تاريخ آموزش در اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'اه ها' به 'اه‌ها'
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]')
جز (جایگزینی متن - 'اه ها' به 'اه‌ها')
خط ۲۷: خط ۲۷:
'''تاريخ آموزش در اسلام'''، نوشته [[احمد شلبى]] است. اصل اين اثر، پايان‌نامه دکتراى نگارنده با عنوان noitacudE milsuM fo yrotsiH، است و خود نويسنده آن را به عربى و با نام«[[تاريخ التربية الاسلامية]]»، ترجمه کرده است.  
'''تاريخ آموزش در اسلام'''، نوشته [[احمد شلبى]] است. اصل اين اثر، پايان‌نامه دکتراى نگارنده با عنوان noitacudE milsuM fo yrotsiH، است و خود نويسنده آن را به عربى و با نام«[[تاريخ التربية الاسلامية]]»، ترجمه کرده است.  


ترجمه فارسى کتاب از روى متن عربى آن صورت گرفته است. موضوع کتاب، بررسى تاريخ آموزش اسلامى از آغاز اسلام تا فروپاشى حکومت ايوبيان (648 ه‍‌/1250 م) در مصر است. کتاب را درآمد، پنج فصل و دو پيوست است. در فصل يکم، سخن از جايگاه هاى آموزشى است. نگارنده مراکز آموزشى را به پيش از بناى مدرسه در 459 هجرى و پس از آن بخش کرده است. پيش از 459 هجرى دو گونه مکتب وجود داشته است يکى ويژۀ خواندن و نوشتن و ديگرى براى آموزش قرآن و مسائل ابتدايى. گونۀ اول پيشينۀ غيراسلامى دارد و نخستين نهاد آموزشى اسلام است. برخى، دوگانگى مکتب را باور ندارند؛ نگارنده ديدگاه آنان را نقد کرده است. جاى برگذارى گونۀ نخست، بيشتر در خانه آموزگاران مکتب بوده است.
ترجمه فارسى کتاب از روى متن عربى آن صورت گرفته است. موضوع کتاب، بررسى تاريخ آموزش اسلامى از آغاز اسلام تا فروپاشى حکومت ايوبيان (648 ه‍‌/1250 م) در مصر است. کتاب را درآمد، پنج فصل و دو پيوست است. در فصل يکم، سخن از جايگاه‌هاى آموزشى است. نگارنده مراکز آموزشى را به پيش از بناى مدرسه در 459 هجرى و پس از آن بخش کرده است. پيش از 459 هجرى دو گونه مکتب وجود داشته است يکى ويژۀ خواندن و نوشتن و ديگرى براى آموزش قرآن و مسائل ابتدايى. گونۀ اول پيشينۀ غيراسلامى دارد و نخستين نهاد آموزشى اسلام است. برخى، دوگانگى مکتب را باور ندارند؛ نگارنده ديدگاه آنان را نقد کرده است. جاى برگذارى گونۀ نخست، بيشتر در خانه آموزگاران مکتب بوده است.
   
   
گونه دوم، در آغاز اسلام پا نگرفت و بنابر شواهد تاريخى، مى‌توان آغاز آنها را پايان سده نخست و آغاز سده دوم هجرى دانست. دربارۀ جاى برپايى اين مکتبها، گرچه سفارش شده است که در مسجد نباشد؛ مدتها در مسجد و گاه در کنار مسجد بوده است.  
گونه دوم، در آغاز اسلام پا نگرفت و بنابر شواهد تاريخى، مى‌توان آغاز آنها را پايان سده نخست و آغاز سده دوم هجرى دانست. دربارۀ جاى برپايى اين مکتبها، گرچه سفارش شده است که در مسجد نباشد؛ مدتها در مسجد و گاه در کنار مسجد بوده است.  
خط ۳۹: خط ۳۹:
فصل سوم. استادان: مطالب زير در اين فصل شرح و شماره شده است: اهميت استاد، پيوند ميان حکومتها و استادان، پايگاه اجتماعى و وضع مالى استادان و آموزگاران کودک (معلم مکتب) و مربيان (مؤدبان)، نام پار هاى از مؤدبان، نام استادان مدرسه‌ هاى نظاميه، دستياران (معيدان)، منش و آداب و وظايف استاد، گواهى‌نامه، تنبيه، کيفر شاگردان، پاداشها و تشويقها، و سرپرستى استادان.  
فصل سوم. استادان: مطالب زير در اين فصل شرح و شماره شده است: اهميت استاد، پيوند ميان حکومتها و استادان، پايگاه اجتماعى و وضع مالى استادان و آموزگاران کودک (معلم مکتب) و مربيان (مؤدبان)، نام پار هاى از مؤدبان، نام استادان مدرسه‌ هاى نظاميه، دستياران (معيدان)، منش و آداب و وظايف استاد، گواهى‌نامه، تنبيه، کيفر شاگردان، پاداشها و تشويقها، و سرپرستى استادان.  


فصل چهارم. شاگردان: در اين فصل از اهميت و بايستى آموزش در اسلام مى‌گويد و به شواهدى از قرآن، حديث و امثال اشاره مى‌کند. آنگاه فرازى از ديدگاه هاى غزالى، بو على و صاحب«منهاج المتعلم»را دربارۀ تربيت کودک مى‌آورد. از برابرى و يکسان‌بينى در آموزش مى‌گويد و ياد مى‌کند که بايد دانش‌آموز را برگزيد و او را براى گزينش درس درخور استعدادش يارى کرد. برخى مطالب ديگر اين فصل چنين است:  
فصل چهارم. شاگردان: در اين فصل از اهميت و بايستى آموزش در اسلام مى‌گويد و به شواهدى از قرآن، حديث و امثال اشاره مى‌کند. آنگاه فرازى از ديدگاه‌هاى غزالى، بو على و صاحب«منهاج المتعلم»را دربارۀ تربيت کودک مى‌آورد. از برابرى و يکسان‌بينى در آموزش مى‌گويد و ياد مى‌کند که بايد دانش‌آموز را برگزيد و او را براى گزينش درس درخور استعدادش يارى کرد. برخى مطالب ديگر اين فصل چنين است:  


سن آموزش، گنجايش کلاس هاى درس و شمار فراگيران هر کلاس، توجه به بازى و تفريح کودک و دانش‌آموز، اخلاق و وظايف شاگرد، پيوند شاگرد با ديگر شاگردان، لزوم تلاش براى دانش آموختن، سفر براى آموختن، آموزش زنان و نقش آنان در درس هاى دينى، ادبيات، موسيقى و ترنم، پزشکى، سپاهيگرى و ديگر کارها.  
سن آموزش، گنجايش کلاس هاى درس و شمار فراگيران هر کلاس، توجه به بازى و تفريح کودک و دانش‌آموز، اخلاق و وظايف شاگرد، پيوند شاگرد با ديگر شاگردان، لزوم تلاش براى دانش آموختن، سفر براى آموختن، آموزش زنان و نقش آنان در درس هاى دينى، ادبيات، موسيقى و ترنم، پزشکى، سپاهيگرى و ديگر کارها.