۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک'
جز (جایگزینی متن - 'نـ' به 'ن') |
جز (جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
ازاین‌رو غریب‌‌نگاران مسلمان، مانند همتایان ادیب خویش، به تلاش‌هایی سترگ دست یازیدند و در کنار تدوین علوم ادبی و بلاغی، بخشی از کوشش‌های پیگیر خـود را به تـرجمه و شرح و تفسیر واژه‌های ناآشنای مـتون دیـنی (قـرآن و حدیث)، اختصاص دادند و موفق گشتند در طی چند قرن کار مستمر، از مرحله ابداع و تدوین تا تهیه جوامع و تسهیل دسترسی به آنها، آثـار ارزشـمندی در زمینه غریب‌نویسی به‌یادگار نهند<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>، که از جمله آنها عبارتند از ابوعبید قاسم بن سلام (متوفی 224ق)<ref>ر.ک: همان، ص94</ref> و ابن قتیبه (متوفی 276ق)<ref>ر.ک: همان، ص95</ref> که تک‌نگاری‌های حاصل از تراوش‌های فکری علما در شرح واژه‌های غریب و نامأنوسی که بدون ترتیب منطقی، مکتوب شده بود را به‌صورت مستندنویسی و با نظم و ترتیب خاصی، ارائه دهند<ref>ر.ک: همان، ص93-95</ref>. دسته‌بندی ابوعبید و روشمند کردن ارائه مطالب، مراجعان را از رنج تتبع و جستجوی فراوان رهانید<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>، اما نقدها و خرده‌گیری‌هایی بر کتاب او صورت گرفت<ref>ر.ک:همان</ref> و ابن قتیبه، احادیث دیگری را به اندازه آنچه ابوعبید گرد آورده بود، یافت که دربرگیرنده واژه‌های غریبی بود که ابوعبید به آنها نپرداخته بود، ولذا ابن قتیبه آنها را گرد آورد و با همان روش مـسندی، آنها را ارائه داد<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>. توجه ابن قـتیبه به احادیثی متفاوت و جدا از آنچه ابوعبید شرح داده بود و اشتمال هر دو کتاب ابن قتیبه و ابوعبید بر کتاب‌های پیش از خـود، [[بستی خطابی، حمد بن محمد|خـطابی بستی]]، نویسنده اثر حاضر که سـومین غریب‌نویس بزرگ این سبک (ترتیب مسندی) بشمار می‌رود را بر آن داشت تـا به تکمیل کار این دو تن بپردازد و بخش سوم احادیث دربرگیرنده واژه‌های ناآشنا را سامان دهد<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>. | ازاین‌رو غریب‌‌نگاران مسلمان، مانند همتایان ادیب خویش، به تلاش‌هایی سترگ دست یازیدند و در کنار تدوین علوم ادبی و بلاغی، بخشی از کوشش‌های پیگیر خـود را به تـرجمه و شرح و تفسیر واژه‌های ناآشنای مـتون دیـنی (قـرآن و حدیث)، اختصاص دادند و موفق گشتند در طی چند قرن کار مستمر، از مرحله ابداع و تدوین تا تهیه جوامع و تسهیل دسترسی به آنها، آثـار ارزشـمندی در زمینه غریب‌نویسی به‌یادگار نهند<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>، که از جمله آنها عبارتند از ابوعبید قاسم بن سلام (متوفی 224ق)<ref>ر.ک: همان، ص94</ref> و ابن قتیبه (متوفی 276ق)<ref>ر.ک: همان، ص95</ref> که تک‌نگاری‌های حاصل از تراوش‌های فکری علما در شرح واژه‌های غریب و نامأنوسی که بدون ترتیب منطقی، مکتوب شده بود را به‌صورت مستندنویسی و با نظم و ترتیب خاصی، ارائه دهند<ref>ر.ک: همان، ص93-95</ref>. دسته‌بندی ابوعبید و روشمند کردن ارائه مطالب، مراجعان را از رنج تتبع و جستجوی فراوان رهانید<ref>ر.ک: همان، ص95</ref>، اما نقدها و خرده‌گیری‌هایی بر کتاب او صورت گرفت<ref>ر.ک:همان</ref> و ابن قتیبه، احادیث دیگری را به اندازه آنچه ابوعبید گرد آورده بود، یافت که دربرگیرنده واژه‌های غریبی بود که ابوعبید به آنها نپرداخته بود، ولذا ابن قتیبه آنها را گرد آورد و با همان روش مـسندی، آنها را ارائه داد<ref>ر.ک: همان، ص96</ref>. توجه ابن قـتیبه به احادیثی متفاوت و جدا از آنچه ابوعبید شرح داده بود و اشتمال هر دو کتاب ابن قتیبه و ابوعبید بر کتاب‌های پیش از خـود، [[بستی خطابی، حمد بن محمد|خـطابی بستی]]، نویسنده اثر حاضر که سـومین غریب‌نویس بزرگ این سبک (ترتیب مسندی) بشمار می‌رود را بر آن داشت تـا به تکمیل کار این دو تن بپردازد و بخش سوم احادیث دربرگیرنده واژه‌های ناآشنا را سامان دهد<ref>ر.ک: همان، ص97</ref>. | ||
[[بستی خطابی، حمد بن محمد|خطابی]] به احتوای ایـن دو | [[بستی خطابی، حمد بن محمد|خطابی]] به احتوای ایـن دو کتاب بر کتاب‌های پیشین، آگاه بوده و با تواضع علمی خویش، همه آنچه را آن دو یـافته‌اند، وا‌می‌‌نهد و در اثر حاضر، تنها به شرح لغات احادیثی رو می‌آورد که پیش از او به آنها پرداخته نشده است. جـالب تـوجه اسـت که او نیز می‌تواند به اندازه ابوعبید و ابن قتیبه، احادیث نیازمند به شـرح بیابد و دانش غريب الحديث را دارای سه کتاب هم‌سنگ و برابر سازد که اثر حاضر، از جمله مهم‌ترین آنهاست<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
[[بستی خطابی، حمد بن محمد|خطابی]] در مقدمه کتاب خود، مطالب متعددی را بیان کرده و آثار نگاشته‌شده در موضوع غريب الحديث را برشمرده و پس از تبیین مراد از کلام غریب، علل نگارش کتاب خود را لزوم توضیح واژگان روایات و تکمیل دو کتاب قاسم بن سلام و ابن قتیبه در کنار تصحیح تصحیف‌های به‌وجودآمده در روایات، عنوان کرده است. وی چنان‌که در مقدمه آورده، در این کتاب از ترتیب موجود در دو کتاب قاسم بن سلام و ابن قتیبه پیروی کرده و به‌ترتیب، به شرح واژگان غریب احادیث پیامبر(ص) در جلد نخست، اقوال صحابه در جلد دوم و اقوال تابعان و روایات بدون سند در جلد سوم پرداخته و در پایان، بحثی درباره تصحیح تصحیفات به‌وجودآمده در روایات آورده است<ref>ر.ک: باقری، حمید، ج15، ص619</ref>. | [[بستی خطابی، حمد بن محمد|خطابی]] در مقدمه کتاب خود، مطالب متعددی را بیان کرده و آثار نگاشته‌شده در موضوع غريب الحديث را برشمرده و پس از تبیین مراد از کلام غریب، علل نگارش کتاب خود را لزوم توضیح واژگان روایات و تکمیل دو کتاب قاسم بن سلام و ابن قتیبه در کنار تصحیح تصحیف‌های به‌وجودآمده در روایات، عنوان کرده است. وی چنان‌که در مقدمه آورده، در این کتاب از ترتیب موجود در دو کتاب قاسم بن سلام و ابن قتیبه پیروی کرده و به‌ترتیب، به شرح واژگان غریب احادیث پیامبر(ص) در جلد نخست، اقوال صحابه در جلد دوم و اقوال تابعان و روایات بدون سند در جلد سوم پرداخته و در پایان، بحثی درباره تصحیح تصحیفات به‌وجودآمده در روایات آورده است<ref>ر.ک: باقری، حمید، ج15، ص619</ref>. | ||