تجارت در آینده (درآمدی بر سازمان تجارت جهانی)

تجارت در آینده (درآمدی بر سازمان تجارت جهانی)

تجارت در آینده (درآمدی بر سازمان تجارت جهانی)، تألیف بخش اطلاعات و روابط رسانه سازمان تجارت جهانی، کتابی است در معرفی سازمان تجارت جهانی و عملکرد آن، که توسط محمدجواد ایروانی، به فارسی ترجمه شده است.

از آنجا که این کتاب، تحت عنوان «شناخت سازمان تجارت جهانی»، با ویراستاری مسعود طارم‎سری، در مقاله‎ای جداگانه معرفی شده است، در این نوشتار، به معرفی نسخه دیگری که تحت عنوان مذکور و با ویراستاری ادبی زهرا اکرمی، به چاپ رسیده، پرداخته شده است.

از جمله اختلافاتی که میان این دو ویراستاری وجود دارد، عبارتند از:

1. اختلاف در عناوین فصل‎ها: به‎عنوان مثال، فصل اول «شناخت سازمان تجارت جهانی»، دارای عناوین زیر است:

   الف)- ‎سازمان تجارت جهانی چیست؟

   ب)- ‎اصول نظام بازرگانی؛

   ج)- ‎موضوع تجارت آزاد؛

   د)- ‎سال‎های حایت گات: از هاوانا تا مراکش؛

   ه)- ‎دور اروگوئه.

   درحالی‎که فصل اول «تجارت در آینده»، در سه موضوع نخست با آن مشترک بوده، اما پس از آن، به این ترتیب می‎باشد:

   ‎ریشه‎ها: از هاوانا تا مراکش؛

   ‎دور اروگوئه؛

   ‎سازمان تجارت جهانی و گات، آیا یکی هستند؟.

   این اختلاف، در فصل‎های دیگر نیز وجود دارد.

2. تغییر در برخی ریزعنوان‎های کتاب: به‎عنوان مثال، در صفحه 5 «شناخت سازمان تجارت جهانی»، به‎منظور اشاره به قدمت سازمان تجارت جهانی، چنین عنوانی آمده است: «متولد 1955، اما نه خیلی جوان»، ولی در صفحه 4 «تجارت در آینده...»، با چنین عنوانی روبه‎رو خواهیم شد: «عمر سه ساله، اما نه خیلی جوان».
3. اختلاف در تعداد فصول: به‎گونه‎ای که «شناخت سازمان تجارت جهانی»، دارای هفت فصل به شرح زیر می‎باشد: فصل اول: مبانی؛ فصل دوم: موافقت‎نامه‎ها؛ فصل سوم: حل و فصل اختلافات؛ فصل چهارم: حرکت میان‎بر و موضوعات جدید؛ فصل پنجم: دستور کار نشست دوحه؛ فصل ششم: کشورهای در حال توسعه؛ فصل هفتم: تشکیلات.

   در‎حالی‎که تعداد فصول کتاب «تجارت در آینده...»، شش فصل بوده و از فصل چهارم، عناوین آن، متفاوت است: فصل چهارم: فراسوی موافقت‎نامه‎ها؛ فصل پنجم: کشورهای در حال توسعه؛ فصل ششم: تشکیلات.

4. اختلاف در متن برخی از فصول کتاب و نحوه ارائه مطالب: به‎عنوان مثال، مطالب آغازین فصل نخست «شناخت سازمان تجارت جهانی»، چنین می‎باشد:

«سازمان تجارت جهانى چیست؟ به‎طور ساده، سازمان تجارت جهانى «OTW»، به قواعد تجارت بین کشورها در سطح جهانى و شبه‏جهانى مى‏پردازد، اما چیزى فراتر از آن است. آن پدیده چیست؟ آیا یک پرنده است، یا یک هواپیما؟! راه‏هاى متعددى براى شناخت این سازمان وجود دارد. سازمانى است براى آزادسازى تجارت یا این سازمان وسیله‏اى براى دولت‏ها جهت مذاکره درباره موافقت‎نامه‏هاى بازرگانى است. مکانى براى رسیدگى به اختلافات دولت‏ها درباره تجارت است. فعالیت این سازمان بر اساس سامانه‏اى از مقررات است. (هرچند انتظار کار خارق‏العاده از این سازمان منطقى نیست، ولى تلاشش براى حل کلیه مشکلات جهانى است). آیا یک میز مذاکره است‏؟ شرکت‎کنندگان در یک مناظره ‏رادیوئى اخیرا نظرات متعدد و قابل ‏توجهى داشتند که سازمان آن را انجام ‏دهد. یکى از شرکت‏کنندگان اظهار داشت: لحظه‏اى تأمل کنید سازمان ‏یک میز مذاکره است، افراد دور میز مى‏نشینند و مذاکره مى‏کنند. از میز مذاکره چه انتظارى دارید؟ علاوه بر مطالب فوق، محلى براى تبادل نظر و مذاکرات است... اساسا سازمان تجارت جهانى جایى است که دولت‏هاى عضو گرد هم مى‏آیند و تلاش دارند که مسائل مربوط به تجارت را حل و فصل کنند. اولین قدم، گفتگو است. این سازمان در فضایى بیرون از مذاکرات، متولد شده است. فعالیت و حاصل کار آن نتیجه مذاکرات است. حجم کار کنونى سازمان، پیامد مذاکرات سال‏هاى 1986 تا 1994 که به دور اروگوئه معروف شد و نیز نتیجه مذاکرات قبلى تحت عنوان موافقت‎نامه عمومى درباره تعرف و تجارت (TTAG) است. اکنون این سازمان میزبان و برگزارکننده مذاکرات جدید با عنوان «دستور کار توسعه دوحه» است که در سال 2001 آغاز شده است. آنجایى که کشورها مواجه با محدودیت‏هاى بازرگانى مى‏شوند و خواهان برطرف شدن این موانع باشند، مذاکرات به آنها کمک مى‏کند تا آزادسازى در تجارت صورت گیرد. اما سازمان تجارت جهانى کارش فقط آزادسازى تجارت نیست. در برخى موارد مقررات آن از محدودیت‏هاى تجارى حمایت مى‏کند؛ مثلا حمایت از مصرف‏کنندگان یا جلوگیرى از گسترش بیمارى. سازمان مجموعه‏اى از مقررات است... قلب این سازمان را موافقت‎نامه‏هاى آن تشکیل مى‏دهد که حاصل مذاکرات اعضا است و توسط ملل تجارت‎کننده دنیا امضا شده است. این اسناد چارچوب مقررات قانونى براى بازرگانى بین‏الملل فراهم مى‎کنند. اساسا آنها قراردادهایى هستند که دولت‏ها را ملزم مى‎کنند تا سیاست‏هاى تجارى خود را در چارچوب توافق‎شده حفظ کنند. هرچند دولت‏ها مذاکره نموده و مقررات را امضا نموده‏اند، هدف اصلى کمک به تولیدکنندگان کالاها و خدمات، صادرکنندگان و نیز واردکنندگان براى انجام تجارت است و هم‎زمان به دولت‏ها اجازه مى‏دهد اهداف اجتماعى و زیست‏محیطى خود را دنبال نمایند. هدف غالب سیستم، کمک به جریان آزادتر تجارت تا جائى است که اثر منفى به‎جاى نگذارد. این مى‏تواند تا حدى به معنى برطرف کردن موانع نیز باشد. همچنین بدین معنى است که به افراد، شرکت‎ها و حکومت‎ها امکان‏ مى‏دهد تا مقررات بازرگانى حاکم بر جهان را بشناسند و این اعتماد را فراهم مى‎کند که تغییرات ناگهانى در سیاست‎ها رخ ندهد. به بیان دیگر، مقررات بایستى شفاف و قابل پیش‏بینى باشند».

درحالی‎که در همین قسمت از کتاب «تجارت در آینده...»، مطالب به‎گونه زیر (بسیار خلاصه‎تر) عنوان شده است: «سازمان تجارت جهانى چیست؟ سازمان تجارت جهانى (OTW) تنها نهاد بین‏المللى است که به قواعد بازرگانى بین کشورها مى‏پردازد. موافقت‎نامه‏هاى سازمان تجارت جهانى که به‎وسیله تعداد کثیرى از کشورهاى تجارت‎‏کننده جهانى امضا شده است، در بطن آن قرار دارد. این موافقت‎نامه‏ها قواعد حقوقى پایه را براى تجارت بین‏المللى فراهم مى‏سازد که حکومت‎ها را ملزم به تنظیم سیاست‎هاى تجارى خویش در محدودهاى پذیرفته‎شده مى‎کند؛ گرچه این قواعد به‎وسیله کشورها مورد مذاکره قرار گرفته و پذیرفته شده است، لیکن هدف آن مساعدت به تولیدکنندگان کالاها و خدمات، صادرکنندگان و واردکنندگان براى انجام دادوستد است.

سه هدف اصلى‏ هدف غالب سیستم، کمک به جریان آزادتر تجارت تا جایى است که اثر منفى به‎جاى نگذارد. این مى‏تواند تا حدى به معنى برطرف کردن موانع نیز باشد. همچنین بدین معنى است که به افراد، شرکت‎ها و حکومت‎ها امکان مى‏دهد تا مقررات بازرگانى حاکم بر جهان را بشناسند و این اعتماد را فراهم مى‎کند که تغییرات ناگهانى در سیاست‎ها رخ ندهد. به بیان دیگر، مقررات بایستى شفاف و قابل پیش‏بینى باشند. از آنجا که موافقت‎نامه‏ها اغلب پس از مباحثه و مشاجره زیاد توسط جامعه کشورهاى تجارت‎کننده تنظیم و امضا شده است، یکى از وظایف مهم سازمان تجارت جهانى این است که مجمعى براى چانه‏زنى‏هاى بازرگانى باشد. سومین جنبه فعالیت‎هاى «سازمان تجارت جهانى» حل ‏و فصل منازعات و اختلافات است. روابط تجارى اغلب با منافع متعارض همراه است. قراردادها و موافقت‎نامه‏هاى تصویب‎شده در سیستم سازمان تجارت جهانى اغلب نیاز به تفسیر دارند. طریق هماهنگ براى حل‏ و فصل این اختلافات، استفاده از برخى روش‎هاى بى‏طرفانه و بر مبناى اصول حقوقى مورد توافق است. در موافقت‎نامه‏هاى «سازمان تجارت جهانى» به این هدف درباره فرایند حل‏ و فصل اختلافات استناد مى‏شود.

فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده و در پاورقی‎ها، علاوه بر درج عبارت لاتین برخی از واژگان مذکور در متن، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. ایروانی، محمدجواد، «شناخت سازمان تجارت جهانی»، ویراسته مسعود طارم‎سری، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی، چاپ اول، بهمن 1383.