قانون ابن سینا، شارحان و مترجمان آن
| نام کتاب | قانون ابن سینا، شارحان و مترجمان آن |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | ظل الرحمن (نويسنده)
هاشمی، عبدالقادر (مترجم) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | R 128/3 /الف2 ق2086 |
| موضوع | ابن سینا، حسین بن عبدالله، 370 - 428ق. القانون فی الطب - نقد و تفسیر
پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 دارو شناسی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | انجمن آثار و مفاخر فرهنگی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13290AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
قانون ابن سينا، شارحان و مترجمان آن تألیف سيد حكيم ظل الرحمن به عربى است كه به قلم سيد عبدالقادر هاشمى به فارسى ترجمه شده است.
نگارنده اين سطور سعى كرده است كه تصويرى از ابن سينا را در آينه شرحها و شخصيت‌هاى مترجمان تقديم نمايد. در اين سعى و كوشش آمارى كه از شرحها و ترجمه‌ها به دست آمده بسيار شگفت‌آور است و كمتر كتاب پزشكى يا علوم ديگر مى‌تواند ادعاى برابرى با قانون را داشته باشد.
ساختار
كتاب با مقدمه نسبتاً مفصلى به قلم مهدى محقق درباره شرح حال و آثار ابن‌سينا آغاز شده است. پس از آن مقدمه مؤلف و نيز شرح حال مؤلف به قلم مترجم آمده است. در متن كتاب كارهايى كه به زبان‌هاى مختلف عربى، فارسى، اردو، آلمانى، فرانسوى و روسى و مانند آن انجام گرفته به ترتيب سال ذكر شده است.
گزارش محتوا
نويسنده در مقدمه كتاب پس از بيان تأثير كتاب قانون بر مكاتب و مدارس پزشكى -خصوصاً مدارس و پزشكان هند- مى‌نويسد: من در جستجوى موضوع تازه براى تحقيق، شارحان و مترجمان قانون را برگزيدم و قبل از آن‌كه دراين‌باره مطلبى بنويسم به خوبى مى‌دانستم كه اين موضوع به تحقيق و تفحص مداوم نياز دارد و سال‌ها مطالعه و تلاش لازم است. طى ده سال گذشته علاوه بر موضوعات ديگر، اين موضوع ذهن مرا مشغول كرده بود. علاوه بر كتاب‌هاى تاريخ و تذكره و طب مرجع خاص من كتابخانه‌ها بود.
از طريق مراجعه به فهرست‌هاى نسخه‌هاى خطى و كتابخانه‌هاى مشهور هند و مطالعه نسخه‌هاى خطى با شرحها و احوال شارحان آشنايى پيدا كردم. در فهرست منابع نام اين شرحها و حاشيه‌ها درج نشده است. بدون مراجعه مستقيم به اين گنجينه‌ها از طريق منابع دست دوم انجام اين كار آسان نبود و حق مطلب هم ادا نمى‌شد.
در اينجا با تأسف قلبى از صاحبان علم پوزش مى‌طلبم كه من بر خلاف كتاب‌هاى «تاريخ علم و تشريح» خود به جاى ذكر صفحات منابع فقط به ارائه كتاب‌شناسى اكتفا كرده‌ام و دليل اين كار نيز آن ضربه‌هاى روحى است كه پس از چاپ شدن كتاب‌هايم به اين شكل تحمل كرده‌ام كه بسيارى از اصحاب علم فقط اين كتابها را جلوى خود گذاشتند و مقالاتى به رشته تحرير كشيدند و به جاى ذكر اين كتابها به عنوان منابع، مستقيماً منابعى را عرضه كردند كه من به طور مفصل آنها را با ذكر صفحات درج كرده بودم و آنها هيچ وقت به آن منابع دسترسى پيدا نكرده بودند و به هيچ وجه از آن اطلاع نداشتند.
كتاب قانون ابن سينا، شارحان و مترجمان آن از جمله آثار ارزنده پيرامون تاريخ طب سنتى است. حكيم سيد ظل الرحمن در اين اثر كوشيده است نگاشته‌هايى كه پيرامون قانون ابن سينا به رشته تحرير درآمده است ذكر كند.
وى در اين اثر به شرحها، ترجمه‌ها و حو اشى قانون بر اساس تقدم و تأخر مؤلفين آنها اشاره مى‌كند.
وى در اين كتاب بيش از دويست اثر را كه پيرامون قانون نوشته ذكر مى‌كند. اين آثار به زبان عربى، فارسى، اردو، پنجابى، لاتينى، آلمانى، فرانسوى، تركى، عربى، روسى، انگليسى و ازبكى به رشته تحرير درآمده‌اند.
مؤلف در ابتداى معرفى هر اثر به زندگى مؤلف آن اشاره مى‌كند، از اين رو اين اثر -گذشته از ارزش آن كه پيرامون كتاب قانون است، مى‌تواند اثرى مستقل پيرامون تاريخ پزشكى شمرده شود.
علاوه بر اين، اين اثر منبعى براى كتاب‌شناسى و پيگيرى نگاشته‌هايى است كه پيرامون قانون تأليف شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است. پاورقى‌هاى اندك كتاب نيز به قلم محقق اثر است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب