۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'سيد' به 'سيد '
جز (جایگزینی متن - 'سالار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز' به 'سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز') |
جز (جایگزینی متن - 'سيد' به 'سيد ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
| تعداد جلد =4 | | تعداد جلد =4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور = | ||
| کتابخوان همراه نور =01123 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
'''الشافي في الإمامة''' رساله‌اى است به زبان عربى از [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | '''الشافي في الإمامة''' رساله‌اى است به زبان عربى از [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] علم الهدى (متوفاى 436 ه.ق)، فقيه و متكلم نامدار شيعى.[[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] اين رساله را در نقد فصل امامت كتاب «المغنى في ابواب التوحيد و العدل» نوشتۀ قاضى عبدالجبار همدانى (متوفاى 415 ه.ق) از متكلمان نامدار معتزلى به نگارش درآورده و ديدگاه‌هاى او را دربارۀ مسألۀ امامت به چالش كشيده است.در واقع «الشافى» اثرى بس گرانقدر در تاريخ مبارزات فكرى اماميه با ديگر مذاهب اسلامى در سده‌هاى چهارم و پنجم هجرى است از اين‌رو توجه به مطالب مندرج در آن مستلزم در نظر گرفتن پيشينۀ مباحث مطرح دربارۀ امامت نزد معتزله و اماميه است. | ||
==ساختار و گزارش محتوا== | ==ساختار و گزارش محتوا== | ||
[[علم‌الهدی، علی بن حسین| | [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] در آغاز اين كتاب به درخواست يكى از شیعیان امامى كه كتاب قاضى عبدالجبار را خوانده و از او درخواست نگارش پاسخى در اين‌باره را داشته، اشاره كرده و آنگاه به نقل سخنان قاضى عبدالجبار در المغنى و پاسخ يك‌به‌يك آنها همت گماشته است.بدين ترتيب الشافي در شمار مبسوطترين آثارى است كه در آن مسألۀ امامت به عنوان يك مسألۀ نظرى مورد بحث و تحليل قرار گرفته است.در اين كتاب، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] به ذكر تفاوتهاى زيديه و اماميه از سويى و معتزله و اماميه از سوى ديگر توجه نشان داده و به ردّ بسيارى از اتهامات واردشده بر شيعه مبادرت ورزيده است؛ اتهاماتى مانند عقيده به فزونى علم امام بر علم پيامبر اسلام(ص).عقيدۀ نسبت داده شده به شيعه مبنى بر اينكه در صورت نبودن امام، آسمانها برجاى نخواهند ايستاد، عقيدۀ شيعه دربارۀ ضرورى بودن همۀ معارف، عقيدۀ‌شيعه دربارۀ بداء و تفاوت اجماع نزد شيعه و ديگر مذاهب اسلامى. | ||
كتاب الشافي محصول دوران پختگى علمى و ثمرۀ سالها مجاهدت او در كسب علوم مختلف است. | كتاب الشافي محصول دوران پختگى علمى و ثمرۀ سالها مجاهدت او در كسب علوم مختلف است. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
به همين دليل هم به جز مباحث مربوط به مسألۀ امامت، اين كتاب در بازنمود بسيارى از رخدادها و طرح تصوير دقيق‌تر بسيارى از رجال مسلمان نيز قابل استفاده است و حتى بر مبناى آن مى‌توان به نادرستى بسيارى از مباحث مطرح در باب برخى رجال مسلمان از طرف ديگران پى برد. | به همين دليل هم به جز مباحث مربوط به مسألۀ امامت، اين كتاب در بازنمود بسيارى از رخدادها و طرح تصوير دقيق‌تر بسيارى از رجال مسلمان نيز قابل استفاده است و حتى بر مبناى آن مى‌توان به نادرستى بسيارى از مباحث مطرح در باب برخى رجال مسلمان از طرف ديگران پى برد. | ||
معتزليان در برابر پاسخهاى [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | معتزليان در برابر پاسخهاى [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] بر كتاب «المغنى» قاضى عبدالجبار خاموش نمانده و در دفاع از او به نقض و ردّ سخن [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] پرداختند.از جمله، شاگرد قاضى به نام ابوالحسين بصرى كتابى به نام نقض الشافي في الامامة در ردّ [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] نگاشت كه دانشمند نامدار شيعه ابويعلى [[سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز|سلار بن عبدالعزيز]] در همان هنگام حيات [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] با نگارش النقض على النقض به او پاسخى درخور و مناسب داد.درواقع مداقّه و تأمل در آثار كلامى برجاى مانده نشان مى‌دهد كه اثر [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] نه تنها در ميان شیعیان مورد توجه خاص واقع شد، بلكه نزد اهل سنت نيز از موقعيت درخور توجهى برخوردار شد و در سده‌هاى بعد هم نيز مورد توجه ايشان بود.آنچه در فرجام سخن در مورد كتاب الشافى مى‌توان گفت آن است كه با اين كتاب شيعه به استدلالات كلامى در دفاع از معتقدات خويش مجهز شدند.بدين‌ترتيب تأليف الشافي در كنار تأليفات [[شيخ مفيد]] و ديگر متكلمان شيعى، سرآغاز تازه‌اى در تاريخ كلام اماميه را بنياد نهاد. | ||
==نسخه‌شناسى== | ==نسخه‌شناسى== | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۰: | ||
الشافى در سال 1301 ه.ق در تهران به شيوۀ چاپ سنگى منتشر شده است. | الشافى در سال 1301 ه.ق در تهران به شيوۀ چاپ سنگى منتشر شده است. | ||
اين اثر داراى خلاصه‌اى به نام «تلخيص الشافى» است كه توسط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]](متوفاى 460 ه.ق) شاگرد [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | اين اثر داراى خلاصه‌اى به نام «تلخيص الشافى» است كه توسط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]](متوفاى 460 ه.ق) شاگرد [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] نگاشته شده است. | ||
نسخه حاضر در برنامه با تحقيق و تعليقات آقاى [[حسینی، عبدالزهراء| | نسخه حاضر در برنامه با تحقيق و تعليقات آقاى [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهراء الحسينى الخطيب]] در 4 جلد در قطع وزيرى با جلد گالينگور (ج اول 335 ص، ج دوم...ص، ج سوم...ص، ج چهارم...ص) براى بار دوم در سال 1410 ه.ق توسط «انتشارات مؤسسۀ اسماعيليان» قم: منتشر شده است. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه محقق اثر آقاى [[حسینی، عبدالزهراء| | #مقدمه محقق اثر آقاى [[حسینی، عبدالزهراء|سيد عبدالزهراء الحسينى الخطيب]] | ||
#دائرةالمعارف تشيع، جلد نهم، ص502-499 | #دائرةالمعارف تشيع، جلد نهم، ص502-499 | ||