۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب'
جز (جایگزینی متن - ': ==' به '==') |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
«اردبيل در گذرگاه تاريخ»، تأْليف علي‌اصغر بابا صفري(متوفي 1382ش) نويسنده و مورخ اردبيلي است. به گفته خود نويسنده سال‌ها در اين فكر بوده است كه مطالب پراكنده سفرنامه‌ها و كتب تاريخي درباره اردبيل را گردآوري كند كه سرانجام در | «اردبيل در گذرگاه تاريخ»، تأْليف علي‌اصغر بابا صفري(متوفي 1382ش) نويسنده و مورخ اردبيلي است. به گفته خود نويسنده سال‌ها در اين فكر بوده است كه مطالب پراكنده سفرنامه‌ها و كتب تاريخي درباره اردبيل را گردآوري كند كه سرانجام در کتاب حاضر در سه مجلد آن را ارائه نموده است. | ||
== ساختار:== | == ساختار:== | ||
جلد اول | جلد اول کتاب؛ مشتمل بر پنج گفتار است كه هر گفتار نيز به طور معمول مشتمل بر فصول و بخش‌هاي متعددي است. از گفتار ششم تا دهم در جلد دوم و از گفتار يازدهم تا پانزدهم نيز در جلد سوم آمده است. | ||
== گزارش محتوا:== | == گزارش محتوا:== | ||
مطالب مجلدات | مطالب مجلدات کتاب به ترتيب عبارت است از: | ||
1- جغرافياي اردبيل و تاريخچه آن تا زمان مشروطيت مورد بررسي قرار گرفته است. در بخش‌هايي از اين جلد مى‌خوانيم: | 1- جغرافياي اردبيل و تاريخچه آن تا زمان مشروطيت مورد بررسي قرار گرفته است. در بخش‌هايي از اين جلد مى‌خوانيم: | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
در اواخر قرن دوم هجري كه آذربايجان همچنان به دست خلفاي بغداد اداره مى‌شد يك نهضت مذهبي كه مبتني بر احساسات ملي و عقايد مزدكي بود، به نام خرمدينان پديد آمد. بابك در حدود سال 201 هجري قمري به پيشوايي خرمدينان رسيد و در اردبيل و حوالي آن مدت 22 سال مبارزه او با دولت عباسي طول كشيد. پنجاه سال بعد از شكست خرمدين؛ يعني از سال 276 تا سال 317 هجري در آذربايجان سلسله ساجيان به وجود آمد. مركز ساجيان نخست در مراغه بود. بعداً به اردبيل انتقال يافت، اولاد محمد بن ابى‌الساج تا سال 325 هجري در اردبيل و بردع و مراغه حكمراني مى‌كردند. نخستين سكه‌هايي كه نام اردبيل دارد مربوط به اين خاندان است. پس از ساجيان سلسله ديلمي مسافران با سالاريان جاي آن را گرفت؛ ولي دولت سالاريان نيز مستعجل بود». | در اواخر قرن دوم هجري كه آذربايجان همچنان به دست خلفاي بغداد اداره مى‌شد يك نهضت مذهبي كه مبتني بر احساسات ملي و عقايد مزدكي بود، به نام خرمدينان پديد آمد. بابك در حدود سال 201 هجري قمري به پيشوايي خرمدينان رسيد و در اردبيل و حوالي آن مدت 22 سال مبارزه او با دولت عباسي طول كشيد. پنجاه سال بعد از شكست خرمدين؛ يعني از سال 276 تا سال 317 هجري در آذربايجان سلسله ساجيان به وجود آمد. مركز ساجيان نخست در مراغه بود. بعداً به اردبيل انتقال يافت، اولاد محمد بن ابى‌الساج تا سال 325 هجري در اردبيل و بردع و مراغه حكمراني مى‌كردند. نخستين سكه‌هايي كه نام اردبيل دارد مربوط به اين خاندان است. پس از ساجيان سلسله ديلمي مسافران با سالاريان جاي آن را گرفت؛ ولي دولت سالاريان نيز مستعجل بود». | ||
2- با گفتاري در رابطه با بررسي تاريخي حوادث و اتفاقات اين شهر در زمان پهلوي آغاز شده است. گفتارهاي بعد به زبان و مذهب و آداب و رسوم و نيز ابنيه و آثار تاريخي آن اختصاص يافته است. در گفتار آخر نيز نقدهاي بزرگان پيرامون | 2- با گفتاري در رابطه با بررسي تاريخي حوادث و اتفاقات اين شهر در زمان پهلوي آغاز شده است. گفتارهاي بعد به زبان و مذهب و آداب و رسوم و نيز ابنيه و آثار تاريخي آن اختصاص يافته است. در گفتار آخر نيز نقدهاي بزرگان پيرامون کتاب آورده شده است. | ||
بابا صفرى به نقل از | بابا صفرى به نقل از کتاب بحرالانساب ابن‌عتبه احمد بن على بن الحسين الحسنى نوشته است: «از فرزندان صالح امام موسى كاظم عليه‌السلام پنج نفر به اسامى حمزه، قدرالدين، قوام‌الدين، بدرالدين و صدرالدين از بغداد روى به ولايت رى نهادند و چون به اين شهر رسيدند، متفرق شدند. هدف آنان تفسير احكام اسلام و ارشاد مردم بود و به همين خاطر به رى و اردبيل عزيمت كردند كه آن دو شهر مركز ايران و آذربايجان بودند. حمزه و صدرالدين به سوى اردبيل رهسپار شدند و آن جا را موطن خويش قرار داده، اقامت كردند و در اين شهر درگذشتند. مقبره حضرت حمزه(ع) در روستاى كلخوران در جوار بقعه شيخ امين‌الدين جبرييل، پدر شيخ صفى‌الدين اردبيلى و در شمال آستانه كوچك او ساخته شده و قبر حضرت صدرالدين(ع) هم در يك كيلومترى غرب آن قرار دارد». | ||
گزارش‌هايي نيز از ساخت و ساز ابنيه و اماكن مذهبي در زمان خود مى‌دهد: «در تابستان سال 1350 خورشيدي مسجد سابق پير مادر را خراب كردند و مسجد جديدي با ديوارهاي آجري و تيرآهن بر جاي آن بنا كردند و در قسمتي از كف مسجد براي قرار دادن پايه ستون جايي را كنده بودند كه در آن استخوان‌هاي زيادي از انسان‌هاي فوت كرده به چشم مي‌خورد». | گزارش‌هايي نيز از ساخت و ساز ابنيه و اماكن مذهبي در زمان خود مى‌دهد: «در تابستان سال 1350 خورشيدي مسجد سابق پير مادر را خراب كردند و مسجد جديدي با ديوارهاي آجري و تيرآهن بر جاي آن بنا كردند و در قسمتي از كف مسجد براي قرار دادن پايه ستون جايي را كنده بودند كه در آن استخوان‌هاي زيادي از انسان‌هاي فوت كرده به چشم مي‌خورد». | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
برخي از اين آداب و رسوم پسنديده با وجود تغيير و تحولات فرهنگي فراوان هنوز نيز در ميان مردم منطقه رايج هستند». | برخي از اين آداب و رسوم پسنديده با وجود تغيير و تحولات فرهنگي فراوان هنوز نيز در ميان مردم منطقه رايج هستند». | ||
3- در اولين گفتار تاريخ اردبيل از شهريور 1320 تا انقلاب اسلامي ذكر شده است. مباحثي؛ مانند اقتصاد، بازرگاني، پزشكي و نقدهاي خوانندگان پيرامون مجلدات پيشين | 3- در اولين گفتار تاريخ اردبيل از شهريور 1320 تا انقلاب اسلامي ذكر شده است. مباحثي؛ مانند اقتصاد، بازرگاني، پزشكي و نقدهاي خوانندگان پيرامون مجلدات پيشين کتاب از ديگر مطالب اين مجلد است. چگونگي شكل‌گيري فرقه دموكرات و ترورها و اقدامات اين فرقه برضد امنيت مردم از بخش‌هاي مورد توجه اين جلد است. در بخش فرهنگ و معارف به تعليم و تربيت قديم و جديد و چگونگي شكل‌گيري مدارس جديد و نيز نهادهاي فرهنگي، هنري پرداخته شده است. اردبيل علما و دانشمندان بزرگي را در دامان خود پرورش داده كه اسامي آنها نيز به ترتيب حروف الفبا آمده است. در بخشي از اين مجلد مى‌خوانيم: | ||
«ختم قرآن، يعني به پايان رساندن تحصيل قرائت قرآن، تشريفاتي داشت، بدين معني وقتي نوآموز به آخرين سوره مى‌رسيد، براي خانواده‌اش افتخاري از حيث تحصيل وي فراهم مى‌گشت. پد ر و مادر و كسان طفل؛ از اين كه فرزند آنها موفق به فراگرفتن تمام قرآن شده است، احساس مسرت مى‌كردند و معمولا به شكرانه آن مهمانى‌هايي ترتيب مى‌دادند». | «ختم قرآن، يعني به پايان رساندن تحصيل قرائت قرآن، تشريفاتي داشت، بدين معني وقتي نوآموز به آخرين سوره مى‌رسيد، براي خانواده‌اش افتخاري از حيث تحصيل وي فراهم مى‌گشت. پد ر و مادر و كسان طفل؛ از اين كه فرزند آنها موفق به فراگرفتن تمام قرآن شده است، احساس مسرت مى‌كردند و معمولا به شكرانه آن مهمانى‌هايي ترتيب مى‌دادند». | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
مقدمه و متن | مقدمه و متن کتاب. | ||