طبقات الشافعية (للأسنوي)
| نام کتاب | طبقات الشافعية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | حوت، کمال یوسف (محقق)
اسنوی، عبد الرحیم بن حسن (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 54/4 /الف5ط2 |
| موضوع | شافعیه - سرگذشت نامه
فقیهان شافعی - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 هـ.ق یا 2001 م |
| کد اتوماسیون | 11724 |
معرفى اجمالى
«طبقات الشافعية»، تأليف عبدالرحيم اسنوى (جمال‌الدين) (متوفى 772ق) كتابى است در شرح حال علماى شافعيه كه به زبان عربى نوشته شده و توسط كمال يوسف حوت مورد تحقيق قرار گرفته است.
اين كتاب كه تأليف آن در 769ق پايان يافته، از مهم‌ترين آثار اسنوى بشمار مى‌رود (ضيائى، على‌اكبر، ج8، ص712).
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و نويسنده آغاز شده و مطالب در دو جلد، تنظيم شده است.
نويسنده از عصر محمد بن ادريس شافعى، به ترتيب حروف الفبا، به شرح حال شافعيان پرداخته است (همان).
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا برخى از كتبى كه در موضوع اثر حاضر نوشته شده‌اند، نام برده شده و سپس، شرح حال مختصرى از نويسنده، ارائه گرديده است (مقدمه، ج1، ص3-12).
در مقدمه نويسنده، ضمن اشاره به موضوع و اهميت كتاب، روش كار نويسنده توضيح داده شده است (همان، ص13-17).
نويسنده در ابتدا، به شرح حال امام شافعى پرداخته و سپس، شرح حال ساير افراد را ذكر كرده است كه از جمله ايشان عبارتند از: عبدالرحمن بن مهدى بصرى؛ عبدالحميد معروف به كيد؛ ابوبكر عبدالله بن زبير عيسى معروف به حُميدى؛ ابويعقوب يوسف بن يحيى بويطى و...
نويسنده در اين كتاب، بدون طبقه‌بندى مشخص و بر اساس سال وفات شخصيت‌هاى شافعى، كتاب خود را تنظيم نموده است (صفرى فروشانى، نعمت‌الله، 1381، ص72).
وى در ذيل هر حرفى از حروف الفبا، دو فصل تنظيم نموده است؛ بدين ترتيب كه در فصل نخست، ابتدا به شرح حال افرادى پرداخته كه در دو كتاب «الشرح الكبير» رافعى و «الروضة» نووى آمده‌اند و سپس، از آنجايى كه اين دو كتاب، مختصر و موجز مى‌باشند، به معرفى و شرح حال اشخاصى پرداخته كه به اين افراد مرتبط مى‌باشند، مانند پدر، جد، اولاد و... و در فصل دوم، به افرادى پرداخته كه دو كتاب يادشده به آنها نپرداخته‌اند (ر.ك: مقدمه، ج1، ص17).
باآنكه بناى كار نويسنده بر خلاصه‌گويى بوده و شرح حال‌هاى مذكور در كتاب، از تفصيل چندانى برخوردار نيستند، اما از حيث حجم و مطالب عنوان‌شده بين افراد، تفاوت وجود دارد؛ به‌گونه‌اى كه نويسنده در پاره‌اى موارد تقريبا يك صفحه را به شخصى اختصاص داده همچون: قاضى الفاضل (متن كتاب، ج2، ص24)، ابوابراهيم اسماعيل بن يحيى بن اسماعيل مزنى (همان، ص28)، ابوالقاسم عبدالرحمن تقى‌الدين (همان، ص78) و در مواردى نيز، به چند خط بسنده كرده است مانند: محمد بن شافعى (همان، ج1، ص23)، عبدالغنى العسال (همان، ص31) و سراج‌الدين محمود بن ابوبكر بن احمد ارموى (همان، ص80).
وضعيت كتاب
پاورقى‌ها غالبا به ذكر منابع، اختصاص يافته است. در پايان جلد دوم، فهرست‌هاى زير ذكر شده است: اسماء مترجمين، قبايل، اعلام، مصادر و فهرست موضوعى.
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. ضيائى، على‌اكبر، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامى»، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى و همكاران (چاپ دوم)، تهران، 1377.
3. صفرى فروشانى، نعمت‌الله، «پيشينه طبقات‌نگارى در ميان مسلمانان»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه دين، شماره 55، ارديبهشت 1381، (18 صفحه، از 66 تا 83)، به آدرس:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33750 .