ابونصر فارابی؛ فیلسوف فرهنگ: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابونصر فارابی فیلسوف فرهنگ'''، به قلم [[غلامحسین ابراهیمی دینانی]] (متولد ۱۳۱۳ش)، فیلسوف و پژوهشگر حوزه حکمت و فلسفه نوشته شده است. این کتاب مجموعه‌ای از گفتارها در بازخوانی اندیشه و آثار ابونصر فارابی، فیلسوف بزرگ و تأثیرگذار جهان اسلام است که به معرفی جنبه‌های مختلف فلسفه، حکمت، اخلاق و سیاست او می‌پردازد.

# معرفی یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان جهان اسلام: فارابی به‌عنوان «نخستین فیلسوف بزرگ جهان اسلام» شناخته می‌شود و این کتاب به بازخوانی عمیق اندیشه و آثار او می‌پردازد.

# ارتباط با مسائل معاصر: اندیشه‌های فارابی، با گذشت سالیان طولانی، همچنان موردتوجهه و بحث است و این کتاب تلاش می‌کند تا فلسفه او را در زمینه مسائل و چالش‌های امروزین موردبررسی قرار دهد و نشان دهد که چگونه فلسفه او می‌تواند به مسائل روز پاسخ دهد.

# جامعیت مباحث فارابی: فارابی در زمینه‌های متنوعی چون منطق، فلسفه، اخلاق، سیاست، شعر، موسیقی، ریاضیات و نجوم، آثار و دیدگاه‌هایی داشته است و این کتاب به این جامعیت می‌پردازد و ابعاد مختلف اندیشه او را پوشش می‌دهد<ref>متن کتاب، ص22-11</ref>.

# استفاده از شواهد ادبی: برای توضیح مفاهیم، از اشعار و اقوال بزرگان ادب فارسی نظیر مولوی و حافظ بهره می‌گیرد<ref>همان، ص34، 49</ref>.

مقدمه: مقدمه کتاب به معرفی ابونصر فارابی، یکی از برجسته‌ترین حکمای جهان اسلام می‌پردازد. او به «معلم ثانی» پس از ارسطو شهرت یافت و در منطق، فلسفه و اخلاق تبحر خاصی داشت<ref>مقدمه، ص10- 7</ref>.

فصل اول: کلیاتی درباره حکیم فارابی: این فصل به کلیات زندگی و اندیشه‌های فارابی می‌پردازد. این فصل همچنین به رابطه فارابی با فلسفه یونان اشاره می‌کند و بیان می‌کند که او افکار افلاطون و ارسطو را درهم‌آمیخته و به‌نوعی آشتی داده است<ref>متن کتاب، ص22-11</ref>.

فصل دوم: تعریف فلسفه و قواعد آن: این فصل به تعریف فلسفه از دیدگاه فارابی و اصول آن می‌پردازد. فارابی فلسفه را به‌عنوان یک ساماندهی فکری و اندیشه‌ای تعریف می‌کند <ref>همان، ص34- 23</ref>.

فصل سوم: گفتمان فلسفی فارابی: این بخش به گفتمان فلسفی فارابی، به‌ویژه نظریه «مدینه فاضله» او می‌پردازد. فارابی به بررسی چگونگی اداره جامعه می‌پردازد و عدالت را از ارکان اصلی مدینه فاضله می‌داند. وی بر این باور است که حاکم جامعه باید فیلسوف و حکیم باشد<ref>همان، ص46- 35</ref>.

فصل چهارم: راه‌های معرفت از نگاه فارابی: این فصل به بحث درباره چگونگی حصول معرفت از دیدگاه فارابی می‌پردازد. او معتقد است که معرفت از حواس ظاهری شروع می‌شود و سپس به حواس باطنی (مانند حس مشترک، خیال، حافظه و وهم) و در نهایت به عقل می‌رسد<ref>همان، ص58-47</ref>.

فصل ششم: معرفت اشراق: این فصل به معرفت اشراقی از دیدگاه فارابی می‌پردازد. معرفت اشراقی نوعی درک مستقیم و بی‌واسطه است وی برای اشراق سه مؤلفه را لازم

فصل هفتم: جوهره عقل اشراق: در این فصل، نویسندگان به عمق جوهره عقل اشراقی در فلسفه فارابی می‌پردازند. این جوهره در واقع همان عقل فعال است که عالم را اداره می‌کند<ref>همان، ص94-81</ref>.

فصل هشتم: کلیاتی درباره حکیم فارابی: این فصل که عنوانی مشابه فصل اول دارد، به تبیین دقیق‌تر رابطه «عالم خیال» و «عالم عقل» در اندیشه فارابی می‌پردازد. ایشان معرفت را از حس شروع می‌کند و به خیال می‌رسد و از خیال به عقل و از عقل به مافوق عقل می‌رسد که ذات حق تبارک‌وتعالی است و آن ذات از هرگونه ادراک محجوب است <ref>همان، ص106- 95</ref>.

فصل نهم: جامعه سیاسی از نظر فارابی: این فصل به نظریه سیاسی فارابی، به‌ویژه مفهوم «مدینه فاضله» و «حکیم مسئول» (حاکم ایده‌آل) می‌پردازد<ref>همان، ص118-107</ref>.

فصل دهم: نیایش فارابی: این فصل به اهمیت دعا و نیایش در اندیشه فارابی اختصاص دارد. فارابی نیایش را راهی برای ارتباط با خداوند و طلب حکمت و کمال می‌داند. نیایش برای او صرفاً درخواست مادی نیست، بلکه بیان ارادت و خلوص بنده در برابر خداوند است<ref>همان، ص128- 119</ref>.

فصل یازدهم: نیایش ظهور: در این فصل، نیایش به‌عنوان راهی برای «ظهور» و «آشکارشدن» حقایق الهی بررسی می‌شود. فارابی معتقد است که از طریق نیایش، انسان می‌تواند با خداوند ارتباط برقرار کند و به مرحله‌ای از معرفت برسد که در آن حجاب‌ها برطرف شده و حقایق آشکار می‌شوند<ref>همان، ص142-129</ref>.

فصل سیزدهم: نیایش حکیمانه: فصل پایانی کتاب به نیایش‌های حکیمانه فارابی می‌پردازد که در آن‌ها خرد و معنویت درهم‌تنیده شده‌اند<ref>همان، ص155- 166</ref>.