موسوعة الإمام الشافعي: تفاوت میان نسخه‌ها

موسوعة الإمام الشافعي (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۵۸

۵۵۰ بایت اضافه‌شده ، ۲۴ آوریل

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۰۶٬۷۷۴

ویرایش

@@ خط ۲۵: / خط ۲۵: @@
 | پیش از =
 }}
-'''موسوعة الإمام الشافعي'''، مجموعه‌ای از آثار محمد بن ادریس شافعی (150-204ق)، معروف به امام شافعی، یکی از ائمه چهارگانه اهل سنت و پیشوای مذهب شافعی و از طبقه چهارم فقیهان تابعی مکه است. این اثر فقهی و حدیثی توسط بدرالدین حسون تحقیق و منتشر شده است.
+'''موسوعة الإمام الشافعي'''، مجموعه‌ای از آثار [[شافعی، محمد بن ادریس|محمد بن ادریس شافعی]] (150-204ق)، معروف به [[شافعی، محمد بن ادریس|امام شافعی]]، یکی از ائمه چهارگانه اهل سنت و پیشوای مذهب شافعی و از طبقه چهارم فقیهان تابعی مکه است. این اثر فقهی و حدیثی توسط [[حسون، احمد بدر الدین|بدرالدین حسون]] تحقیق و منتشر شده است.
 این مجموعه به‌طور کلی، شامل دو بخش است. بخش اول آن مطالبی متعلق به پژوهش و تحقیق در دو قسم است. قسم اول، در سه باب با فصل‌های مرتبط است که مشتمل بر تعریف فقه و ویژگی‌های آن، زندگانی و شخصیت‌شناسی شافعی به‌همراه مطالبی پیرامون کتاب الأم و اهمیت آن در فقه اسلامی و اطلاعات مختلف مرتبط دیگر است. در قسم دوم از نسخ مختلف کتاب و همچنین تلاش‌های محقق در تحقیق اثر سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ج1، ص12-13</ref>.
 بخش دوم، به متن اثر اختصاص دارد و مشتمل بر ده نوشته است:
 الف)- «كتاب الأم»: این کتاب، نخستین اثر شافعی در این مجموعه است. مباحث این کتاب بر اساس ابواب فقهی مرتب شده است و مباحث آن در ذیل ابوابی مانند طهارت، نماز، حج، زکات، بیع، نکاح، طلاق و... عرضه شده و فصولی در باب اصول فقه نیز در آن وجود دارد<ref>ر.ک: همان، ص84 و 87</ref>.
 «كتاب الأم»، از مهم‌ترین و جامع‌ترین کتب شافعی است که توسط چهار تن از شاگردان وی روایت شده است. فتاوای فقهی شافعی عمدتا بر اساس این کتاب جدید فقهی است؛ مگر در موارد اندکی از فتاوای او که بر اساس کتاب فقهی قدیم اوست<ref>ر.ک: همان، ص82</ref>.
 روش غالب این کتاب در طرح مسائل مختلف فقهی، شیوه گفتگو و محاوره است. در این کتاب رویکرد جدلی شافعی و قدرت او در به‌کارگیری این روش نیز نمایان است. نویسنده خود را در این کتاب محدثی نشان داده که در استدلال‌ها به شکل گسترده از حدیث مدد گرفته؛ ضمن اینکه از قیاس نیز به‌فراوانی بهره برده است<ref>ر.ک: همان، ص84-85</ref>.
 شایان ذکر است که در این اثر، مواردی دیده می‌شود که نشان از عدول شافعی از برخی آرای فقهی خود دارد؛ ضمن اینکه در این کتاب برخی از مباحث اصول فقه نیز دیده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص87</ref>.
-ب)- «كتاب اختلاف العراقيين یا اختلاف أبي‌حنيفة و ابن أبي‌ليلی»: این کتاب، به‌صورت مختصر نوشته شده و در آن به اختلاف آراء و دیدگاه‌های فقهی ابوحنیفه و ابن ابی‌لیلی اشاره شده است. نویسنده در مواردی رأی و نظر یکی از آنها را برگزیده و گاهی نیز نظر هر دو را رد کرده و نظری متفاوت از آنچه گفته شده مطرح نموده است<ref>ر.ک: نووى، یحیى بن شرف‏، ص676</ref>.
-ج)- «كتاب اختلاف علي و عبدالله بن مسعود»: این کتاب، از دیگر اجزای مجموعه حاضر است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج14، ص238</ref>. شافعی در این کتاب ضمن اشاره به آرای فقهی امیرالمؤمنین در ابواب مختلف و در مواردی ذکر آرای ابن مسعود، به نظرات فقهی علمای دیگر در موضوع مطرح‌شده پرداخته و در نهایت نظرات خود را ذکر نموده است<ref>ر.ک: همان، ص240-242</ref>.
+ب)- «كتاب اختلاف العراقيين یا اختلاف [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|أبي‌حنيفة]] و [[ابن ابی‌یعلی|ابن أبي‌ليلی]]»: این کتاب، به‌صورت مختصر نوشته شده و در آن به اختلاف آراء و دیدگاه‌های فقهی [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]] و [[ابن ابی‌لیلی]] اشاره شده است. نویسنده در مواردی رأی و نظر یکی از آنها را برگزیده و گاهی نیز نظر هر دو را رد کرده و نظری متفاوت از آنچه گفته شده مطرح نموده است<ref>ر.ک: نووى، یحیى بن شرف‏، ص676</ref>.
+ج)- «كتاب اختلاف علي و عبدالله بن مسعود»: این کتاب، از دیگر اجزای مجموعه حاضر است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج14، ص238</ref>. [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] در این کتاب ضمن اشاره به آرای فقهی [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین]] در ابواب مختلف و در مواردی ذکر آرای [[عبدالله بن مسعود|ابن مسعود]]، به نظرات فقهی علمای دیگر در موضوع مطرح‌شده پرداخته و در نهایت نظرات خود را ذکر نموده است<ref>ر.ک: همان، ص240-242</ref>.
 د)- «كتاب اختلاف مالك و الشافعي»: مشتمل بر مسائلی فقهی و حدیثی است و در قالب نودوهفت باب آمده است. مطالب این کتاب به‌صورت سؤال و جواب و محاوره مطرح شده است<ref>ر.ک: همان، ص341</ref>.
@@ خط ۴۹: / خط ۵۳: @@
 ح)- «كتاب إبطال الاستحسان»<ref>ر.ک: متن کتاب، ج15، ص107</ref>: نویسنده در این اثر به انکار استحسان که مذهب حنفی و مالکی به آن قائل بوده، پرداخته است. وی عدم جواز استحسان را مطرح کرده و استدلال به آن را از جهاتی باطل دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص119؛ مؤسسه امام صادق (گروه علمی)، ص69</ref>. از جمله آنکه استحسان را بی‌ضابطه و پیروی از هوا دانسته که پیامبر(ص) بر آن در احکام تکیه نکرده و حکم با استحسان توسط برخی از اصحاب را از امور منکر دانسته است<ref>ر.ک: اشقر، عمر سلیمان، ص146</ref>.
-ط)- «كتاب الرد علی محمد بن الحسن»<ref>ر.ک: متن کتاب، ج15، ص141</ref>: اثری دیگر از نویسنده و در رد بر کتاب الحجج محمد بن حسن شیبانی به نگارش درآمده است<ref>ر.ک:‏ سزگین، فؤاد، ج1، ص185</ref>. این کتاب در بیست باب به مسائل مختلفی درباره دیه و قصاص پرداخته است. نویسنده، مطالب خود را با باب دیات آغاز کرده و پس از طرح آراء و نظرات فقهای مدینه، ابوحنیفه، محمد بن حسن و... آراء و نظرات خود را در موضوع مورد بحث ذکر کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج15، ص141-142</ref>. وی سایر مباحث کتاب را به همیمن صورت و تا آخرین باب که به قصاص در شکستن دست مرد اختصاص دارد، آورده است<ref>ر.ک: همان، ص233-235</ref>.
+ط)- «كتاب الرد علی محمد بن الحسن»<ref>ر.ک: متن کتاب، ج15، ص141</ref>: اثری دیگر از نویسنده و در رد بر کتاب الحجج [[شیبانی، محمد بن حسن|محمد بن حسن شیبانی]] به نگارش درآمده است<ref>ر.ک:‏ سزگین، فؤاد، ج1، ص185</ref>. این کتاب در بیست باب به مسائل مختلفی درباره دیه و قصاص پرداخته است. نویسنده، مطالب خود را با باب دیات آغاز کرده و پس از طرح آراء و نظرات فقهای مدینه، [[ابوحنیفه، نعمان بن ثابت|ابوحنیفه]]، [[شیبانی، محمد بن حسن|محمد بن حسن]] و... آراء و نظرات خود را در موضوع مورد بحث ذکر کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج15، ص141-142</ref>. وی سایر مباحث کتاب را به همیمن صورت و تا آخرین باب که به قصاص در شکستن دست مرد اختصاص دارد، آورده است<ref>ر.ک: همان، ص233-235</ref>.
-ی)- «كتاب سير الأوزاعي»<ref>ر.ک: همان، ص239</ref>: از جمله نوشته‌های این مجموعه است. در این کتاب به طرح مسائلی در خصوص جنگ و غنائم جنگی پرداخته شده است. نظرات فقهایی مانند ابوحنیفه، ابویوسف، اوزاعی و... همراه با شرح و ملاحظاتی از شافعی درباره سخنان اوزاعی، محتوای این کتاب را تشکیل داده است<ref>ر.ک: همان، ص249-250؛ سزگین، فؤاد، ج‏1، ص186 و 244</ref>.
+ی)- «كتاب سير الأوزاعي»<ref>ر.ک: همان، ص239</ref>: از جمله نوشته‌های این مجموعه است. در این کتاب به طرح مسائلی در خصوص جنگ و غنائم جنگی پرداخته شده است. نظرات فقهایی مانند ابوحنیفه، ابویوسف، اوزاعی و... همراه با شرح و ملاحظاتی از [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] درباره سخنان اوزاعی، محتوای این کتاب را تشکیل داده است<ref>ر.ک: همان، ص249-250؛ سزگین، فؤاد، ج‏1، ص186 و 244</ref>.
 محقق علاوه بر استخراج و مستندسازی آیات، احادیث و روایات در پاورقی، به معرفی برخی شخصیت‌ها و توضیح برخی از مسائل فقهی با تکیه بر مصادر فقه شافعی پرداخته است<ref>ر.ک: تقدمه محقق، ج1، ص13</ref>.