ترجمه روزنامه‌جات هندوستان (اخبار روس و انگلستان): تفاوت میان نسخه‌ها

وامبری در نوشته‎های خود به تحلیل موفقیت روسیه در آسیای میانه در برابر انگلیس پرداخته و می‎نویسد: «دولت انگلستان پیوسته فقط در تزیین مملکت کوشش دارد و رعایای خود را علم تمدن می‎آموزد؛ لیکن قلوب آنها را نمی‌تواند جذب نمود، بلکه طالب این مطلب هم نیست که رعایای او از هر جهت در تحت اطاعت او باشند. برخلاف دولت روس که فرق اجنبیه از رعایای خود را بر سبک و رویه خود تربیت می‎نماید و به‎نحوی جذب قلوب آنها را کرده که در کمال سهولت مشارالیهم از سنخیت خود خارج می‌گردند و به‎طوری با دولت متبوعه خود رایگان می‎شوند که گویا از یک جنس و ملت هستند. فایده دویمی که دولت روس در آسیای وسطی برای پیشرفت خود حاصل کرده این است که او حاکم مختار مقتدر آن خطه است و به‎نحوی دل‎های اهالی آنجا را به ‎دست آورده که به هر نوعی که بخواهد از جان و مال برای خدمت او حاضر می‎باشند. برخلاف رعایای انگلستان که در آراء و خیالات دولت متبوعه خود و مقاصد وزرای پارلیمنت خلل می‌اندازند»<ref>ر.ک: همان، صفحه 4-2</ref>‎.

در بخش دیگری از کتاب، وحشت از قدرت نظامی روسیه مطرح و استفاده از خاک ایران برای حمله به هندوستان و افغانستان پیش‎بینی شده است: «دو سال قبل نوبل برادرس، یعنی برادران نوبل، دوازده فروند جهاز خیلی بزرگ در سود ساخته‌اند که هرکدام هشت دستگاه آتش‎خانه و چرخ دارد. چون خیال من متوجه این مطلب می‎شود که دولت روس به توسط جهازهای مزبوره، لشکر و سپاه خود را می‌تواند حرکت دهد، بسیار اندیشه‎ناک می‌گردم. به جهت آنکه علانیة ظاهر می‌گردد که روس با کمال سهولت، افواج خود را به ممالک آسیای وسطی می‌تواند برساند و اگر بالفرض دولت مشارالیها و جهاز جنگی موسوم به فلوئیلای خود را که در بحر خزر موجود است، ضمیمه کشتی‎های سابق الذکر بنماید، به‎جرأت می‌توان گفت که روس به قوت سحر از دریای جزر یک فوج از سپاه خود را تا ساحل مغربی دریای مزبور می‎رساند و از آنجا به توسط کالسکه بخار آنها را به هرات می‎فرستد. دولت روس در خصوص فقرات مذکوره به‎هیچ‎وجه مشقت و زحمتی ندارد؛ مواضع چندی برای ذخیره و آذوقه فوج در دشت و صحراهای متعلقه به تراکمه بنا خواهد کرد. از حیث آب هم در عسرت نیست؛ زیراکه در تمام اطراف شمالی خاک ایران تا سرخس الی هرات، آب‌ها و چشمه‎های فراوان موجود است»<ref>ر.ک: همان، ص18-17</ref>‎. سپس در ادامه، ممانعت پادشاه ایران از عبور سپاه روس از خاک ایران را خیال خامی دانسته است؛ چراکه معتقد است: «اگرچه برحسب ظاهر، شأن و شکوه سلطنتی پادشاه ایران بسیار است، لیکن در حقیقت دولت مشارالیها مطیع و فرمان‎بردار دولت روس است»<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>‎.

وحشت نویسنده از سپاه روس به‎قدری است که حتی به پیش‎بینی یک شاعر در تصرف تمام کره زمین تا پایان قرن توسط روسیه نیز اعتنا کرده و می‎نویسد: «یکی از شعرای تراکمه موسوم به مخدوم‎قلی پیش‎بینی کرده، گفته است که تا اواخر مائه حالیه، دولت روس تمام روی زمین را مسخر خواهد کرد و جمیع عالم تابع او می‎شوند». البته به گزارش نویسنده: «حکایت عظمت و شوکت و اقتدار روس نه همین در افواه و السنه ساکنین آسیای وسطی جاری است، بلکه در میان اهالی چین و هندوستان و ایران و عثمانی نیز انتشار یافته است»<ref>ر.ک: همان، ص20-19</ref>‎.  

در بخش دیگری از مباحث کتاب، حوادث مصر و مهدی دروغین با اشاره به اخبار ضد و نقیض کشته شدن ژنرال گردون انگلیسی پیگیری شده است: «خبرهای جدید تلگرافی، کشته شدن جنرال گردون را تصدیق می‎نماید. چند یوم قبل به اقسام مختلفه شنیده شده می‎شد بعضی گمان داشتند که جنرال گردون به‎طور اسیری یا گروئی در نزد مهدی می‎باشد و برخی بر این بودند که کشته شده است. نوبت دیگر نقل قول یکی از تابعین مهدی که گفته بود جنرال گردون مسلمان شد. بار دیگر خبر آمد که شخص جنرال موصوف را نه در حالت جنگ، بلکه بعد از محاربه با ضرب خنجر مجروح ساخته، از صدمه همان جراحت وفات کرد»<ref>ر.ک: همان، ص66-65</ref>‎. سپس در ادامه از قدرت گرفتن مهدی در مصر این‎گونه گزارش می‎دهد: «اهالی هند و انگلستان تا به حال هر قدر خواستند جمعیت مهدی را تخمین کنند، نتوانستند، لیکن برحسب ظاهر معین است که مشارالیه حریف بااقتدار بزرگی است، با این ملاحظه که از ابتدای مقابلی با مهدی تاکنون هرچه مشاهده می‌کنیم، فتح و فیروزی با مشارالیه بوده؛ جم غفیری از سپاه مصر را در محاربات چند، نیست و نابود کرده؛ دیگر آنکه بر متصرفات حکومتی خدیو مصر فاتح و مظفر گردید. هزارها سپاه مسلمان یک سلطنتی که همه قاعده‎دان و بااستعداد بودند، با نهایت آراستگی به مقابله جمعی جانوران و وحوش صحرائی رفته و مهدی همان‎ طوری ‎که در خانه و منزل خود نشسته بود، تمامی آنها را در حروب گذشته به یک لقمه بلع کرد»<ref>ر.ک: همان، ص71-70</ref>‎.