جبر و اختیار (سبحانی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۸ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎ه' به 'ی‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ن‎ب' به 'ن‌ب')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ه' به 'ی‌ه')
خط ۳۷: خط ۳۷:
نویسنده در فصل اول به سیر تاریخی مسئله جبر و اختیار پرداخته است. مسئله آزادی یا مجبور بودن انسان از مسائل دیرینه تمدن‌ها بشمار می‌رود. پس از طلوع خورشید اسلام در اندک زمانی، مسئله آزادی یا مجبور و مقهور بودن انسان‌ها مطرح گردید و دو قطب مخالف را به‌عنوان «تفویضی» و «جبری» پدید آورد و موجب طرح بسیاری از مسائل بلند فلسفی گردید؛ چون قبلاً همین مسئله، در فلسفه یونانی، هم در حکمت نظری و هم در حکمت عملی به‌گونه‌ای مطرح شده بود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11</ref>.
نویسنده در فصل اول به سیر تاریخی مسئله جبر و اختیار پرداخته است. مسئله آزادی یا مجبور بودن انسان از مسائل دیرینه تمدن‌ها بشمار می‌رود. پس از طلوع خورشید اسلام در اندک زمانی، مسئله آزادی یا مجبور و مقهور بودن انسان‌ها مطرح گردید و دو قطب مخالف را به‌عنوان «تفویضی» و «جبری» پدید آورد و موجب طرح بسیاری از مسائل بلند فلسفی گردید؛ چون قبلاً همین مسئله، در فلسفه یونانی، هم در حکمت نظری و هم در حکمت عملی به‌گونه‌ای مطرح شده بود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص11</ref>.


مسئله جبر در میان مشرکان عصر رسالت نیز نفوذ داشته و خداوند در آیه 148 سوره انعام به آن اشاره کرده و فرموده: «به‌زودی گروه مشرکان گویند: اگر خدا نمی‌خواست ما دیگری را شریک او قرار نمی‌دادیم و چیزی را حرام نمی‌کردیم»<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>. این اندیشه بر جامعه مدت‎ها حکومت کرده و ریشه‌کن نگردید؛ لذا در گفتار برخی از یاران پیامبر نیز به چشم می‌خورد<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>. پس‎ از آن اموی‎ها نیز به این تفکر روی آورده و از آن حمایت نموده و در ترویج آن کوشش نمودند؛ زیرا آن را مایه بقای حکومت خود می‌دانستند و از این طریق توده گرسنه و برهنه را از انقلاب و یورش بر حکومت بازمی‌داشتند<ref>ر.ک: همان، ص15-17</ref>. لازم به ذکر است که مسئله جبر در آن زمان به‌صورت یک مذهب رسمی نمود پیدا کرد<ref>ر.ک: همان، ص20</ref> و از آن ‎طرف حضرت علی(ع) و علویان و دیگر مسلمانان به‌دور از سیاست‎های وقت، اندیشه اختیار و آزادی بشر را در اعمال و سرنوشت خود، در میان جوامع اسلامی رواج داده و به‌شدت از جبری‌گری انتقاد می‌نمودند<ref>ر.ک: همان، ص21</ref>.
مسئله جبر در میان مشرکان عصر رسالت نیز نفوذ داشته و خداوند در آیه 148 سوره انعام به آن اشاره کرده و فرموده: «به‌زودی گروه مشرکان گویند: اگر خدا نمی‌خواست ما دیگری را شریک او قرار نمی‌دادیم و چیزی را حرام نمی‌کردیم»<ref>ر.ک: همان، ص13</ref>. این اندیشه بر جامعه مدت‎ها حکومت کرده و ریشه‌کن نگردید؛ لذا در گفتار برخی از یاران پیامبر نیز به چشم می‌خورد<ref>ر.ک: همان، ص14</ref>. پس‎ از آن اموی‌ها نیز به این تفکر روی آورده و از آن حمایت نموده و در ترویج آن کوشش نمودند؛ زیرا آن را مایه بقای حکومت خود می‌دانستند و از این طریق توده گرسنه و برهنه را از انقلاب و یورش بر حکومت بازمی‌داشتند<ref>ر.ک: همان، ص15-17</ref>. لازم به ذکر است که مسئله جبر در آن زمان به‌صورت یک مذهب رسمی نمود پیدا کرد<ref>ر.ک: همان، ص20</ref> و از آن ‎طرف حضرت علی(ع) و علویان و دیگر مسلمانان به‌دور از سیاست‎های وقت، اندیشه اختیار و آزادی بشر را در اعمال و سرنوشت خود، در میان جوامع اسلامی رواج داده و به‌شدت از جبری‌گری انتقاد می‌نمودند<ref>ر.ک: همان، ص21</ref>.


در جای دیگر کسانی چون معبد جهنی، غلیان بن مسلم دمشقی، واصل بن عطاء از پرچم‎داران اصل اختیار، در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری بودند<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>.
در جای دیگر کسانی چون معبد جهنی، غلیان بن مسلم دمشقی، واصل بن عطاء از پرچم‎داران اصل اختیار، در اواخر قرن اول و اوایل قرن دوم هجری بودند<ref>ر.ک: همان، ص22-23</ref>.
خط ۷۸: خط ۷۸:
==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
فهرست منابع به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه فهرست محتویات در پایان کتاب آمده است.
فهرست منابع به ترتیب حروف الفبا، به‌همراه فهرست محتویات در پایان کتاب آمده است.
آدرس آیات قرآن در متن و مستند مطالب کتاب و توضیح برخی از آن مطالب در پاورقی‎ها آمده است.
آدرس آیات قرآن در متن و مستند مطالب کتاب و توضیح برخی از آن مطالب در پاورقی‌ها آمده است.


==پانویس==
==پانویس==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش