اندیشه و سیاست در ایران باستان: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
جز (جایگزینی متن - 'ن های ' به 'ن‌های ')
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
 
خط ۷۱: خط ۷۱:
خواننده با خواندن این جلد درخواهد یافت که چرا دوران فرمانروایی هخامنشیان از چشم‌انداز تاریخی و اندیشگی آن‌چنان حائز اهمیت است که بدون آن نمی‌توان تصویری دقیق از «اندیشه و سیاست در ایران باستان» به دست آورد. برای عرضۀ چنین تصویری، مقالات این بخش افزون بر متون و کتاب‌های معتبر، از پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناسی متأخر و مدرن نیز استفاده کرده‌اند. در این بخش کوشیده شده است تصویری توصیفی و تحلیلی از این موقف تاریخی با دولتی جهان‌شهر و فراخ‌گستر با مردمانی از ملل و اقالیم بزرگ قومی، زبانی، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی متکثر به دست داده شود؛ تصویری که در قاب آن می‌توان کم‌وبیش جهانی آباد، وسیع، متکثر، قدرتمند، ثروتمند و امن را مشاهده کرد.
خواننده با خواندن این جلد درخواهد یافت که چرا دوران فرمانروایی هخامنشیان از چشم‌انداز تاریخی و اندیشگی آن‌چنان حائز اهمیت است که بدون آن نمی‌توان تصویری دقیق از «اندیشه و سیاست در ایران باستان» به دست آورد. برای عرضۀ چنین تصویری، مقالات این بخش افزون بر متون و کتاب‌های معتبر، از پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناسی متأخر و مدرن نیز استفاده کرده‌اند. در این بخش کوشیده شده است تصویری توصیفی و تحلیلی از این موقف تاریخی با دولتی جهان‌شهر و فراخ‌گستر با مردمانی از ملل و اقالیم بزرگ قومی، زبانی، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی متکثر به دست داده شود؛ تصویری که در قاب آن می‌توان کم‌وبیش جهانی آباد، وسیع، متکثر، قدرتمند، ثروتمند و امن را مشاهده کرد.


در واقع با برآمدن هخامنشیان و تصویری که آنها از سیاست شهریاری ایرانی به جهانیان عرضه داشتند، ابعاد متعددی از اندیشۀ سیاسی در ارتباط با حکمت، الهیات، اخلاق، علم، هنر، قدرت نظامی و. .. به میدان بحث و عمل آمد که همۀ آن ابعاد به گونه‌ای منسجم یک اندام‌وارۀ کامل را شکل می‌دادند. در این اندوام‌واره گونه‌ای از الهیات ارزشی و اخلاقی توأم با ساخت‌یافتگی نهاد آمریت، تعریفی از معنای زندگی سیاسی را عرضه داشته است. این معنا از زندگی سیاسی تنظیم‌کنندۀ روابط داخلی و خارجی حکمرانان سیاسی یا همان شهریاران بوده است که به اقتضای عمل و زمان و مکان، قوانین لازم را وضع و به اجرا درمی‌آوردند. در این نگرش، ارادۀ معطوف به وحدت در عین کثرت فرهنگی، اقوام و ملل و مذاهب متعدد را به سمت هم‌بودی هویت سیاسی در کلان‌متن نظام سیاسی مقتدر حمایت‌گر سوق می‌داد و آنها را به جای دشمنی و رقابت، به دوستی و پیوند متمایل می‌ساخت.
در واقع با برآمدن هخامنشیان و تصویری که آنها از سیاست شهریاری ایرانی به جهانیان عرضه داشتند، ابعاد متعددی از اندیشۀ سیاسی در ارتباط با حکمت، الهیات، اخلاق، علم، هنر، قدرت نظامی و... به میدان بحث و عمل آمد که همۀ آن ابعاد به گونه‌ای منسجم یک اندام‌وارۀ کامل را شکل می‌دادند. در این اندوام‌واره گونه‌ای از الهیات ارزشی و اخلاقی توأم با ساخت‌یافتگی نهاد آمریت، تعریفی از معنای زندگی سیاسی را عرضه داشته است. این معنا از زندگی سیاسی تنظیم‌کنندۀ روابط داخلی و خارجی حکمرانان سیاسی یا همان شهریاران بوده است که به اقتضای عمل و زمان و مکان، قوانین لازم را وضع و به اجرا درمی‌آوردند. در این نگرش، ارادۀ معطوف به وحدت در عین کثرت فرهنگی، اقوام و ملل و مذاهب متعدد را به سمت هم‌بودی هویت سیاسی در کلان‌متن نظام سیاسی مقتدر حمایت‌گر سوق می‌داد و آنها را به جای دشمنی و رقابت، به دوستی و پیوند متمایل می‌ساخت.


در بهرۀ دوم این جلد پدیدۀ مهم مواجهۀ تاریخی ایرانیان و یونانیان در دو رویۀ مناسبات فرهنگی، فکری و مواجهه‌های سیاسی و نظامی مورد بررسی قرار گرفته است. در وجه نخست، تأثیر تفکر و فرهنگ اساطیری، فلسفی، دینی و خرد مزدایی بر فکر و فرهنگ و فلسفۀ یونانی مورد توجه قرار گرفته است. در این قسمت به وجوهی از نفوذ تفکر و انگاره‌های الهیات دینی و آیینی مزدایی و چارچوب فکری سیاست شهریاری شاهان بزرگ هخامنشی (مادی) در فرهنگ و تفکر یونانی و بازتاب آن در متون فلسفی و ادبی و اخلاقی متفکران بزرگ یونانی اشاره شده است. در قسمت دوم غلبۀ نظامی اسکندر مقدونی بر ولایات و طوایف ایرانی و در نهایت سقوط حکومت هخامنشی مورد تحلیل واقع شده و به این پرسش مهم پاسخ داده شده است که چرا با وجود محال‌بودن تصور چنان رخدادی، این اتفاق روی داد. متعاقب این اتفاق، زمینۀ لازم برای گونه‌ای از گسست تاریخی در سنت و سیرۀ شهریاری ایرانی و در نتیجه سیطرۀ سلوکیان بر سرزمین‌های پارسی فراهم شد که البته دیری نپایید و این اندیشه و سیاست مجدداً احیا گردید.<ref> [https://literaturelib.com/books/6857 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
در بهرۀ دوم این جلد پدیدۀ مهم مواجهۀ تاریخی ایرانیان و یونانیان در دو رویۀ مناسبات فرهنگی، فکری و مواجهه‌های سیاسی و نظامی مورد بررسی قرار گرفته است. در وجه نخست، تأثیر تفکر و فرهنگ اساطیری، فلسفی، دینی و خرد مزدایی بر فکر و فرهنگ و فلسفۀ یونانی مورد توجه قرار گرفته است. در این قسمت به وجوهی از نفوذ تفکر و انگاره‌های الهیات دینی و آیینی مزدایی و چارچوب فکری سیاست شهریاری شاهان بزرگ هخامنشی (مادی) در فرهنگ و تفکر یونانی و بازتاب آن در متون فلسفی و ادبی و اخلاقی متفکران بزرگ یونانی اشاره شده است. در قسمت دوم غلبۀ نظامی اسکندر مقدونی بر ولایات و طوایف ایرانی و در نهایت سقوط حکومت هخامنشی مورد تحلیل واقع شده و به این پرسش مهم پاسخ داده شده است که چرا با وجود محال‌بودن تصور چنان رخدادی، این اتفاق روی داد. متعاقب این اتفاق، زمینۀ لازم برای گونه‌ای از گسست تاریخی در سنت و سیرۀ شهریاری ایرانی و در نتیجه سیطرۀ سلوکیان بر سرزمین‌های پارسی فراهم شد که البته دیری نپایید و این اندیشه و سیاست مجدداً احیا گردید.<ref> [https://literaturelib.com/books/6857 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
خط ۷۷: خط ۷۷:
در جلد چهارم این مجموعه با عنوان «سیر و سرنوشت سیاست شهریاری در نمود حکومت اشکانی‌ها و نهاد دولت ساسانیان» در 41 مقاله و طی دو بهره، گفتارهای تفصیلی دربارۀ چیستی سیاست شهریاری در نگره‌های گفتمانی دولت شهریاری در این دو دورۀ بسیار بلند تاریخی آورده شده است.
در جلد چهارم این مجموعه با عنوان «سیر و سرنوشت سیاست شهریاری در نمود حکومت اشکانی‌ها و نهاد دولت ساسانیان» در 41 مقاله و طی دو بهره، گفتارهای تفصیلی دربارۀ چیستی سیاست شهریاری در نگره‌های گفتمانی دولت شهریاری در این دو دورۀ بسیار بلند تاریخی آورده شده است.


در بهرۀ نخست با عنوان «پایایی دولت شهریاری ایران در عهد اشکانیان»، چیستی دولت تاریخی پارتی ـ با وجود قلت بسیار منابع و شواهد تاریخی ـ به کمک شناسه‌هایی از دولت ماد و هخامنشی که پیش از این گفته شده بود و البته با لحاظ تفاوت‌ها و تمایزها معرفی شده است. روایت‌های معتبر از نحوۀ شکل‌گیری دولت اشکانی، ماهیت نهادی، سیاسی و اجتماعی این حکومت، بررسی سیاست نظامی‌گری و جنگ‌ها و استراتژی‌های نظامی این دولت بزرگ، از دیگر مواردی است که در این بهره بدان‌ها پرداخته شده است. در این بهره از منابع و مستندات رومی، ارمنی، سریانی و. .. برای معرفی چهرۀ تاریخی این حکومت استفاده شده است.
در بهرۀ نخست با عنوان «پایایی دولت شهریاری ایران در عهد اشکانیان»، چیستی دولت تاریخی پارتی ـ با وجود قلت بسیار منابع و شواهد تاریخی ـ به کمک شناسه‌هایی از دولت ماد و هخامنشی که پیش از این گفته شده بود و البته با لحاظ تفاوت‌ها و تمایزها معرفی شده است. روایت‌های معتبر از نحوۀ شکل‌گیری دولت اشکانی، ماهیت نهادی، سیاسی و اجتماعی این حکومت، بررسی سیاست نظامی‌گری و جنگ‌ها و استراتژی‌های نظامی این دولت بزرگ، از دیگر مواردی است که در این بهره بدان‌ها پرداخته شده است. در این بهره از منابع و مستندات رومی، ارمنی، سریانی و... برای معرفی چهرۀ تاریخی این حکومت استفاده شده است.


در بهرۀ دوم این جلد با عنوان «بنای دولت ساسانیان و بنیان‌های سیاست ایران‌شهری»، چیستی و چگونگی استقرار و بنای واپسین دولت شهریاری ایرانی، از دقیقۀ تأسیس تا لحظۀ سقوط به وسیلۀ مسلمانان معرفی شده است. برای این دورۀ تاریخی خوشبختانه منابع و مستندات معتبر متعدد در دسترس محققان قرار دارد؛ بنابراین کوشش شده تصویری دقیق از این واپسین دولت شهریاری ایران قبل از اسلام به دست داده شود. برآمدن و برپایی دولت تمرکزگرا و مذهب‌بنیاد ساسانیان، ساخت و ماهیت نظام ادارۀ حکومت، بنیان‌های مذهبی و اجتماعی مناسبات قدرت حاکم، رویکردهای فرهنگی و مذهبی شاهان این دوره نسبت به ادیان و مذاهب، مناسبات طبقات اجتماعی و خاندان‌های درگیر قدرت، نقش و تأثیر شخصیت‌های درباری، خاندانی و مذهبی و نظامی، سیاست خارجی و استراتژی‌های نظامی ساسانیان، چالش‌های مذهبی و سیاسی برخاسته در درون مناسبات حاکم و حاشیۀ آن، متون و منابع مذهبی، سیاسی و ادبی بازمانده از آن دوران، مفاهیم و مؤلفه‌های اصلی نظامی‌های اخلاقی حاکم بر این دوره، از جمله موضوعاتی هستند که در این واپسین بهره بدان‌ها پرداخته شده است.
در بهرۀ دوم این جلد با عنوان «بنای دولت ساسانیان و بنیان‌های سیاست ایران‌شهری»، چیستی و چگونگی استقرار و بنای واپسین دولت شهریاری ایرانی، از دقیقۀ تأسیس تا لحظۀ سقوط به وسیلۀ مسلمانان معرفی شده است. برای این دورۀ تاریخی خوشبختانه منابع و مستندات معتبر متعدد در دسترس محققان قرار دارد؛ بنابراین کوشش شده تصویری دقیق از این واپسین دولت شهریاری ایران قبل از اسلام به دست داده شود. برآمدن و برپایی دولت تمرکزگرا و مذهب‌بنیاد ساسانیان، ساخت و ماهیت نظام ادارۀ حکومت، بنیان‌های مذهبی و اجتماعی مناسبات قدرت حاکم، رویکردهای فرهنگی و مذهبی شاهان این دوره نسبت به ادیان و مذاهب، مناسبات طبقات اجتماعی و خاندان‌های درگیر قدرت، نقش و تأثیر شخصیت‌های درباری، خاندانی و مذهبی و نظامی، سیاست خارجی و استراتژی‌های نظامی ساسانیان، چالش‌های مذهبی و سیاسی برخاسته در درون مناسبات حاکم و حاشیۀ آن، متون و منابع مذهبی، سیاسی و ادبی بازمانده از آن دوران، مفاهیم و مؤلفه‌های اصلی نظامی‌های اخلاقی حاکم بر این دوره، از جمله موضوعاتی هستند که در این واپسین بهره بدان‌ها پرداخته شده است.


حکومت ساسانی از آن جهت که متصل به دوران ظهور و بسط اسلام است و برخی از شئون و مبانی آن به تمدن اسلامی منتقل شده است، اهمیتی مضاعف در این مجموعه دارد. میراث همین دوره بخش مهمی از آن در دورۀ نهضت ترجمه به زبان عربی منتقل شد و در اختیار حکمرانان و دانشمندان و دیوان‌سالاران قرار گرفت. اساساً بخش قابل توجهی از ارجاع اندیشمندان مسلمان به اندیشه و سیاست شهریاری، در نمودهایی چون نوع و ماهیت حکومت مشروع و خردمندانه، دستگاه‌های اداری مورد نیاز حکمرانی، دانش‌های ضروری، انتظامات اخلاقی و نظامی و. ... از دانش و میراث همین دوره بهره می‌گرفت.<ref> [https://literaturelib.com/books/6858 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>
حکومت ساسانی از آن جهت که متصل به دوران ظهور و بسط اسلام است و برخی از شئون و مبانی آن به تمدن اسلامی منتقل شده است، اهمیتی مضاعف در این مجموعه دارد. میراث همین دوره بخش مهمی از آن در دورۀ نهضت ترجمه به زبان عربی منتقل شد و در اختیار حکمرانان و دانشمندان و دیوان‌سالاران قرار گرفت. اساساً بخش قابل توجهی از ارجاع اندیشمندان مسلمان به اندیشه و سیاست شهریاری، در نمودهایی چون نوع و ماهیت حکومت مشروع و خردمندانه، دستگاه‌های اداری مورد نیاز حکمرانی، دانش‌های ضروری، انتظامات اخلاقی و نظامی و.... از دانش و میراث همین دوره بهره می‌گرفت.<ref> [https://literaturelib.com/books/6858 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>


==پانويس ==
==پانويس ==