ابن باکویه، محمد بن عبدالله: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
| محل تولد = شیراز
| محل تولد = شیراز
| کشور تولد = ایران
| کشور تولد = ایران
| محل زندگی = شیراز، نیشابور
| محل زندگی = نیشابور
| رحلت = 428ق
| رحلت = 428ق
| شهادت =  
| شهادت =  
خط ۵۳: خط ۵۳:
ابن باکویه در سال 428ق در نیشابور وفات یافت.
ابن باکویه در سال 428ق در نیشابور وفات یافت.


== ابهام زدیی: ابن باکویه و باباکوهی==
== ابهام‌زدیی: ابن باکویه و باباکوهی==
یکی از اشتباهاتی که در مورد ابن باکویه رخ داده خلط بین او و باباکوهی شاعر سده ششم است. اولین بار گویا جنید شیرازی در کتاب شد الإزار به تصور اینکه ابن باکویه همان باباکوهی است که در شیراز مقبره‌ای معروف دارد بیان کرده که ایشان در سال 442 در غاری در یکی از کوه‌های شمالی مدفون است.  
یکی از اشتباهاتی که در مورد ابن باکویه رخ داده خلط بین او و باباکوهی شاعر سده ششم است. اولین بار گویا جنید شیرازی در کتاب شد الإزار به تصور اینکه ابن باکویه همان باباکوهی است که در شیراز مقبره‌ای معروف دارد بیان کرده که ایشان در سال 442 در غاری در یکی از کوه‌های شمالی مدفون است.  


فارغ از اینکه این باباکوهی چه کسی است، به یقین می‌توان گفت که او غیر از ابن باکویۀ شیرازی است، چه اینکه ابن باکویه بر اساس گزارش منابع معتبر تاریخی همچون تاریخ مدینة دمشق و السیاق لتاریخ نیشابور و الأنساب سمعانی و دیگر منابع تاریخی در سال ۴٢٨ در نیشابور رحلت کرده و در همانجا دفن شده است، اما باباکوهی طبق گزارش جنید شیرازی در سال ۴۴٢ در شیراز رحلت کرده است. همچنین ابن باکویه بیشترین شهرتش به حکایاتی است که سماع و روایت کرده است و باباکوهی اشتهارش به شعر و شاعری است. با این حال بیشتر منابع متأخر همچون نفحات الأنسِ جامى وتذكرة رياض العارفين وآثار عجم فرصت شیرازی، تحت تأثیر شد الإزار ابن باکویه و باباکوهی را یکی دانسته‌اند.
فارغ از اینکه این باباکوهی چه کسی است، به یقین می‌توان گفت که او غیر از ابن باکویۀ شیرازی است، چه اینکه ابن باکویه بر اساس گزارش منابع معتبر تاریخی همچون تاریخ مدینة دمشق و السیاق لتاریخ نیشابور و الأنساب سمعانی و دیگر منابع تاریخی در سال ۴٢٨ در نیشابور رحلت کرده و در همانجا دفن شده است، اما باباکوهی طبق گزارش جنید شیرازی در سال ۴۴٢ در شیراز رحلت کرده است. همچنین ابن باکویه بیشترین شهرتش به حکایاتی است که سماع و روایت کرده است و باباکوهی اشتهارش به شعر و شاعری است. با این حال بیشتر منابع متأخر همچون نفحات الأنسِ جامى وتذكرة رياض العارفين وآثار عجم فرصت شیرازی، تحت تأثیر شد الإزار ابن باکویه و باباکوهی را یکی دانسته‌اند.


در تحقیقات متأخر مقاله استاد زریاب خویی در دانشنامۀ جهان اسلام اين اشتباه را متذكر شده و اطلاعات نسبت جامعی در مورد شخصیت ابن باکویه ارائه کرده است. با این حال مقاله دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در مورد ابن باکویه تحت تأثیر نفحات و منابع متأخّر بین ابن باکویه و باباکوهی خلط کرده است <ref>ر.ک: لاشیء، حسین، ج3، ص91-92</ref>
در تحقیقات متأخر مقاله استاد زریاب خویی در دانشنامۀ جهان اسلام اين اشتباه را متذكر شده و اطلاعات نسبت جامعی در مورد شخصیت ابن باکویه ارائه کرده است.<ref>ر.ک: زریاب، عباس، ج2، ص14-15</ref> با این حال مقاله دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در مورد ابن باکویه تحت تأثیر نفحات و منابع متأخّر بین ابن باکویه و باباکوهی خلط کرده است.<ref>ر.ک: لاشیء، حسین، ج3، ص91-92</ref><ref>ر.ک: راشدی‌نیا، اکبر، ص17</ref>




خط ۶۴: خط ۶۴:
ابن باکویه در علوم مختلف متبحر بوده و به‌ویژه در استماع و نقل حدیث و آشنایى با حکایات و سیره‌های مشایخ طریقت، شهرتى تمام داشته است.  
ابن باکویه در علوم مختلف متبحر بوده و به‌ویژه در استماع و نقل حدیث و آشنایى با حکایات و سیره‌های مشایخ طریقت، شهرتى تمام داشته است.  
==آثار==
==آثار==
احمد بن على بن خلف شیرازی ادیب که در نیشابور مى‌زیسته‌، کتاب‌هایى از جمله کتاب «الحکایات» را از ابن باکویه نقل کرده است.
#حکایات الصوفیه: بی‌شک مهمترین اثر ابن باکویه کتاب حکایات الصوفیه بوده است.
#احادیث ابن باکویه: در بعضی از منابع گزارش شده که ابن باکویه احادیٹ بسیاری را نیز افزون بر حکایات صوفیه سماع کرده و از او آثاری با عنوان (اجزاء أبی‌عبدالله بن باکویه) به جای مانده است. از خواجه عبدالله انصاری نقل شده است که ابن باکویه سی هزار حدیث روایت کرده است.
از آثار منسوب به او یکى رساله‌ای است درباره حسین بن منصور حلاج به عنوان «بدایة حال الحلاج و نهایته» که [[ماسینیون، لویی|لوئى ماسینیون]] (بخشIII)آن را به چاپ رسانده است‌.
#منامات المشایخ: یکی از کتابهایی که از ابن ہاکویه گزارش شدہ کتابی است که در آن خوابهایی را که مشایخ و بزرگان تصوف دیده‌اند گردآوری کرده است.  
 
#جزء فیه بدء حال الحلاج و نهایته: این کتاب چنانکه از اسم آن بر می‌آید قطعه و جزئی از یک کتاب دیگر است و به احتمال زیاد این جزء بخشی از كتاب حكايات الصوفيه ابن باکویه است که به خاطر اهمیت موضوع حلاج این بخش جدا و به عنوان کتابی مستقل مطرح شده است.<ref>ر.ک: راشدی‌نیا، اکبر، ص21-22</ref>  
دیگری کتاب «اخبار العارفین» است که [[حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله|حاجى خلیفه]] در [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|کشف الظنون]] از آن یاد کرده است، اما نسخه‌ای از آن در دست نیست‌.  
 
دیوان شعری به فارسى نیز به او نسبت داده‌اند که در آن شاعر به «کوهى‌» تخلص کرده است‌. اگر چه برخى از مستشرقین همچون ریو، اته‌، ژوکوفسکى و برتلس در صحت این انتساب اصرار ورزیده‌اند، لیکن شیوه گفتار در این اشعار هیچ گونه مناسبت و شباهتى با سبک و اسلوب شعر فارسى در سده‌های 4 و 5ق ندارد، و هیچ یک از مؤلفاتى که تا پیش از سده 13ق به ذکر احوال ابن باکویه پرداخته‌اند از شاعری او سخنى نگفته و شعری به او نسبت نداده‌اند. به نظر آقابزرگ سراینده این دیوان قبل از قرن 9ق نمى‌زیسته است و به نظر [[زرین‌کوب، عبدالحسین|زرین کوب]] سراینده این اشعار که شاعری با تخلص کوهى است‌، متعلق به بعد از عصر حافظ است. <ref>ر.ک: لاشیء، حسین، ج3، ص91-92</ref>


==پانویس==
==پانویس==
<references/>
<references/>
==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
لاشیء، حسین، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
#لاشیء، حسین، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
 
#زریاب، عباس، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج2، تهران، بنیاد دایرة‎المعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.
#راشدی‌نیا، اکبر، محقق کتاب حکایات الصوفية: تصحیح و تحقیق سه گزیدۀ کهن از کتاب حکایات الصوفیة و گردآوری حکایات پراکندۀ ابن‌ باکویه از منابع تاریخی و عرفانی، تألیف  ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن باکویه شیرازی، تهران، چاپ یکم، 1401
==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
{{وابسته‌ها}}