تاریخ انحطاط مجلس: فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران
| تاریخ انحطاط مجلس: فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مجدالاسلام کرمانی، احمد (نويسنده) خلیل پور، محمود (حاشيه نويس) |
| عنوان‌های دیگر | فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران |
| ناشر | دانشگاه اصفهان |
| مکان نشر | اصفهان - ایران |
| سال نشر | 1356 ش |
| چاپ | 2 |
| موضوع | ایران - تاریخ - انقلاب مشروطه، 1324 - 1327ق. ایران - تاریخ - قاجاریان، 1193 - 1344ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DS 310 /م3ت2 |
تاریخ انحطاط مجلس: فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران كتابى است به زبان فارسى نوشته احمد مجد الاسلام کرمانى (1288-1302ق.) كه فصلى از تاريخ انقلاب مشروطيت ايران را مورد بررسى قرار مى‌دهد.
نويسنده، در مقدمه كتاب با يادآورى خطراتى كه ممكن است به واسطه آثارى از اين دست متوجه نويسنده شود، به انگيزه خود از نگارش اين اثر اشاره مى‌كند. وى در اين باره مى‌نويسد:
نوشتن اين تاريخ امروزه در حكم بازى كردن با افعى است و يا به پاى خود به مسلخ رفتن، اما دو چيز مرا به اداى اين تكليف مجبور نموده؛ اول حس انسانيت و وظيفه انسانيت، دوم شدت بطالت و بيكارى...و با آنكه در اين كار احتمال بسى مخاطرات مى‌دهيم، فقط به يك اميدوارى شروع مى‌كنم و آن اين است كه شخص پادشاه را مايل به عدالت شناخته‌ام و يقين مى‌دانم در مقابل استبداد وزراء و امرا رأفت و عدالت به شخص مقدس پادشاه مانع از اين خواهد شد كه بر بى‌گناهى ستم كنند و چون من خودم را بى‌گناه مى‌دانم، اميدوارم محفوظ بمانم.
ساختار
كتاب؛ مشتمل بر مقدمه‌اى در شرح حال نويسنده به قلم محمود خليل‌پور، مقدمه‌اى به قلم نويسنده و سه فصل مى‌باشد.
گزارش محتوا
كتاب حاضر، در واقع جلد دوم كتاب سفرنامه كلات اثر همين نويسنده است كه به صورت مستقل به چاپ رسيده است. اين كتاب جايگاه برجسته‌اى در ميان مآخذ دوره مشروطه دارد. اين كتاب آميخته‌اى از گزارش و پژوهش نويسنده درباره رويدادهاى مشروطيت و شكل‌گيرى كودتاى محمدعلى شاه قاجار است. مجدالاسلام از كسانى بود كه در برخى از رويدادها نقش داشت و به همين سبب نام و آوازه‌اى يافت.
در ابتداى كتاب نويسنده از موقعيت اجتماعى و سياسى خود ياد مى‌كند و يادآور مى‌شود، از آن جا كه مسلك وى در روزنامه‌نگارى هميشه صلح‌طلبى و ميانه‌روى بوده و به تشنيع و آزار كسى نپرداخته و در عين حال به افشاى ستم ظالمان پرداخته، از جانب برخى افراد كه بر ضد او بودند، مورد بى‌مهرى قرار گرفته است. وى همچنين يادآور مى‌شود كه اگر معاصران وى نيز به شيوه وى رفتار مى‌كردند، گرفتار حوادث غير مترقبه نمى‌شدند و مملكت را به باد نمى‌دادند.
در ادامه به واقعه مجلس و خطرى كه از ناحيه وقايع پيش آمده، وى را مجبور به تغيير منزل نموده، اشاره مى‌كند و سپس به واقعه به توپ بستن منزل ظهيرالدوله در عصر سه شنبه 23 جمادى‌الاولى سال 1326ق. و موضوعات ديگر پرداخته است.
در فصل نخست به فلسفه تاريخى و بررسى اسباب انحطاط مجلس پرداخته شده است.
عناوينى كه در اين فصل به چشم مى‌خورد به شرح زير است:
خواسته‌هاى مردم، عنوان مشروطيت، دست‌اندازى عثمانى‌ها، نفوذ آلمان در ايران، انتخاب وكيل، مذاكرات مجلس، عزل احتشام‌السلطنه، زنجير عدل محمدعلى‌شاه، فروش القاب و مناصب، فروش خالصجات، انحصار تنباكو، امتياز تنباكو، كمپانى رژى، حكومت فرمانفرما، حكومت امين‌الدوله، مدارس جديد، عزل امين‌الدوله، مسافرات شاه به فرنگ، قتل بابيه، تبعيد آزاديخواهان، قواى سه گانه مملكت، اقسام حكومت، مشروطيت ايران و....
وضعیت کتاب
اين كتاب نخستين بار با مقدمه و يادداشت‌هاى محمود خليل‌پور، نوه دخترى مجد الاسلام، در سال 1351ش. و از سوى دانشگاه اصفهان منتشر شد و نسخه حاضر در برنامه چاپ دوم اين كتاب است كه در سال 1356ش. توسط همان ناشر منتشر شده است.
منابع مقاله
- متن كتاب.
- مقدمه نويسنده.
- مستندنگارى تاريخ مشروطه، نياز تاريخ‌پژوهان، خبرگزارى كتاب ايران، 1389/4/2.