ذيل بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان

    از ویکی‌نور
    ذيل بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان
    ذيل بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان
    پدیدآورانخوجه، حسین (نويسنده)


    معموري، طاهر (محقق)
    ناشرالدار العربية للکتاب
    مکان نشرتونس - ليبيا
    چاپ1
    زبانعربي
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    ذيل بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان، اثر حسین خوجه (متوفی 1145ق)، با تحقیق طاهر معموری، بخشی از کتاب «بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان» است و در مورد تاریخ تونس و ترجمه علمای آن سرزمین در عهد عثمانی می‎باشد که به زبان عربی و در ابتدای قرن دوازدهم هجری نوشته شده است.

    ساختار

    کتاب با دو مقدمه از محمد حبیب و محقق آغاز شده و علما به‎حسب شهرهای خویش، معرفی و شخصیت آنان همراه با ذکر اساتید، شاگردان و جایگاه علمی و فرهنگی آنان تحلیل شده‎ است[۱].

    به سبب وضع اجتماعی و سیاسی مضطرب دوران کتابت کتاب، این اثر در دوره فترت و کمبود کتب و منابع تاریخی نوشته شده و نویسنده بیشتر از منابع و کتب مشرق‎زمین که دربردارنده تاریخ دولت عثمانی بوده‎اند، استفاده کرده است. برخی از این منابع، عبارتند از: «سمير الأصحاب و نزهة ذوي الألباب»، ابوالسرور ابوعبدالله محمد بن احمد بکری؛ «نصرة أهل الإيمان بتاريخ دولة آل عثمان»؛ «الإعلام بأعلام بيت‌الله الحرام» محمد بن احمد بن محمد قاضی‎خان نهروانی حنفی؛ «المؤنس في أخبار إفريقيا و تونس» محمد بن ابوالقاسم رعینی قیروانی؛ «قرة العين بنشر فضائل الملك حسين» ابوعبدالله محمد سعاده؛ «الحلل السندسية في الأخبار التونسية» وزیر سراج و «الشهب المخرقة في من ادعی الاجتهاد لولا انقطاعه من أهل المخرقة» احمد بزناز[۲].

    گزارش محتوا

    در مقدمه نخست، به موضوع کتاب اشاره شده و در مقدمه دوم، ابتدا به منابع و مصادری که می‎توان زندگی‎نامه نویسنده را در آن یافت، اشاره گردیده و سپس ضمن تشریح اوضاع سیاسی و اجتماعی تونس از زمان استقرار ترک‎ها در آن تا زمان پادشاهی حسین بن علی، زندگی‎نامه مفصلی از نویسنده، ارائه گردیده و اطلاعات مفید و جامعی پیرامون کتاب و نسخ خطی آن، در اختیار خواننده قرار گرفته است.

    اثر حاضر در واقع بخشی است از کتاب دیگر نویسنده، تحت عنوان «بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان». کتاب «بشائر»، تاریخ سلاطین آل عثمان، از عهد سلطان عثمان اول تا احمد ثالث بوده و دارای مقدمه و بیست‎وچهار باب است که مقدمه، در مورد قبایل ترکی است که سلاطین آل عثمان از آنها می‎باشند و هریک از ابواب کتاب، به یکی از سلاطین اختصاص یافته که در آن‎، از خلافت، جهاد، غزوات و تلاش‎های عمرانی وی بحث شده و با ترجمه‎ای وافی از علمای دولت او ختم شده است[۳].

    نویسنده باب بیست‎وچهارم کتاب مزبور را به محل تولد خود، تونس اختصاص داده و آن را ذیل کتاب مذکور نامیده که دربردارنده تاریخ و شرح حال علمای تونس در عهد عثمانی می‎باشد[۴].

    این ذیل به‎صورت مجزا چاپ شده و در نوشتار حاضر، به معرفی آن پرداخته شده است. نویسنده در این کتاب، ابتدا به صورت مختصر، به تاریخ کشور تونس، از زمان فتح آن توسط ترکان عثمانی تا زمان حسین بن علی پرداخته است و سپس ترجمه مجموعه‎ای از علمای این دوران را ارائه نموده است. در پایان نیز، مجموعه‎ای از متصوفه و عابدان تونس، مصر، مکه و دمشق - که نویسنده در مسافرت به حج با آنان ملاقات و معاشرت داشته - معرفی و شرح حال مختصری از ایشان را ذکر کرده است[۵].

    این کتاب، به دلیل دربرداشتن شرح حال معروف‎ترین علمای عصر دولت عثمانی و به تصویر کشیدن اوضاع سیاسی، اجتماعی و فکری آن دوران، از مهم‎ترین کتب تراجم به حساب آمده و نویسندگان زیادی همچون حمودة بن عبدالعزیز در کتاب تاریخش، باجی صغیر در «المشرع الملكي»، ابن ابی‎الضیاف در «إتحاف أهل الزمان»، ابن خوجه در «معالم التوحيد» و مخلوف در «شجرة النور الزكية»، از آن بهره برده‎اند[۶].

    وضعیت کتاب

    فهارس کتاب، در انتهای آن آمده است که عبارتند از: فهرست آیات؛ عناوین؛ اماکن و اعلام مذکور در کتاب. پاورقی‎ها توسط محقق نوشته شده و در آن‎ها اطلاعات جامع و مفیدی پیرامون اختلاف نسخ و نیز برخی از کلمات و عبارات متن داده شده است.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه محقق، ص71
    2. ر.ک: همان، ص69-79
    3. ر.ک: همان، ص69
    4. ر.ک: همان، ص69-70
    5. ر.ک: همان، ص70
    6. ر.ک: همان، ص71

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها

    بشائر أهل الإيمان بفتوحات آل عثمان