أحكام القرآن (كیا هراسی)
| نام کتاب | احکام القرآن |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | کیاهراسی، علی بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 99/3 /ک9الف3 |
| موضوع | تفاسیر فقهی - اهل سنت
تفاسیر فقهی - شافعی قرآن - احکام و قوانین |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 هـ.ق یا 2001 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2046AUTOMATIONCODE |
احكام القرآن تأليف على بن محمد كياهراسى، از مهمترين کتابهاى نگارش يافته در احكام قرآن به نزد شافعيان است كه به اسلوب اين فن و به شكل كامل انجام گرفته است و بر اساس قواعد مذهب شافعى به تشريح و تفسير آيه‌هاى احكام قرآن پرداخته است. نويسنده بنا را نظرات شافعى قرار داده به شرح، تبيين و تكميل آن همت گمارده است. در مقدمۀ کتاب مذهب خود را برتر از ديگر مذاهب اهل سنت دانسته و تلاش كرده است نظر خود را مستدلّ سازد. کتاب به ترتيب سوره‌ها و آيات قرآن پيش رفته و شامل تمام آيات احكام مى‌باشد.
انگيزه
نوسنده دربارۀ انگيزۀ تأليف خود مى‌نويسد: «وقتى به اين نتيجه رسيدم كه در بين مذاهب اهل سنت، مذهب شافعى بهترين آنهاست، و از جهت استدلال محكم‌تر و منطقى‌تر مى‌باشد، قصد كردم، احكام او را شرح كنم بدين جهت با روشى معتدل (نه اختصار و نه تطويل) سعى نمودم طبق سبك آن مذهب، آن را تكميل نموده، نقاط مشكل آن را شرح دهم.»
روش تفسير
شيوۀ كلى وى در طرح مباحث به اين ترتيب است كه ابتدا و به ترتيب سوره‌ها، آياتى را كه مى‌توان از آنها حكمى برداشت كرد، ذكر مى‌كند، در صورت وجود شأن نزول براى آيه آن را بيان نموده سپس به بررسى آيه پرداخته، استدلال خود را بر اساس برداشت‌هاى فقهى شافعى بيان مى‌دارد. اقوال ديگر مذاهب فقهى اهل سنت را در برخى موارد ذكر و استدلال آنها را مطرح و رد مى‌نمايد.
در شرح آيات به تأويل و توجيهات بسيارى متوسل شده كه آيۀ قرآن را بر اساس مذهب خود شرح كند. كياهراسى بر خلاف جصاص هرگز عفت كلام را فرو نمى‌گذارد و جانب احترام ديگر پيشوايان و مذاهب را نگاه مى‌دارد، و تنها عبارات جصاص را به تندى پاسخ مى‌گويد. امّا مانند او چندان به مباحث فرعى و استدلال‌هاى باريك بينانه روى نمى‌آورد.
ايشان در تبيين، توضيح و استدلال خود از اقوال صحابه و تابعين و روايات پيامبر(ص) نيز بهره مى‌برد. و در مقابل شبهاتى كه جصاص و ديگران بر مذهب شافعى وارد كرده‌اند، خود را موظف به پاسخگويى مى‌شمارد و در صدد پاسخ برمى‌آيد. در كنار دفاع از مذهب شافعى نقد فراوانى بر مذهب ابوحنيفه وارد مى‌كند.
نسخه شناسى
نسخۀ حاضر داراى مقدمه‌اى از ناشر دربارۀ سير تطور 1-تفسير فقهى و مهمترين مصنفات آن؛ 2-شرح حال مختصرى از مفسر؛ 3-معرفى کتاب حاضر، مى‌باشد.
چاپ اين تفسير توسط منشورات محمد على بيضوى-دارالكتب العلميه بيروت در لبنان به سال 2001م 1422ه به صورت 4 جلد در 2 مجلد به قطع وزيرى انجام گرفته كه تفاوت‌هاى در پاورقى و توضيحات نسبت به چاپ قبلى آن دارد. پاورقى شامل آدرس آيات، منابع روايات، منابع اقوال شافعى و ديگران، معناى برخى كلمات و مصطلحات و توضيح پاره‌اى عبارات مشكل کتاب مى‌باشد.
نسخۀ خطى احكام القرآن در يك جلد بزرگ در دارالكتب المصريه و المكتبة الازهرية (کتابخانۀ الازهر) موجود مى‌باشد.
سه فهرست:1-موضوعات کتاب؛ 2-آيات؛ 3-احاديث نيز در انتهاى مجلدات راهنماى پژوهشگران خواهد بود.
منابع مقاله
- مقدمۀ و متن کتاب
- دانشنامۀ قرآن و قرآن پژوهى ج1 ص664 و ج2 ص1910 به كوشش بهاء‌الدين خرمشاهى
- التفسير و المفسرون دكتر ذهبى ج2 ص444
- تفسير و مفسران آیت‌الله معرفت ج2 ص239
- المفسرون حياتهم و منهجهم سيد محمد على ايازى ص119
- مناهج المفسرون دكتر منيع عبدالحليم محمود ص91