۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' می ش' به ' میش') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''منظومه مکران''' سروده مولوی محمدعبدالله روانبد | '''منظومه مکران''' سروده [[نبد پیشنی، محمدعبدالله|مولوی محمدعبدالله روانبد پیشنی]]، با مقدمه، ترجمه و توضیح [[جهاندیده، عبدالغفور|عبدالغفور جهاندیده]]؛ منظومۀ مکران دارای 317 بند (مصراع) است. خوشبختانه نسخههایی به خط خود روانبد یا نسخههایی که به نظر او رسیده موجود است و به آسانی میتوان آنچه را که نقالان و خنیاگران به این شعر افزودهاند، تشخیص داد. | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
مولانا محمد عبدالله روانبُد | [[نبد پیشنی، محمدعبدالله|مولانا محمد عبدالله روانبُد پیشنی]]، در شعبان 1345 هـ.ق در روستای باهوکلات از توابع شهرستان چابهار به دنیا آمد. پدر وی قاضی یحیی از روحانیون سرشناس منطقه بود. قاضی پس از چند سال سکونت در شهرهای باهوکلات و راسک، سرانجام شهر «پیشین» را برای اقامت برگزید. عبدالله روانبد در محضر پدر روحانی و مادر زاهد خود مقدمات علوم را آموخت. آثار هوش و ذکاوت از همان دوران کودکی و نوجوانی در او پیدا بود و پس از مدت زمان کوتاه توانست علوم معمول آن زمان مانند فقه و فلسفه و کلام و اصول و ریاضیات و علوم ادبی را بیاموزد. دانش بسیار، رفتار نیک، مهماننوازی و سادهزیستی او سبب شد خانۀ وی جایگاه آمد و شد عام و خاص گردد. مردم برای حل مسائل و مشکلات شرعی و قضاوت در امور اختلافی، نزد او میآمدند و بسیاری دیگر از عالمان و طالبان معرفت در محضر او از چشمۀ زلال معرفت و اندیشۀ او کسب فیض می کردند. روانبد علاوه بر وظیفۀ راهنمایی و رهبری در امور دینی و شرعی، شغل معلمی را در مدارس پیشین بر عهده گرفت و به تربیت دانشآموزان و نوآموزان آن دیار همت گماشت. | ||
روانبد علاقۀ بسیار شدیدی به پیامبر اسلام و سرزمین وحی داشت و در عمر خود ده بار توانست به زیارت خانۀ خدا نایل گردد. مولوی روانبد، سرشناسترین شاعر معاصر بلوچ، در بلوچستان ایران است. شاعری در خاندان وی ـ بویژه خاندان مادری ـ تا چندین نسل رایج و معمول بوده است. اجداد وی اغلب شاعر و به زیور خط و موسیقی آراسته بودهاند. نقش روانبد و خاندانش در شعر بلوچی بسیار حایز اهمیت است. مردم بلوچ و دوستداران فرهنگ بلوچ در هر کجای جهان از وجود چنین خاندان، بویژه چنین شاعری مانند روانبد، در فرهنگ و زبان خود میبالند. اشعار روانبد در حفظ و زنده نگه داشتن زبان بلوچی و افزونی مشتاقان ادبیات بلوچ بسیار کمک کرده است. | روانبد علاقۀ بسیار شدیدی به پیامبر اسلام و سرزمین وحی داشت و در عمر خود ده بار توانست به زیارت خانۀ خدا نایل گردد. مولوی روانبد، سرشناسترین شاعر معاصر بلوچ، در بلوچستان ایران است. شاعری در خاندان وی ـ بویژه خاندان مادری ـ تا چندین نسل رایج و معمول بوده است. اجداد وی اغلب شاعر و به زیور خط و موسیقی آراسته بودهاند. نقش روانبد و خاندانش در شعر بلوچی بسیار حایز اهمیت است. مردم بلوچ و دوستداران فرهنگ بلوچ در هر کجای جهان از وجود چنین خاندان، بویژه چنین شاعری مانند روانبد، در فرهنگ و زبان خود میبالند. اشعار روانبد در حفظ و زنده نگه داشتن زبان بلوچی و افزونی مشتاقان ادبیات بلوچ بسیار کمک کرده است. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
شیوۀ گویندگی روانبد با وجود اینکه از اطلاعات وسیعی از ادب فارسی و عربی و اردوو بلوچی برخوردار بود، ساده و بیپیرایه است. بدون شک منظور او از سخن گفتن ساده و آسان این بوده که همگان گفتههایش را دریابند. بسیاری از نقادان و دوستداران شعر روانبد به او سعدی بلوچستان لقب دادهاند. نسبت دادن این لقب به او بیشتر برگرفته از تأثیرپذیری شعر او بر ادب و زبان بلوچی و حالت سهل و ممتنع بودن آن است، همچنان که آثار سعدی در ادب و زبان فارسی بسیار تاثیرگذار بوده است و سهل و ممتنع بودن از ویژگیهای بارز شعر اوست و از جهتی دیگر شعر او نسبت به شعر دیگر شاعران کلاسیک بلوچستان فصیحتر و در مرحلۀ بالاتری قرار دارد. | شیوۀ گویندگی روانبد با وجود اینکه از اطلاعات وسیعی از ادب فارسی و عربی و اردوو بلوچی برخوردار بود، ساده و بیپیرایه است. بدون شک منظور او از سخن گفتن ساده و آسان این بوده که همگان گفتههایش را دریابند. بسیاری از نقادان و دوستداران شعر روانبد به او سعدی بلوچستان لقب دادهاند. نسبت دادن این لقب به او بیشتر برگرفته از تأثیرپذیری شعر او بر ادب و زبان بلوچی و حالت سهل و ممتنع بودن آن است، همچنان که آثار سعدی در ادب و زبان فارسی بسیار تاثیرگذار بوده است و سهل و ممتنع بودن از ویژگیهای بارز شعر اوست و از جهتی دیگر شعر او نسبت به شعر دیگر شاعران کلاسیک بلوچستان فصیحتر و در مرحلۀ بالاتری قرار دارد. | ||
مولوی روانبد به سه زبان فارسی و بلوچی و عربی شعر گفته و به زبان اردو هم اشعاری پراکنده دارد که آنها را از روی تفنن سروده است. اشعار فارسی روانبد، شامل قصاید، مثنویات، غزلیات، قطعات و چند ترجیعبند میشود. برخی از آنها در ستایش ایزد و نعت پیامبر و آل و اصحابش سروده شدهاند و بسیاری دیگر نامهها و اخوانیاتی هستند که برای دوستان خود فرستاده یا شکوهنامههایی است که درد و رنج مردم را در حضور استانداران و فرمانداران و دیگر مسئولان حکومتی قرانت کرده یا شعرهایی که در مشاعرهها و مجالس شعرخوانی خوانده است. | [[نبد پیشنی، محمدعبدالله|مولوی روانبد]] به سه زبان فارسی و بلوچی و عربی شعر گفته و به زبان اردو هم اشعاری پراکنده دارد که آنها را از روی تفنن سروده است. اشعار فارسی روانبد، شامل قصاید، مثنویات، غزلیات، قطعات و چند ترجیعبند میشود. برخی از آنها در ستایش ایزد و نعت پیامبر و آل و اصحابش سروده شدهاند و بسیاری دیگر نامهها و اخوانیاتی هستند که برای دوستان خود فرستاده یا شکوهنامههایی است که درد و رنج مردم را در حضور استانداران و فرمانداران و دیگر مسئولان حکومتی قرانت کرده یا شعرهایی که در مشاعرهها و مجالس شعرخوانی خوانده است. | ||
مهمترین و عالیترین و بیشترین اشعار روانبد را شعرهای بلوچی او تشکیل میدهند که شهرت و آوازۀ شاعری او مدیون آنهاست. قالبهای اشعار بلوچی روانبد یا به سبک شعر سنتی و کلاسیک بلوچی است یا اینکه تحت تأثیر شعر فارسی، به صورت قصیده و غزل و مسمط هستند. روانبد در اشعار بلوچی خود نسبتاً واژهها و ترکیبات فارسی زیادی به کار میبرد و برخی از نقادان و دوستداران ادب بلوچی بر او خرده گرفتهاند و این ویژگی را بر شعر او عیبی بزرگ به شمار میآورند. اما غافل از این هستند که یکی از اسباب مهم فصاحت و بلاغت در اشعار بلوچی روانبد کاربرد کلمات و ترکیبات فارسی است. شعرهای عربی وی، محدود به چند قصیدۀ کوتاه، در واقع نامهها و اخوانیاتی است که برای دوستان خود فرستاده است. وی در اشعار عربی خود، تحت تاثیر شاعران عرب و قصاید عربی سعدی است و گاهی ابیات یا مصراعهایی از آنها را تضمین کرده است. | مهمترین و عالیترین و بیشترین اشعار [[نبد پیشنی، محمدعبدالله|روانبد]] را شعرهای بلوچی او تشکیل میدهند که شهرت و آوازۀ شاعری او مدیون آنهاست. قالبهای اشعار بلوچی روانبد یا به سبک شعر سنتی و کلاسیک بلوچی است یا اینکه تحت تأثیر شعر فارسی، به صورت قصیده و غزل و مسمط هستند. روانبد در اشعار بلوچی خود نسبتاً واژهها و ترکیبات فارسی زیادی به کار میبرد و برخی از نقادان و دوستداران ادب بلوچی بر او خرده گرفتهاند و این ویژگی را بر شعر او عیبی بزرگ به شمار میآورند. اما غافل از این هستند که یکی از اسباب مهم فصاحت و بلاغت در اشعار بلوچی روانبد کاربرد کلمات و ترکیبات فارسی است. شعرهای عربی وی، محدود به چند قصیدۀ کوتاه، در واقع نامهها و اخوانیاتی است که برای دوستان خود فرستاده است. وی در اشعار عربی خود، تحت تاثیر شاعران عرب و قصاید عربی سعدی است و گاهی ابیات یا مصراعهایی از آنها را تضمین کرده است. | ||
منظومۀ مکران دارای 317 بند (مصراع) است. خوشبختانه نسخههایی به خط خود روانبد یا نسخههایی که به نظر او رسیده موجود است و به آسانی میتوان آنچه را که نقالان و خنیاگران به این شعر افزودهاند، تشخیص داد. | منظومۀ مکران دارای 317 بند (مصراع) است. خوشبختانه نسخههایی به خط خود روانبد یا نسخههایی که به نظر او رسیده موجود است و به آسانی میتوان آنچه را که نقالان و خنیاگران به این شعر افزودهاند، تشخیص داد. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
منظومۀ مکران آینۀ حیات مردم این سرزمین است و بندبند آن، با بندبند پیکر اجتماع و تاریخ و فرهنگ این مردم گره خورده و پیوند یافته است. جایگاه این منظومه در بلوچستان و مردم بلوچ، مانند جایگاه منظومۀ «حیدربابا»ی شهریار در میان آذریهاست. | منظومۀ مکران آینۀ حیات مردم این سرزمین است و بندبند آن، با بندبند پیکر اجتماع و تاریخ و فرهنگ این مردم گره خورده و پیوند یافته است. جایگاه این منظومه در بلوچستان و مردم بلوچ، مانند جایگاه منظومۀ «حیدربابا»ی شهریار در میان آذریهاست. | ||
درونمایۀ اصلی منظومۀ مکران، وطن است. روانبد در این شعر از دو وطن نام میبرد و آنها را توصیف میکند: 1. وطن دنیوی و مادی (مکران) 2. وطن اخروی و معنوی (بهشت). عشق روانبد به وطن و سرزمین مادری و اخلاص وی در این دلبستگی، در منظومۀ مکران آشکار است. وی وطن را فارغ از مفهوم سیاسی و بیشتر به عنوان زادگاه میستاید. در شعر کلاسیک بلوچی، روانبد از نخستین کسانی است که وطن و قومیت را گستردهتر از قبیله و شهر و ده میانگارد و آن را به کل ولایت مکران و قوم بلوچ نسبت می دهد. وطن دوم که روانبد آن را توصیف میکند، بهشت است و آن را وطن اصلی و معنوی خود میشمارد و دیگران را نیز برمیانگیزد تا برای رسیدن به آنجا بکوشند. روانبد فردی روحانی و فقیه است و سیری در عالم عرفان نیز داشته است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3415 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | درونمایۀ اصلی منظومۀ مکران، وطن است. [[نبد پیشنی، محمدعبدالله|روانبد]] در این شعر از دو وطن نام میبرد و آنها را توصیف میکند: 1. وطن دنیوی و مادی (مکران) 2. وطن اخروی و معنوی (بهشت). عشق روانبد به وطن و سرزمین مادری و اخلاص وی در این دلبستگی، در منظومۀ مکران آشکار است. وی وطن را فارغ از مفهوم سیاسی و بیشتر به عنوان زادگاه میستاید. در شعر کلاسیک بلوچی، روانبد از نخستین کسانی است که وطن و قومیت را گستردهتر از قبیله و شهر و ده میانگارد و آن را به کل ولایت مکران و قوم بلوچ نسبت می دهد. وطن دوم که روانبد آن را توصیف میکند، بهشت است و آن را وطن اصلی و معنوی خود میشمارد و دیگران را نیز برمیانگیزد تا برای رسیدن به آنجا بکوشند. روانبد فردی روحانی و فقیه است و سیری در عالم عرفان نیز داشته است.<ref>[https://literaturelib.com/books/3415 پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref> | ||