أنوار الهداية في التعليقة علی الكفاية
| نام کتاب | أنوار الهدایة في التعلیقة علی الكفایة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الـکفایه الاصول. شرح |
| پدیدآورندگان | موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (محقق)
خمینی، روح‌الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (شارح) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 159/8 /آ3 ک7023 1372 |
| موضوع | آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، 1255 - 1329ق. کفایه الاصول - نقد و تفسیر
اصول فقه شیعه |
| ناشر | موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينی(س) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1415 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE2130AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
أنوار الهداية في التعليقة على الكفاية، تألیف امام خمينى(ره) است.
موضوع
مجموعۀ تعليقات حضرت امام بر کتاب «كفاية الأصول» مرحوم آخوند خراسانى.
اين کتاب در مباحث عقليّه است و حضرت امام در اين کتاب به بررسى دقيق مباحث اصولى پرداخته و نظرياتى نو و ارزشمند را در اين علم مطرح نموده است.
ساختار
اين کتاب؛ شامل مباحث عقلى علم اصول است و در آن، به مباحث قطع، تجرى، طرق و امارات، علم اجمالى، حجيت ظهور، قول لغوى، اجماع، شهرت فتوايى، خبر واحد، دليل انسداد، برائت، اشتغال و بسيارى ديگر از مباحث علم اصول اشاره شده است.
گزارش محتوا
امام خمينى در اين کتاب با ديدگاهى شامل و نظرياتى عميق به بررسى و حل اشكالات علم اصول و كشف اسرار آن پرداخته است.
آن حضرت با گسترده‌تر كردن سواحل اين علم و فرو رفتن در اعماق مباحث آن، علم اصول را صفا و جلاى خاصى بخشيده است. ايشان اين شيوه را در تمام ابواب و علومى كه مورد بحث قرار داده به كار گرفته و اين نكته هنگام طرح آراء و نظريات فلسفى كه علماى بزرگ اين علم در مباحث اصولى مطرح كرده‌اند آشكار و نمايان گشته است.
حضرت امام با فكر ثاقب و روشن خود به اشتباهات پنهان اين نظريات اشاره كرده و به بررسى نكات ضعف و اصلاح آنها پرداخته و هر مطلبى را در جايگاه صحيح خود قرار داده است.
علاوه بر آن، ايشان به بررسى و مناقشه در آراء و نظريات و ديدگاه‌هاى علماى بزرگ علم اصول؛ مانند ميرزاى نائينى و آخوند خراسانى و آقا ضياء الدين عراقى و شيخ اصفهانى نيز پرداخته است.
اهميت
حضرت امام خمينى از چهره‌هاى سرشناس و انديشمند حوزۀ علميّۀ قم بودند و از مشهورترين اساتيد آن حوزه به شمار مى‌آمدند، و اين نبود مگر به دليل جايگاه رفيع علمى و ابتكار و وسعت نظر ايشان در ميدان فكر و انديشه.
از اين جهت طلاب حوزه‌هاى علميّه علاقۀ فراوانى به فراگيرى اندوخته‌هاى علمى و رمز و راز موفقيت آن دانشمند بزرگ جهان اسلام دارند.
اين کتاب اثرى ارزشمند از آثار امام خمينى در علم اصول است و براى علاقه‌مندان به نظريات و ديدگاه‌هاى اصولى ايشان اثرى گرانبها و قابل توجه قلمداد مى‌شود.
کتاب أنوار الهداية يكى از منابع ارزشمند درس خارج اصول به شمار مى‌آيد و مورد استفادۀ اساتيد و طلاب درس خارج اصول مى‌باشد.
ويژگيها
- از ويژگيهاى مهم اين کتاب جايگاه مباحث و تهذيب مطالب آن است.
- اگر چه حضرت امام از چهره‌هاى دانشمند و بزرگ فلسفه و عرفان به شمار مى‌آيد؛ ولى هيچ‌گاه به طرح و بحث مفصل و عميق آن مباحث در علم اصول نپرداخته، مگر به قدر ضرورت و تفصيل در مباحث آن را به جاى خود رجوع داده است.
- حضرت امام بسيارى از مباحثى را كه در علم اصول ثمره و فايدۀ مهمى ندارند، حذف كرده و يا به اشاره‌اى گذرا و كوتاه اكتفا نموده است.
- از ديگر ويژگى‌هاى اين کتاب ريشه‌يابى مباحث اصولى است و اين كه هر مبحث بر چه اساسى طرح شده و انگيزۀ طرح آن چه بوده است.
حضرت آیت‌الله فاضل لنكرانى در اين باره مى‌فرمايد:
«شيوه و بناى امام خمينى قدس سره الشريف اين بود كه مطالب را از اصل و ريشۀ آن ملاحظه مى‌كرد و به اساس و پايه‌هاى آن نظر مى‌افكند كه آيا اين مطلب بر اساس و پايه‌اى صحيح و قابل قبول طرح شده است يا خير.
ما در جلسات درس ايشان بسيار مى‌ديديم كه ايشان انگشت روى نكتۀ اساسى مى‌گذارند كه مورد قبول همه است و به مناقشه و نقد آن مى‌پردازند.
مطالب اصولى در ديدگاه ايشان تعبدى و تقليدى نبود، بلكه دائر مدار دليل و برهان بود و اين ويژگى ايشان موجب دقيق شدن ذهن طلاب و شاگردان ايشان و سبب رشد و پيشرفت آنها در تحقيقات و دقت نظر فراوان مى‌گشت.»
(به نقل از مقدمۀ کتاب أنوار الهداية)
تاريخچۀ نگارش
آخوند خراسانى، مؤلف کتاب كفاية الأصول از چهره‌هاى بزرگ علماى علم اصول به شمار مى‌آيد (درگذشت 1329 هجرى قمرى).
کتاب كفاية الأصول بسيار مورد توجه اساتيد حوزه‌هاى علميّه قرار گرفته است و تاكنون شخصيت‌هاى بزرگى از علماى علم اصول براى طرح نظريات اصولى خود بر اين کتاب شرح و تعليقه و يا حاشيه نگاشته‌اند و اين مسأله موجب گشته مباحث آن مورد نقد و بررسى‌هاى گوناگونى قرار گيرد و مطالب آن بسيار دقيق گردد.
نگارش اين تعليقه‌ها مباحث علم اصول را بسيار گسترده و عميق نموده و اين خود موجب رشد و شكوفايى فراوان علم اصول در عصر حاضر گرديده است، كه اينك به نام برخى از اين شرح و يا تعليقه‌ها اشاره مى‌كنيم:
- «شرح كفايه» نوشتۀ شيخ على بن قاسم قوچانى. درگذشت سال 1333 هجرى قمرى.
- «الهداية في شرح الكفاية» نوشتۀ شيخ عبدالحسين بن محمدتقى بن حسن بن اسدالله دزفولى كاظمى. درگذشت سال 1336 هجرى قمرى.
- «حاشيه بر كفايه» نوشتۀ شيخ مهدى بن ابراهيم بن هاشم دجيلى كاظمى، معروف به جرموقه. درگذشت سال 1339 هجرى قمرى.
- «شرح كفايه»، نوشتۀ شيخ مهدى بن شيخ حسين بن عزيز خالصى كاظمى. درگذشت سال 1343 هجرى قمرى در مشهد مقدس رضوى.
- «نهاية المأمول في شرح كفاية الأصول»، نوشتۀ ميرزا حسن بن عزيز الله رضوى قمى. درگذشت سال 1352 هجرى قمرى.
و شرح‌ها و تعليقه‌ها و حاشيه‌هاى فراوان ديگر.
يكى از ارزشمندترين اين شرح‌ها نيز کتاب حاضر، يعنى «أنوار الهداية في التعليقة على الكفاية»، نوشتۀ امام خمينى است.
حضرت امام اين کتاب را در 11 رمضان سال 1368 هجرى قمرى در روستاى «دركه» در شمال شميران به نگارش در آورده است.