۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
آراء مربیان بزرگ مسلمان در باره تربیت کودک (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۴۱
، ۲ ژوئن ۲۰۲۳جایگزینی متن - 'ویژگی ها' به 'ویژگیها'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' الدین' به 'الدین') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ویژگی ها' به 'ویژگیها') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
در دوران معاصر، توجه به کودک چنان بالا گرفت که همه مکتب های روانشناختى، دربارۀ کودک، پر سروصداترین مطالعات را کردند، و کسانى چون ماریا مونتسورى irossetnoM. M (1952- 1870) پیشبینى کردند قرن بیستم، قرن کودکان باشد و مهمترین ویژگى تربیت نوین را احترام به شخصیت کودک دانستند. | در دوران معاصر، توجه به کودک چنان بالا گرفت که همه مکتب های روانشناختى، دربارۀ کودک، پر سروصداترین مطالعات را کردند، و کسانى چون ماریا مونتسورى irossetnoM. M (1952- 1870) پیشبینى کردند قرن بیستم، قرن کودکان باشد و مهمترین ویژگى تربیت نوین را احترام به شخصیت کودک دانستند. | ||
این رویکرد احتراممدار به کودک، اگر براى غرب تازه باشد، براى جهان اسلام تازگى ندارد. شاهدم گذشته از نکته های فراوان تربیتى آمده در متون تاریخ، ادب، حدیث، و اخلاق کتابهای تربیتى مسلمانان است که دستکم از قرن سوم بر جاى مانده است. نگارنده چون بدینجا مىرسد، از برخى مربیان بزرگ مسلمان و آثار تربیتى آنان به کوتاهى یاد مىکند و در پایان اندکى به زندگى و آثار بو على، غزالى و خواجه مىپردازد. | این رویکرد احتراممدار به کودک، اگر براى غرب تازه باشد، براى جهان اسلام تازگى ندارد. شاهدم گذشته از نکته های فراوان تربیتى آمده در متون تاریخ، ادب، حدیث، و اخلاق کتابهای تربیتى مسلمانان است که دستکم از قرن سوم بر جاى مانده است. نگارنده چون بدینجا مىرسد، از برخى مربیان بزرگ مسلمان و آثار تربیتى آنان به کوتاهى یاد مىکند و در پایان اندکى به زندگى و آثار بو على، غزالى و خواجه مىپردازد. | ||
2- | 2- ویژگیهای روانى کودک: بحث تربیتپذیرى و پیوند آن با سرشت انسان بهانهای است براى بررسى اجمالى چهار دیدگاه دربارۀ طبیعت آدمى و آشنایى اجمالى با نظر رواقیان، جالینوس، مسیحیان قرون وسطى، غرب پس از رنسانس، خواجه و غزالى. | ||
دیدگاه غزالى در اینباره در نگاه نخست شاید متناقض نماید؛ اما جستجوى بیشتر در نوشته های او نشان مىدهد که چنین نیست و حتى آراى او آبشخور وحیانى دارد. پس از اشاره به سرشت انسان، سخن از قواى نفسانى اوست. افلاطون و به پیروى او بیشتر حکیمان مسلمان، برآنند که نفس را سه قوه است: عاقله، غضبیه و شهویه. دیدگاه بو على، غزالى و خواجه نیز چنین است. چون با رویکرد تربیتى به این سه نیرو بنگریم- چنانکه غزالى گفته است- خواهیم دید که هدف تربیت، ایجاد اعتدال میان آنهاست تا از این راه، چهار فضیلت مادر؛ یعنى، حکمت، شجاعت، عفت و عدل برآید. | دیدگاه غزالى در اینباره در نگاه نخست شاید متناقض نماید؛ اما جستجوى بیشتر در نوشته های او نشان مىدهد که چنین نیست و حتى آراى او آبشخور وحیانى دارد. پس از اشاره به سرشت انسان، سخن از قواى نفسانى اوست. افلاطون و به پیروى او بیشتر حکیمان مسلمان، برآنند که نفس را سه قوه است: عاقله، غضبیه و شهویه. دیدگاه بو على، غزالى و خواجه نیز چنین است. چون با رویکرد تربیتى به این سه نیرو بنگریم- چنانکه غزالى گفته است- خواهیم دید که هدف تربیت، ایجاد اعتدال میان آنهاست تا از این راه، چهار فضیلت مادر؛ یعنى، حکمت، شجاعت، عفت و عدل برآید. | ||
میان رشد روانى کودک با این سه نیرو، پیوندى هست به این معنا که این رشد با پیدایش قوه شهوى آغاز مىشود به قوه غضبى مىرسد و به قوه عاقله مىانجامد بو على، غزالى و خواجه- همسان دیگر فیلسوفان تربیتى مسلمان- این پیوند و روند را پذیرفتهاند. | میان رشد روانى کودک با این سه نیرو، پیوندى هست به این معنا که این رشد با پیدایش قوه شهوى آغاز مىشود به قوه غضبى مىرسد و به قوه عاقله مىانجامد بو على، غزالى و خواجه- همسان دیگر فیلسوفان تربیتى مسلمان- این پیوند و روند را پذیرفتهاند. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
گاه از متربى رفتارى نابهنجار سرمىزند، چه باید کرد؟راه نخست تغافل است چنانکه على(ع)، غزالى و خواجه گفتهاند. در مرحله بعد جاى پند است؛ اما نه چنانکه حرمت کودک شکسته شود و یا گستاخ گردد. بو على و غزالى راه سوم را ترساندن و گوشمالى دانستهاند. نخست باید کودک را ترساند. اگر سود نداشت مىتوان به گوشمالى که واپسین چاره است روى کرد. با این حال، مربیان ما هماره توصیه کردهاند از سختگیرى به کودک پرهیز شود. | گاه از متربى رفتارى نابهنجار سرمىزند، چه باید کرد؟راه نخست تغافل است چنانکه على(ع)، غزالى و خواجه گفتهاند. در مرحله بعد جاى پند است؛ اما نه چنانکه حرمت کودک شکسته شود و یا گستاخ گردد. بو على و غزالى راه سوم را ترساندن و گوشمالى دانستهاند. نخست باید کودک را ترساند. اگر سود نداشت مىتوان به گوشمالى که واپسین چاره است روى کرد. با این حال، مربیان ما هماره توصیه کردهاند از سختگیرى به کودک پرهیز شود. | ||
گوشمالى براى تربیت، مخالف و موافق دارد و هریک براى دفاع از دیدگاه خود بر مبانى نظرى تکیه دارند. مربیان مسلمان براى گوشمالى کودک، شرایطى برشماردهاند که باید رعایت شود. | گوشمالى براى تربیت، مخالف و موافق دارد و هریک براى دفاع از دیدگاه خود بر مبانى نظرى تکیه دارند. مربیان مسلمان براى گوشمالى کودک، شرایطى برشماردهاند که باید رعایت شود. | ||
5- عوامل تربیت: مربیان مسلمان، وراثت، تغذیه، خانواده، معلم، مدرسه و همنشینان را عوامل تربیت شماردهاند. دربارۀ وراثت و تأثیر آن در تربیت بسیار تحقیق شده؛ اما همداستانى دست نداده است چه، برخى روانشناسان چون آیزنک kcnessyE ، برآنند که 2/3 | 5- عوامل تربیت: مربیان مسلمان، وراثت، تغذیه، خانواده، معلم، مدرسه و همنشینان را عوامل تربیت شماردهاند. دربارۀ وراثت و تأثیر آن در تربیت بسیار تحقیق شده؛ اما همداستانى دست نداده است چه، برخى روانشناسان چون آیزنک kcnessyE ، برآنند که 2/3 ویژگیهای شخصیتى ارثى است و برخى رفتارگرایان مانند واتسون nostaW ، معتقدند وراثت در تعیین هویت آدمى بىاثر است. | ||
در میان متفکران مسلمان، به توارث توجه بسیار شده است و این مقوله مخالف و موافقانى داشته است که خواجه در اخلاق ناصرى به دیدگاه آنان پرداخته است. غزالى هم از توارث یاد کرده است. وى بر آن است که با تربیت مىتوان آفرینش ارثى را دگرگون کرد. | در میان متفکران مسلمان، به توارث توجه بسیار شده است و این مقوله مخالف و موافقانى داشته است که خواجه در اخلاق ناصرى به دیدگاه آنان پرداخته است. غزالى هم از توارث یاد کرده است. وى بر آن است که با تربیت مىتوان آفرینش ارثى را دگرگون کرد. | ||
در تربیت اسلامى، به تأثیر تغذیه در تربیت بسیار توجه شده است. تغذیه داراى آثار بدنى و روانى است. مربى و متربى از حرامخورى منع شدهاند. باید به تغذیۀ کودک خوب عنایت داشت و به ویژگیهایى که براى دایه برشماردهاند نیک توجه کرد. | در تربیت اسلامى، به تأثیر تغذیه در تربیت بسیار توجه شده است. تغذیه داراى آثار بدنى و روانى است. مربى و متربى از حرامخورى منع شدهاند. باید به تغذیۀ کودک خوب عنایت داشت و به ویژگیهایى که براى دایه برشماردهاند نیک توجه کرد. | ||