۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر دوم فرنگستان (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۹ دسامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۴۸
، ۲۹ دسامبر ۲۰۱۶جایگزینی متن - ' .' به '. '
جز (جایگزینی متن - 'ايرج افشار ' به 'ايرج افشار ') |
جز (جایگزینی متن - ' .' به '. ') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
علاوه بر متن خاطرات، اين كتاب حاوى 106 سند شامل مكاتبات ناصرالدين شاه با رجال طراز اول، چون يحيى‌خان معتمدالملك «كفيل وزارت خارجه در آن زمان»، ميرزا يوسف مستوفى‌الممالك، فرهاد ميرزا معتمدالدوله، كامران ميرزا نايب‌السلطنه و .... و ... و همين طور زنان حرم از قبيل انيس‌الدوله، امين اقدس، شمس‌الدوله و ... و دختران خود ناصرالدين شاه، فخرالدوله و فروغ‌الدوله، همچنين آغا باشى يا اعتمادالحرم مى‌باشد كه از طريق تلگراف و نامه وى را در جريان كليه اخبار مملكتى قرار مى‌داده‌اند و وى نيز گاهى به آن‌ها دستخطهائى ارسال مى‌نموده است. | علاوه بر متن خاطرات، اين كتاب حاوى 106 سند شامل مكاتبات ناصرالدين شاه با رجال طراز اول، چون يحيى‌خان معتمدالملك «كفيل وزارت خارجه در آن زمان»، ميرزا يوسف مستوفى‌الممالك، فرهاد ميرزا معتمدالدوله، كامران ميرزا نايب‌السلطنه و. ... و. .. و همين طور زنان حرم از قبيل انيس‌الدوله، امين اقدس، شمس‌الدوله و. .. و دختران خود ناصرالدين شاه، فخرالدوله و فروغ‌الدوله، همچنين آغا باشى يا اعتمادالحرم مى‌باشد كه از طريق تلگراف و نامه وى را در جريان كليه اخبار مملكتى قرار مى‌داده‌اند و وى نيز گاهى به آن‌ها دستخطهائى ارسال مى‌نموده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
اولين سفر وى به خارج از كشور در سال 1253 ه. ق؛ يعنى در زمان ولايت عهدى سفرى بود كه به ايروان نموده است. خود در همين كتاب در خاطرات روز يكشنبه 29 جمادى الاول 1295 ه. ق هنگام بازديد از ايروان مى‌نويسد: | اولين سفر وى به خارج از كشور در سال 1253 ه. ق؛ يعنى در زمان ولايت عهدى سفرى بود كه به ايروان نموده است. خود در همين كتاب در خاطرات روز يكشنبه 29 جمادى الاول 1295 ه. ق هنگام بازديد از ايروان مى‌نويسد: | ||
... اگر چه هواى ايروان گرم است؛ اما از تهران بايد سردتر باشد. [راجع به] ملاقاتى كه من چهل و دو سال قبل از اين با امپراتور نيكلا در ايروان كرده بودم جويا شدم، معلوم شد كه منزل ما آن وقت در همين جائى كه حالا جلو خانه حاكم، باغ ساخته‌اند و آن وقت ميدان گاهى بوده است، در چادر بوده است و امپراتور در توى قلعه در خانه‌هاى حسين‌خان سردار بوده است و من آن جا امپراتور را ديده‌ام ... | ... اگر چه هواى ايروان گرم است؛ اما از تهران بايد سردتر باشد. [راجع به] ملاقاتى كه من چهل و دو سال قبل از اين با امپراتور نيكلا در ايروان كرده بودم جويا شدم، معلوم شد كه منزل ما آن وقت در همين جائى كه حالا جلو خانه حاكم، باغ ساخته‌اند و آن وقت ميدان گاهى بوده است، در چادر بوده است و امپراتور در توى قلعه در خانه‌هاى حسين‌خان سردار بوده است و من آن جا امپراتور را ديده‌ام. .. | ||
پس از آن در دوران پنجاه ساله پادشاهى علاوه بر سفرهايى كه به نقاط دور و نزديك كشور داشته است، اولين سفر خارج از كشور او سفر به عتبات عاليات به مدّت پنج ماه و اندى بوده است. سفر اول و سوم فرنگستان وى شش ماه و اندى به طول انجاميد؛ اما سفر دوم كه همين سفرنامه حاضر، حاصل آن است، در مدت چهار ماه و نه روز طى شد و تفاوت عمده آن با سفر اول و سوم، عدم عزيمت وى به انگلستان است. در صورتى كه در دو سفر ديگر خاطرات بسيارى از كشور انگلستان و ملاقات خود با ملكه ويكتوريا و ديگر بزرگان به رشته تحرير درآورده است. | پس از آن در دوران پنجاه ساله پادشاهى علاوه بر سفرهايى كه به نقاط دور و نزديك كشور داشته است، اولين سفر خارج از كشور او سفر به عتبات عاليات به مدّت پنج ماه و اندى بوده است. سفر اول و سوم فرنگستان وى شش ماه و اندى به طول انجاميد؛ اما سفر دوم كه همين سفرنامه حاضر، حاصل آن است، در مدت چهار ماه و نه روز طى شد و تفاوت عمده آن با سفر اول و سوم، عدم عزيمت وى به انگلستان است. در صورتى كه در دو سفر ديگر خاطرات بسيارى از كشور انگلستان و ملاقات خود با ملكه ويكتوريا و ديگر بزرگان به رشته تحرير درآورده است. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
در سفر دوم، شاه به عزم فرنگستان در آخرين روز ربيع‌الاول سال 1295 از تهران حركت نموده و ضمن عبور از كرج، قزوين، سياه‌دهن، ابهر زنجان، تبريز، صوفيان، مرند و گلين‌قيا با عبور از ارس به قفقاز وارد مى‌شود. ناصرالدين شاه در سفر اول با كشتى و از درياى مازندران راهى اين سفر مى‌گردد؛ ولى ترس از درياى طوفانى او را بر آن مى‌دارد كه در سفر دوم و سوم از ارس به آن سوى مرز راهى شود. به هر صورت در آن سوى مرز از شهرهائى؛ چون نخجوان، ايروان، تفليس و غيره بازديد نموده و پس از حضور در مسكو و پطرزبورغ و ملاقات با امپراتور و ساير امراى كشورى و لشكرى آن جا و شركت در جشن‌ها و مهمانى‌ها، به آلمان عزيمت مى‌نمايد. در برلن پس از اولين ملاقات با امپراتور هنگامى كه خود را براى شام و مهمانى امپراتور آلمان آماده مى‌نمايد، امپراتور مورد سوء قصد قرار مى‌گيرد و طبع شاهانه از اين حادثه بزرگ «به قول خودش» بسيار آزرده مى‌گردد. به هر حال اقامت يك هفته‌اى خود را در برلين ادامه داده، سپس به بادن‌باد و از آنجا به پاريس مى‌رود. در پاريس اقامت طولانى‌ترى را براى خود تدارك مى‌بيند، چون ديدنى‌هاى آن جا بسيار است؛ از جمله اكسپوزيسيونى كه از تمام جهان صنايع خود را در معرض ديدگان مشتاقان قرار داده بودند و آن طور كه از نوشتجات ناصرالدين شاه برمى‌آيد، غرفه ايران هم بسيار زيبا و الهام گرفته از سنت رايج در اصفهان بوده كه بسيار مورد توجه بازديدكنندگان نيز قرار گرفته است. سپس از فرانسه به استراسبورگ كه در آن زمان در اشغال آلمان‌ها بوده و بعد به اتريش و وين رفته و پس از يك اقامت دل‌انگيز 9 روزه در آنجا عزم بازگشت به ايران مى‌نمايد و از مسير ولاد قفقاز، به بندر پطروفسكى وارد و سفر دريائى خود را در درياى خزر آغاز و از آنجا به انزلى و رشت رفته و سپس در روز هشتم شعبان به تهران وارد مى‌شود. | در سفر دوم، شاه به عزم فرنگستان در آخرين روز ربيع‌الاول سال 1295 از تهران حركت نموده و ضمن عبور از كرج، قزوين، سياه‌دهن، ابهر زنجان، تبريز، صوفيان، مرند و گلين‌قيا با عبور از ارس به قفقاز وارد مى‌شود. ناصرالدين شاه در سفر اول با كشتى و از درياى مازندران راهى اين سفر مى‌گردد؛ ولى ترس از درياى طوفانى او را بر آن مى‌دارد كه در سفر دوم و سوم از ارس به آن سوى مرز راهى شود. به هر صورت در آن سوى مرز از شهرهائى؛ چون نخجوان، ايروان، تفليس و غيره بازديد نموده و پس از حضور در مسكو و پطرزبورغ و ملاقات با امپراتور و ساير امراى كشورى و لشكرى آن جا و شركت در جشن‌ها و مهمانى‌ها، به آلمان عزيمت مى‌نمايد. در برلن پس از اولين ملاقات با امپراتور هنگامى كه خود را براى شام و مهمانى امپراتور آلمان آماده مى‌نمايد، امپراتور مورد سوء قصد قرار مى‌گيرد و طبع شاهانه از اين حادثه بزرگ «به قول خودش» بسيار آزرده مى‌گردد. به هر حال اقامت يك هفته‌اى خود را در برلين ادامه داده، سپس به بادن‌باد و از آنجا به پاريس مى‌رود. در پاريس اقامت طولانى‌ترى را براى خود تدارك مى‌بيند، چون ديدنى‌هاى آن جا بسيار است؛ از جمله اكسپوزيسيونى كه از تمام جهان صنايع خود را در معرض ديدگان مشتاقان قرار داده بودند و آن طور كه از نوشتجات ناصرالدين شاه برمى‌آيد، غرفه ايران هم بسيار زيبا و الهام گرفته از سنت رايج در اصفهان بوده كه بسيار مورد توجه بازديدكنندگان نيز قرار گرفته است. سپس از فرانسه به استراسبورگ كه در آن زمان در اشغال آلمان‌ها بوده و بعد به اتريش و وين رفته و پس از يك اقامت دل‌انگيز 9 روزه در آنجا عزم بازگشت به ايران مى‌نمايد و از مسير ولاد قفقاز، به بندر پطروفسكى وارد و سفر دريائى خود را در درياى خزر آغاز و از آنجا به انزلى و رشت رفته و سپس در روز هشتم شعبان به تهران وارد مى‌شود. | ||
در اين سفرنامه شاه به شرح جزئيات موزه‌ها، باغ وحش، مجالس رقص و شب‌نشينى، ضيافت‌هائى كه به مناسبت حضور وى ترتيب داده مى‌شده، صنايع و كارخانه‌ها، راه‌ها و وسايل حمل و نقل، مردم كوچه و بازار و مناظر زيباى طبيعت چنان پرداخته و آن وقايع و ديدنى‌ها را چنان با قلم خود به تصوير كشيده است، كه تجليّات ذهنى وى براى خواننده مشهود مى‌گردد. در اين مورد در مقدمه سفر اول نمونه‌هائى آورده شد، از قبيل: درك از هنر، ترس، چابكى، خشم و غضب، رحم و شفقت، طنز و ... | در اين سفرنامه شاه به شرح جزئيات موزه‌ها، باغ وحش، مجالس رقص و شب‌نشينى، ضيافت‌هائى كه به مناسبت حضور وى ترتيب داده مى‌شده، صنايع و كارخانه‌ها، راه‌ها و وسايل حمل و نقل، مردم كوچه و بازار و مناظر زيباى طبيعت چنان پرداخته و آن وقايع و ديدنى‌ها را چنان با قلم خود به تصوير كشيده است، كه تجليّات ذهنى وى براى خواننده مشهود مى‌گردد. در اين مورد در مقدمه سفر اول نمونه‌هائى آورده شد، از قبيل: درك از هنر، ترس، چابكى، خشم و غضب، رحم و شفقت، طنز و. .. | ||
كتاب حاضر كلا با دستخط شخص ناصرالدين شاه مى‌باشد، بدون هيچ تغييرى، ولى متن چاپ سنگى را اعتمادالسلطنه ويرايش، بعضى عبارات را تلخيص و حتى بعضى را حذف و در بعضى عبارات حتى كلمات را تغيير داده است. كتابى كه تحت عنوان «سفرنامه فرنگستان نوشته ناصرالدين شاه قاجار (سفر دوم)» با مقدمه دانشمند محترم جناب آقاى [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] در سال 1363، به طبع رسيده است، تصوير همان چاپ سنگى است كه در زمان ناصرالدين شاه تدوين يافته است. همين طور در مورد واژه‌هاى بكار برده شده، توسط ناصرالدين شاه و نحوه ويرايش سجاوندى بكار برده شده و نوشتن كلمات به شيوه امروزى در اين سه سفرنامه، در مقدمه سفر سوم و اول به نكات مورد نياز اشاره گرديد. | كتاب حاضر كلا با دستخط شخص ناصرالدين شاه مى‌باشد، بدون هيچ تغييرى، ولى متن چاپ سنگى را اعتمادالسلطنه ويرايش، بعضى عبارات را تلخيص و حتى بعضى را حذف و در بعضى عبارات حتى كلمات را تغيير داده است. كتابى كه تحت عنوان «سفرنامه فرنگستان نوشته ناصرالدين شاه قاجار (سفر دوم)» با مقدمه دانشمند محترم جناب آقاى [[افشار، ایرج |ايرج افشار]] در سال 1363، به طبع رسيده است، تصوير همان چاپ سنگى است كه در زمان ناصرالدين شاه تدوين يافته است. همين طور در مورد واژه‌هاى بكار برده شده، توسط ناصرالدين شاه و نحوه ويرايش سجاوندى بكار برده شده و نوشتن كلمات به شيوه امروزى در اين سه سفرنامه، در مقدمه سفر سوم و اول به نكات مورد نياز اشاره گرديد. | ||