شرح الأربعین (قاضی سعید قمی): تفاوت میان نسخه‌ها

 

شرح الاربعین، مشتمل‌ است‌ بر یک مقدمه و شرح بیست‌وسه حدیث، که البته تعداد احادیث چنانکه در فهرست متن مصحّح نیز‌ آمده‌ بیست‌‌وهفت حدیث ضبط شده است، اما در ترتیب احادیث شماره‌های نوزده تا بیست‌ودو‌ از‌ شرح افتاده است. به هـر‌ تقدیر‌ آنچه در دست است شرح بیست‌وسه حدیث است که قاضی سعید قمی در‌ شرح‌ هر‌ یک به تناسب مقام به بحث‌های ادبی، عرفانی و فلسفی درباره آن پرداخته و در انجام آن نظر‌ به‌ احادیث دیـگر غـیر آنـچه در این اثر ضبط شده و اقـوال عـارفان و حـکیمان داشته‌ است‌. وی‌ مباحث خود را چنان‌که شایسته دانسته است، تحت عناوین فرعی متنوعی از قبیل «اشارة»، «هدایة»، «ارشاد‌»، «اشراق‌»، «تنویر» و «تتمیم اشراقی» به ترتیب درآورده است. این‌ شیوه‌ را‌ شاید بـتوان نـاشی از ذوق عرفانی و گرایشات اشراقی وی دانست.<ref>ر.ک: فنا، فاطمه، ص21</ref>‏  ظاهراً او در نگارش این اثر کتاب دیگرش شرح توحید را مد نظر داشته و به آن ارجاع داده و بالعکس.<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص34</ref>‏   

انگیزه اساسی قاضی سعید قمی را در تألیف شرح الاربعین شاید بتوان همان جوهره اندیشه وی یعنی الهـیات تنزیهی دانست، چه این‌که او‌ مقتضای‌ مضامین‌ احادیث و روایات را در جهت‌ تأیید‌ اندیشه‌هایی‌ از ایندست می‌دانست، و بـا تمسک به احادیث و اخـبار بـه بیان آراء خود و تقویت و تأیید آنها می‌پرداخت. .<ref>ر.ک: همان، ص21-20</ref>‏