اندیشه و سیاست در ایران باستان: تفاوت میان نسخه‌ها

خواننده با خواندن این جلد درخواهد یافت که چرا دوران فرمانروایی هخامنشیان از چشم‌انداز تاریخی و اندیشگی آن‌چنان حائز اهمیت است که بدون آن نمی‌توان تصویری دقیق از «اندیشه و سیاست در ایران باستان» به دست آورد. برای عرضۀ چنین تصویری، مقالات این بخش افزون بر متون و کتاب‌های معتبر، از پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناسی متأخر و مدرن نیز استفاده کرده‌اند. در این بخش کوشیده شده است تصویری توصیفی و تحلیلی از این موقف تاریخی با دولتی جهان‌شهر و فراخ‌گستر با مردمانی از ملل و اقالیم بزرگ قومی، زبانی، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی متکثر به دست داده شود؛ تصویری که در قاب آن می‌توان کم‌وبیش جهانی آباد، وسیع، متکثر، قدرتمند، ثروتمند و امن را مشاهده کرد.

در بهرۀ دوم این جلد پدیدۀ مهم مواجهۀ تاریخی ایرانیان و یونانیان در دو رویۀ مناسبات فرهنگی، فکری و مواجهه‌های سیاسی و نظامی مورد بررسی قرار گرفته است. در وجه نخست، تأثیر تفکر و فرهنگ اساطیری، فلسفی، دینی و خرد مزدایی بر فکر و فرهنگ و فلسفۀ یونانی مورد توجه قرار گرفته است. در این قسمت به وجوهی از نفوذ تفکر و انگاره‌های الهیات دینی و آیینی مزدایی و چارچوب فکری سیاست شهریاری شاهان بزرگ هخامنشی (مادی) در فرهنگ و تفکر یونانی و بازتاب آن در متون فلسفی و ادبی و اخلاقی متفکران بزرگ یونانی اشاره شده است. در قسمت دوم غلبۀ نظامی اسکندر مقدونی بر ولایات و طوایف ایرانی و در نهایت سقوط حکومت هخامنشی مورد تحلیل واقع شده و به این پرسش مهم پاسخ داده شده است که چرا با وجود محال‌بودن تصور چنان رخدادی، این اتفاق روی داد. متعاقب این اتفاق، زمینۀ لازم برای گونه‌ای از گسست تاریخی در سنت و سیرۀ شهریاری ایرانی و در نتیجه سیطرۀ سلوکیان بر سرزمین‌های پارسی فراهم شد که البته دیری نپایید و این اندیشه و سیاست مجدداً احیا گردید.<ref> [https://literaturelib.com/books/6857 ر.ک: کتابخانه تخصصی ادبیات]</ref>

در جلد چهارم این مجموعه با عنوان «سیر و سرنوشت سیاست شهریاری در نمود حکومت اشکانی‌ها و نهاد دولت ساسانیان» در 41 مقاله و طی دو بهره، گفتارهای تفصیلی دربارۀ چیستی سیاست شهریاری در نگره‌های گفتمانی دولت شهریاری در این دو دورۀ بسیار بلند تاریخی آورده شده است.

در بهرۀ دوم این جلد با عنوان «بنای دولت ساسانیان و بنیان‌های سیاست ایران‌شهری»، چیستی و چگونگی استقرار و بنای واپسین دولت شهریاری ایرانی، از دقیقۀ تأسیس تا لحظۀ سقوط به وسیلۀ مسلمانان معرفی شده است. برای این دورۀ تاریخی خوشبختانه منابع و مستندات معتبر متعدد در دسترس محققان قرار دارد؛ بنابراین کوشش شده تصویری دقیق از این واپسین دولت شهریاری ایران قبل از اسلام به دست داده شود. برآمدن و برپایی دولت تمرکزگرا و مذهب‌بنیاد ساسانیان، ساخت و ماهیت نظام ادارۀ حکومت، بنیان‌های مذهبی و اجتماعی مناسبات قدرت حاکم، رویکردهای فرهنگی و مذهبی شاهان این دوره نسبت به ادیان و مذاهب، مناسبات طبقات اجتماعی و خاندان‌های درگیر قدرت، نقش و تأثیر شخصیت‌های درباری، خاندانی و مذهبی و نظامی، سیاست خارجی و استراتژی‌های نظامی ساسانیان، چالش‌های مذهبی و سیاسی برخاسته در درون مناسبات حاکم و حاشیۀ آن، متون و منابع مذهبی، سیاسی و ادبی بازمانده از آن دوران، مفاهیم و مؤلفه‌های اصلی نظامی‌های اخلاقی حاکم بر این دوره، از جمله موضوعاتی هستند که در این واپسین بهره بدان‌ها پرداخته شده است.

==پانويس ==