مجموعه آثار حکیم جلوه: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

مجموعه آثار حکیم جلوه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۶ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۰۸

۵۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۶ فوریهٔ ۲۰۲۴

بدون خلاصۀ ویرایش

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۱۴۶٬۶۲۳

ویرایش

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 | زبان =عربی
 | کد کنگره =‏BBR‎‏ ‎‏133‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏آ‎‏2‎‏‏
-| موضوع =جلوه، سید ابوالحسن، 1238 - 1314ق. - سرگذشت نامه
+| موضوع =جلوه، سید ابوالحسن، 1238 - 1314ق. - سرگذشت‌نامه
 فلسفه اسلامى
@@ خط ۳۹: / خط ۳۹: @@
 مصحح کتاب در پیشگفتار به چگونگی گسترش حکمت صدرایی پس از یک قرن توسط حکمای قرن دوازدهم و سیزدهم به‌ویژه ملاعلی نوری مازندرانی (متوفای 1246ق) اشاره کرده است. همه اساتید حکمت در قرن سیزدهم در حوزه‌های فلسفی اصفهان و ترهان از شاگردان او بودند: ملا محمداسماعیل درب کوشکی اصفهانی، [[زنوزی، عبدالله بن بیرمقلی باباخان|ملا عبدالله مدرس زنوزی]]، سید رضی لاریجانی و.... [[جلوه، سید ابوالحسن|میرزا ابوالحسن طباطبایی]] مشهور به [[جلوه، سید ابوالحسن|جلوه]] از مهم‌ترین شاگردان آنان بوده است. حکمای متأخر [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] غالباً ً شارح آراء و نظریات [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] بوده‌اند. هیچ‌کدام از ایشان اندیشه ملاصدرا را خطا ندانسته بلکه حداکثر به ناتمام بودن رأی او نظر داده یا یک تقریر تازه برای رأی [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] آورده است؛ اما تنها کسی که باب گفت‌وگوی انتقادی آرای ملاصدرا را گشود، [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] است. او به خود جرئت داد تا بعضی از آرای صدرایی را زیر سؤال ببرد. نفس انتقاد، صرف‌نظر از درستی یا نادرستی آن، زمینه بلوغ اندیشه را فراهم می‌کند. تنها کسی که به شیوه و آرای فلسفی و عرفانی حکیم جلوه شدیداً اعتراض کرده و متأسفانه در برخی از آثارش از نقد رأی به‌نقد شخصیت او پرداخته [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|سید جلال‌الدین آشتیانی]] است. هدف این نوشتار با توجه به طرح انتقادات فوق، جمع‌آوری، تصحیح و بررسی آثار فلسفی [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] است تا با در اختیار گذاشتن آن‌ها، صاحبان فکر و اندیشه بتوانند به قضاوت بپردازند<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص15-13</ref>.
-مصحح در بخش دیگری از پیشگفتار، شیوه جستجوی آثار [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] مطرح و کتابخانه‌هایی را که نسخ خطی [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] در آن‌ها نگهداری می‌شود را لیست کرده است. سپس به محدودیت‌های تحقیق در آثار حکیم جلوه اشاره کرده و با توجه به این‌که جلوه از آثار خود یاد نکرده و تنها در زندگینامه خودنوشت خود از حواشی اسفار نام برده است، اگرچه برای دستیابی آثار حکیم جلوه تقریباً همه فهرست‌های نسخ خطی در کتابخانه‌های ایران مورد مطالعه قرار داده اما احتمال این‌که در آینده برخی از آثار جلوه به‌دست آید را بعید نمی‌داند<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>.
+مصحح در بخش دیگری از پیشگفتار، شیوه جستجوی آثار [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] مطرح و کتابخانه‌هایی را که نسخ خطی [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] در آن‌ها نگهداری می‌شود را لیست کرده است. سپس به محدودیت‌های تحقیق در آثار حکیم جلوه اشاره کرده و با توجه به این‌که جلوه از آثار خود یاد نکرده و تنها در زندگی‌نامه خودنوشت خود از حواشی اسفار نام برده است، اگرچه برای دستیابی آثار حکیم جلوه تقریباً همه فهرست‌های نسخ خطی در کتابخانه‌های ایران مورد مطالعه قرار داده اما احتمال این‌که در آینده برخی از آثار جلوه به‌دست آید را بعید نمی‌داند<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>.
 وی همچنین در ادامه، شرح‌حال مفصلی از [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] ارائه کرده است. سپس به‌نقد دیدگاه و انتقادات سید جلال‌الدین آشتیانی (متوفی 1384ش) درباره [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] پرداخته است. وی در دفاع از [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] می‌نویسد: «آن حکیم فرزانه چنانکه در حواشی اسفار و شفای وی دیده خواهد شد، مقرر خوبی بوده است. او توانسته فلسفه مشاء و [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]] را به‌خوبی تقریر کند. گرچه آثار علمی او خواهد آمد، اما اگر هیچ اثر علمی هم نداشته باشد، همین‌قدر کافی است که شاگردانی همچون میرزا هاشم اشکوری (متوفی 1293ش)، میرزا علی‌اکبر حکمی یزدی (متوفی 1304ش)، [[شاه‌آبادی، محمدعلی|میرزا محمدعلی شاه‌آبادی]] (متوفی 1328ش)، [[بادکوبه‌ای، سید حسین|آقا سید حسین بادکوبه‌ای]] (1358ق) و امثال آنکه ذکر شد همه تربیت‌یافتگان مجلس درس او هستند و از مهم‌‌ترین واسطه‌های انتقال حکمت از نسل گذشت به نسل آینده بوده‌اند»<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>.
@@ خط ۴۵: / خط ۴۵: @@
 رضازاده آثار جلوه را معرفی کرده که به‌اختصار به آن اشاره می‌شود:
 # «حواشی اسفار» اولین اثری است که تحقیق و تصحیح شده است. با مطالعه این حواشی می‌توان دریافت که اکثر آن‌ها توضیحی و شرح کلام مصنف است. قبل از شروع کار بررسی آثار به نظر می‌رسید که بیشتر این حواشی انتقادی باشند. دیدگاه اولیه و فرضیه تحقیق با توجه به سخنان پراکنده و شهرت یافته درباره [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] همین مطلب بود؛ اما برخلاف انتظار در این حواشی نه‌تنها انتقاد جدی وجود ندارد بلکه از صدرالمتألهین به بزرگی یاد شده است. البته [[شیخ‌الرئیس]] را از حکیمان بزرگ می‌داند و چندان به انتقادات ملاصدرا از شیخ‌الرئیس رضایت نمی‌دهد. این حواشی سراسر مباحث اسفار را دربر می‌گیرد و اکثر آن‌ها نقل‌قول از کتاب‌های دیگر برای روشن شدن متن اسفار است. مصحح با تلاش فراوان در ایام متوالی در طول بیش از دو سال موفق به استخراج این حواشی شده است. در این مجموعه حدوداً 200 صفحه‌ای تعداد تقریباً 550 حاشیه کوچک و بزرگ آورده شده و با استفاده از اسفار چاپی 9 جلدی رایج نشانه متن داده شده است. در پایان هر حاشیه نیز نشانی نسخ خطی ذکر شده است<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.
-# پس از حواشی اسفار، حواشی شفا قرار دارد. این حواشی نیز برای توضیح متن و روشن شدن عبارات شفا نوشته شده است و حتی‌الامکان تفسیر کلام شیخ به کلام خود اوست. مطلبی را که درجایی مجمل گذاشته و درجایی دیگر آن را شرح داده است، برای روشن شدن متن، نقل می‌شود. در حقیقت مطالب شفا را با کمال امانت به حکمای پیشین نسبت داده و آن را شرح داده است. پشت ورق اول بخش طبیعیات کتاب شفا، این عبارت نوشته شده است که ذیل آن به امضای میرزا طاهر تنکابنی از شاگردان معروف [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] است: «این کتاب مستطاب از کتبی است که مرحوم مبرور استاد اعظم و فیلسوف معظم سید بزرگوار میرزا ابوالحسن متخلص به جلوه از اول آن تدریس می‌فرمودند و بر آن حواشی مرقوم داشته‌اند و الحق یادگار بزرگ از آثار آن مرحوم است»<ref>ر.ک: همان، ص16-15</ref>. اکثر قریب به‌اتفاق حواشی شفا توضیحی است و هدف او روشن کردن متن شفا بوده است. در مواردی نیز عبارت شفا را اصلاح کرده است و از موارد اختلافی یک عبارت را برگزیده است. بعضی اشکالات را نیز به‌صورت ان‌قلت مطرح کرده و سپس پاسخ گفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص317</ref>.
+# پس از حواشی اسفار، حواشی شفا قرار دارد. این حواشی نیز برای توضیح متن و روشن شدن عبارات شفا نوشته شده است و حتی‌الامکان تفسیر کلام شیخ به کلام خود اوست. مطلبی را که درجایی مجمل گذاشته و درجایی دیگر آن را شرح داده است، برای روشن شدن متن، نقل می‌شود. در حقیقت مطالب شفا را با کمال امانت به حکمای پیشین نسبت داده و آن را شرح داده است. پشت ورق اول بخش طبیعیات کتاب شفا، این عبارت نوشته شده است که ذیل آن به امضای [[تنکابنی، میرزا محمدطاهر|میرزا طاهر تنکابنی]] از شاگردان معروف [[جلوه، سید ابوالحسن|حکیم جلوه]] است: «این کتاب مستطاب از کتبی است که مرحوم مبرور استاد اعظم و فیلسوف معظم سید بزرگوار میرزا ابوالحسن متخلص به جلوه از اول آن تدریس می‌فرمودند و بر آن حواشی مرقوم داشته‌اند و الحق یادگار بزرگ از آثار آن مرحوم است»<ref>ر.ک: همان، ص16-15</ref>. اکثر قریب به‌اتفاق حواشی شفا توضیحی است و هدف او روشن کردن متن شفا بوده است. در مواردی نیز عبارت شفا را اصلاح کرده است و از موارد اختلافی یک عبارت را برگزیده است. بعضی اشکالات را نیز به‌صورت ان‌قلت مطرح کرده و سپس پاسخ گفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص317</ref>.
 # در ادامه حواشی وی بر مبدأ و معاد [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدرالمتألهین]] آورده شده است. این حواشی نیز بیشتر شرح متن است و نکته انتقادی در آن پیدا نمی‌شود<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص16</ref>. این حواشی فراگیر است و تقریباً در همه کتاب پراکنده شده است و از آغاز ربوبیات تا پایان آن را شامل می‌شود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص345</ref>.
 # المشاعر از تألیفات مهم [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملاصدرا]]<nowiki/>ست. یکی از حواشی مختصر بر کتاب مشاعر، حواشی [[جلوه، سید ابوالحسن|میرزا ابوالحسن جلوه]] است. در گردآوری حواشی میرزای جلوه بر کتاب مشاعر تنها حاشیه‌هایی که توضیح و کلام خود اوست ذکر شده است و اگر متنی از دیگر کتب ذکر کرده ذیل آن از خود سخنی نوشته ذکر شده است و از آوردن آنچه صرفاً نقل عبارت دیگر کتب است هرچند در فهم مطلب مفید است از ذکر آن خودداری شده است<ref>ر.ک: همان، ص378</ref>. در این حواشی، مرحوم جلوه بیشتر به توضیح متن مشاعر پرداخته است و هدف او روشن شدن هرچه بیشتر متن کتاب بوده و در چند مورد به‌صورت ان‌قلت اشکالاتی را مطرح کرده و پاسخ داده است. در این مجموعه نیز همانند گذشته اصل عبارت مشاعر شماره‌گذاری شده و نشان داده شده است. در نشان دادن عبارت مشاعر، از کتاب المشاعر به تصحیح [[کربن، هانری|هانری کربن]] استفاده شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.