زاد المسافر في الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زاد المسافر في الفقه علی مذهب الإمام أحمد بن حنبل''' اثر ابوبکر عبدالعزیز بن جعفر بن احمد بن بزداد بن معروف بغدادی، معروف به غلام الخلال (285- 363ق) در فقه حنبلی که با تحقیق ابوجنه حنبلی مصطفی بن محمد بن صلاح‌الدین بن منسی قبانی، منتشر شده است.

در صحت انتساب کتاب به غلام الخلال، تردیدی وجود نداشته و دلایلی این صحت را تأیید می‌کند، از جمله:

# اختصار: وی توضیح داده است که این اثر، خلاصه‌ای است از علم امام احمد بن حنبل ولی جامع و شامل تمامی روایات او نیست، اما کتابی را که این کتاب از آن تلخیص شده است، ذکر نکرده است. در حالی که ابن تیمیه، در «مجموع الفتاوی» تصریح نموده است که «زاد المسافر» ابوبکر عبدالعزیز، تلخیص شده کتاب دیگر او، تحت عنوان «الشافي» می‌باشد. البته ناگفته نماند که در اثبات این امر، ابن تیمیه نیز خود به گفته او در مواضع مختلف، استناد کرده است.

# تقسیم راویان: وی راویان کتاب را به دو دسته «مکثرون» (راویانی که تعداد زیادی روایت از احمد بن حنبل نقل کرده‌اند که مجموعا 26 راوی می‌باشند) و «مقلون» (راویانی که تعداد اندکی روایت از احمد بن حنبل نقل نموده‌اند که مجموعا 74 راوی می‌باشند) تقسیم کرده است. وی مطالب را با روایات مکثرون و معرفی آنها و اشاره به اسناد ایشان آغاز نموده و برخی از اسانید مقلون را نیز ذکر کرده است<ref>همان،ص120-122</ref>.