فيما وقع بغير لغة العرب. الفصل الثالث:في معرفة الوجوه و النظائر. الفصل الرابع:في معرفة معانى الأدوات التى يحتاج اليها المفسر. الفصل الخامس:في المحكم و المتشابة.«الباب الثانى» داراى 9 فصل مى‌باشد:الفصل الاول:في مقدّمه و مؤخره.الفصل الثاني:في عامّه و خاصّه.الفصل الثالث:في مجمله و مبيّنه:الفصل الرابع:في مطلقه و مقيّده.الفصل الخامس:في منطوقه و مفهومه.الفصل السادس: في حقيقته و مجازه.الفصل السابع:في تشبيهه و استعاراته.الفصل الثامن:في كناياته و تعريضه.الفصل التاسع:في الحصر و الإختصاص.«الباب الثالث» چهار فصل را دربر دارد:الفصل الاول:في معرفة سبب النزول.الفصل الثاني: في ناسخه و منسوخه.الفصل الثالث:في مناسبة الآيات و السور الفصل الرابع. في الآيات المشتبهات.«الباب الرابع» در چهار فصل تنظيم شده است.الفصل الاول:في إعجاز القرآن.الفصل الثاني:في أمثال القرآن.الفصل الثالث:في أقسام القرآن.الفصل الرابع:في جدل القرآن.در پايان هرباب نمونه‌اى از سؤالات تستى مربوط به آن باب نيز به كتاب افزوده شده است.
نسخه‌شناسى
كتاب حاضر توسط آقاى سيد محمود دشتى تهيه و تنظيم شده و به زبان عربى در قطع وزيرى با جلد گالينگور در 360 صفحه به اضافه 24 صفحه مقدمه فارسى براى بار نخست در سال 1384 شمسى از سوى انتشارات «هستى‌نما» تهران منتشر شده است.
منابع مقاله
- مقدمه تهيه‌كنندۀ كتاب
- دانشنامه قرآن، ج اول، ص 145، بهاءالدين خرمشاهى