۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ن‌ه' به 'ن‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'س‌ا' به 'س‌ا') |
جز (جایگزینی متن - 'ن‌ه' به 'ن‌ه') |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
کتاب با مقدمه محقق آغاز شده است. وی در ابتدای مقدمه به آیات و روایات که اهمیت موضوع کتاب را می‌رساند استناد کرده است. استناد به آیه 6 سوره تحریم: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگاه دارید چنان آتشی که مردم (دلسخت کافر) و سنگ (خارا) آتشافروز اوست». سپس به روایتی از [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] اشاره کرده است: «به خود و خانواده‌تان خیر بیاموزید». البته روایت تتمه‌ای دارد که «و ادبوهم» یعنی | کتاب با مقدمه محقق آغاز شده است. وی در ابتدای مقدمه به آیات و روایات که اهمیت موضوع کتاب را می‌رساند استناد کرده است. استناد به آیه 6 سوره تحریم: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگاه دارید چنان آتشی که مردم (دلسخت کافر) و سنگ (خارا) آتشافروز اوست». سپس به روایتی از [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] اشاره کرده است: «به خود و خانواده‌تان خیر بیاموزید». البته روایت تتمه‌ای دارد که «و ادبوهم» یعنی آن‌ها را ادب کنید که نیامده است. محقق تعلیم خیر به خود و خانواده را از اساس و پایه‌هایی دانسته که بنای اولین جامعه اسلامی بر آن بنا شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/4 ر.ک: مقدمه محقق، ص4]</ref>. | ||
سپس به وصیت پیامبر(ص) به فاطمه(س) اشاره کرده است: «ای فاطمه! خود را [با ایمان و عمل صالح] از جهنم نجات بده دست من چیزی نیست که تو را نجات بدهم». پس‌ازآن وصیت آنحضرت به عبدالله بن عباس را متذکر شده و بهره عبدالله بن عباس از این وصیت را بسیار عظیم دانسته به‌گونه‌ای که او را تبدیل به عالم زمانه و شارح قرآن و «ربانی هذه الامة» کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/4 ر.ک: همان، ص5-4]</ref>. در قرآن کریم واژه ربانی وجود دارد. کلمه ربانی، منسوب به رب است که [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] میفرماید: «انا ربانی هذه الامه»؛ و در جای دیگری می‌فرمایند: «عالم ربانی و متعلم علی سبیل النجاة». راغب در مفردات درباره این واژه می‌گوید: ربانی به کسی اطلاق می‌شود که نفسش را با عمل پرورش بدهد و علم را به کمال برساند و درعینحال باعث توسعه علم و مسائل علمی بشود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/65921/69 ر.ک: شریعتی، سید صدرالدین، ص69]</ref>. | سپس به وصیت پیامبر(ص) به فاطمه(س) اشاره کرده است: «ای فاطمه! خود را [با ایمان و عمل صالح] از جهنم نجات بده دست من چیزی نیست که تو را نجات بدهم». پس‌ازآن وصیت آنحضرت به عبدالله بن عباس را متذکر شده و بهره عبدالله بن عباس از این وصیت را بسیار عظیم دانسته به‌گونه‌ای که او را تبدیل به عالم زمانه و شارح قرآن و «ربانی هذه الامة» کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/4 ر.ک: همان، ص5-4]</ref>. در قرآن کریم واژه ربانی وجود دارد. کلمه ربانی، منسوب به رب است که [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] میفرماید: «انا ربانی هذه الامه»؛ و در جای دیگری می‌فرمایند: «عالم ربانی و متعلم علی سبیل النجاة». راغب در مفردات درباره این واژه می‌گوید: ربانی به کسی اطلاق می‌شود که نفسش را با عمل پرورش بدهد و علم را به کمال برساند و درعینحال باعث توسعه علم و مسائل علمی بشود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/65921/69 ر.ک: شریعتی، سید صدرالدین، ص69]</ref>. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
اولین فصل کتاب به موضوع واجبات و فضائل اختصاص دارد. نویسنده اولین موضوعی که تفکر پیرامون آن را لازم دانسته معرفت خداوند با دلیل است. وی قرآن را بزرگترین دلیل بر صداقت رسول‌الله(ص) دانسته چراکه خلق از آوردن سوره‌ای مانند سوره‌های آن عاجز هستند. آنگاهکه وجود خالق و صدق رسول(ص) برایش اثبات شد لازم است که هدایت خود را به شرع بسپارد؛ پس اگر اینگونه عمل نکند دلالت بر خللی در اعتقاد اوست. پس‌ازآن باید وضو، نماز، زکات، حج و دیگر واجبات را بشناسد و عمل کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/30 ر.ک: همان، ص30]</ref>. | اولین فصل کتاب به موضوع واجبات و فضائل اختصاص دارد. نویسنده اولین موضوعی که تفکر پیرامون آن را لازم دانسته معرفت خداوند با دلیل است. وی قرآن را بزرگترین دلیل بر صداقت رسول‌الله(ص) دانسته چراکه خلق از آوردن سوره‌ای مانند سوره‌های آن عاجز هستند. آنگاهکه وجود خالق و صدق رسول(ص) برایش اثبات شد لازم است که هدایت خود را به شرع بسپارد؛ پس اگر اینگونه عمل نکند دلالت بر خللی در اعتقاد اوست. پس‌ازآن باید وضو، نماز، زکات، حج و دیگر واجبات را بشناسد و عمل کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/30 ر.ک: همان، ص30]</ref>. | ||
ابن جوزی در فصل دوم کتاب با این عبارت که من برخی از سرگذشت خود را برای تو ذکر می‌کنم تا تلاش مرا در پرهیزکاری و علمآموزی مشاهده کنی. او البته | ابن جوزی در فصل دوم کتاب با این عبارت که من برخی از سرگذشت خود را برای تو ذکر می‌کنم تا تلاش مرا در پرهیزکاری و علمآموزی مشاهده کنی. او البته این‌ها را تدبیر خداوند نسبت به خود می‌داند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/33 ر.ک: همان، ص33]</ref>. در بخشی از این فصل می‌نویسد: کودکان به دجله می‌رفتند و بر پل آن تفریح می‌کردند و من که کودک بودم جدا شده و از مردم کناره گرفته و به علمآموزی مشغول می‌شدم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/35 ر.ک: همان، ص35]</ref>. | ||
موضوع فصل دیگری از کتاب حفظ اوقات و غنیمت شمردن اوقات است. به گفته او پیشینیان فرصت را غنیمت می‌شمردند؛ مثلاً همس بن حسن تمیمی (متوفی 149ق) در هر شبانهروز سه بار ختم قرآن می‌کرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/41 ر.ک: همان، ص41]</ref>. | موضوع فصل دیگری از کتاب حفظ اوقات و غنیمت شمردن اوقات است. به گفته او پیشینیان فرصت را غنیمت می‌شمردند؛ مثلاً همس بن حسن تمیمی (متوفی 149ق) در هر شبانهروز سه بار ختم قرآن می‌کرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/41 ر.ک: همان، ص41]</ref>. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
نویسنده در یکی از فصول کتاب برنامه‌ای برای مطالعه و تحصیل علم با توجه به اوقات نماز ارائه می‌دهد. او اگرچه در این فصل بر فرایض و حتی بر نوافل تأکید می‌کند اما در آخر تذکر می‌دهد که «همانا علم افضل از همه نوافل است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/57 ر.ک: همان، ص57]</ref>. | نویسنده در یکی از فصول کتاب برنامه‌ای برای مطالعه و تحصیل علم با توجه به اوقات نماز ارائه می‌دهد. او اگرچه در این فصل بر فرایض و حتی بر نوافل تأکید می‌کند اما در آخر تذکر می‌دهد که «همانا علم افضل از همه نوافل است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/57 ر.ک: همان، ص57]</ref>. | ||
ابن جوزی «سرمایه» فرزندش را کتاب می‌داند؛ | ابن جوزی «سرمایه» فرزندش را کتاب می‌داند؛ آن‌هم کتاب‌هایی که خود برایش نوشته است. او تصریح می‌کند که یکصد کتاب نوشته است؛ تفسیر کبیر 20 جلد، تاریخ 20 جلد، تهذیب مسند 20 جلد، تعداد مجلدات باقی آثار نیز کمتر از پنج جلد هستند. البته محقق اثر در پاورقی توضیح می‌دهد که آثار ابن جوزی بیش از این‌هاست و ظاهراً تعداد یکصد جلد تا زمان نگارش کتاب حاضر است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/69 ر.ک: همان، ص70-69]</ref>. | ||
او در خاتمه کتاب خود را از اولاد خلیفه اول دانسته و از کتاب پدر خود قاسم محمد بن عبدالرحمن بن ابوبکر بن محمد بن ابوبکر «[[صفة الصفوة]]» نام برده است. سپس ابراز امیدواری کرده با آنکه پیشینیانش به تجارت مشغول بودند و غیر از او کسی به کسب علم و دانش نپرداخته است فرزندش به تحصیل علم بپردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/77 ر.ک: همان، ص78-77]</ref>. | او در خاتمه کتاب خود را از اولاد خلیفه اول دانسته و از کتاب پدر خود قاسم محمد بن عبدالرحمن بن ابوبکر بن محمد بن ابوبکر «[[صفة الصفوة]]» نام برده است. سپس ابراز امیدواری کرده با آنکه پیشینیانش به تجارت مشغول بودند و غیر از او کسی به کسب علم و دانش نپرداخته است فرزندش به تحصیل علم بپردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/77 ر.ک: همان، ص78-77]</ref>. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
# استخراج آیات قرآنی با ذکر آدرس در کنار آیه. | # استخراج آیات قرآنی با ذکر آدرس در کنار آیه. | ||
# استخراج احادیث مرفوعه و بیان صحت یا ضعف آن. اگر احادیث از صحیحین نقل شده به انتساب به آن دو بسنده شده است چراکه از دیدگاه اهل سنت همین انتساب حاکی از صحت است. | # استخراج احادیث مرفوعه و بیان صحت یا ضعف آن. اگر احادیث از صحیحین نقل شده به انتساب به آن دو بسنده شده است چراکه از دیدگاه اهل سنت همین انتساب حاکی از صحت است. | ||
# معرفی اعلام مشهوری که در رساله ذکر شده با ذکر مختصری از شرححال | # معرفی اعلام مشهوری که در رساله ذکر شده با ذکر مختصری از شرححال آن‌ها. | ||
# ذکر عناوین مناسب هر فصل. | # ذکر عناوین مناسب هر فصل. | ||
# ذکر تعلیقه و پاورقی بر برخی مواضعی که نیاز به تعلیقه داشته است. | # ذکر تعلیقه و پاورقی بر برخی مواضعی که نیاز به تعلیقه داشته است. | ||