دیوان ناصری کاشانی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۴۳: خط ۴۳:


برخی از ویژگی‎های قصاید او را چنین می‎توان برشمرد:
برخی از ویژگی‎های قصاید او را چنین می‎توان برشمرد:
# تسلط بر واژه‎ها: «به‎کارگیری و استخدام کلمات مهجور و غریبی مانند «چالیش» به معنی ناز و خرام و جنگ و جدال، «بیغاره‎زن»، یعنی طعنه‎زن و ملامتگر، «غیث»، به معنی باران، ابری که از آن باران ببارد، «اعتق»، یعنی عاتق‎تر و «عاتق»، به معنی رها، آزاد، «آقچه»، یعنی سکه زر یا سیم، «آخشیجان»، به معنی عنصر هریک از عناصر چهارگانه، «کسمه»، یعنی مویی چند که زنان از سر زلف خود پیچ و خم داده و بر رخسار گذارند، «مخیم»، خیمه‎گاه، اردوگاه، معسکر و امثال آن و نیز استفاده از قوافی بسیار مشکل در قصاید مطول نشانگر تسلط او بر ادبیات کهن و شعر کلاسیک است»<ref>همان</ref>.
# تسلط بر واژه‌ها: «به‎کارگیری و استخدام کلمات مهجور و غریبی مانند «چالیش» به معنی ناز و خرام و جنگ و جدال، «بیغاره‎زن»، یعنی طعنه‎زن و ملامتگر، «غیث»، به معنی باران، ابری که از آن باران ببارد، «اعتق»، یعنی عاتق‎تر و «عاتق»، به معنی رها، آزاد، «آقچه»، یعنی سکه زر یا سیم، «آخشیجان»، به معنی عنصر هریک از عناصر چهارگانه، «کسمه»، یعنی مویی چند که زنان از سر زلف خود پیچ و خم داده و بر رخسار گذارند، «مخیم»، خیمه‎گاه، اردوگاه، معسکر و امثال آن و نیز استفاده از قوافی بسیار مشکل در قصاید مطول نشانگر تسلط او بر ادبیات کهن و شعر کلاسیک است»<ref>همان</ref>.
# احاطه بی‎بدیل وی بر داستان‎های شاهنامه: تلمیحات فراوان او در قصایدش بر اشعار و افسانه‎های فردوسی دلیل بر این مدعاست.<ref>ر.ک: همان، صفحه ده و یازده</ref>.
# احاطه بی‎بدیل وی بر داستان‎های شاهنامه: تلمیحات فراوان او در قصایدش بر اشعار و افسانه‌های فردوسی دلیل بر این مدعاست.<ref>ر.ک: همان، صفحه ده و یازده</ref>.
# اطلاع دقیق از علوم موسیقی، هیئت و نجوم.
# اطلاع دقیق از علوم موسیقی، هیئت و نجوم.
# صنایع لفظی و معنوی در اشعار وی: استفاده و به‎کارگیری انواع آرایه‎ها و صنایع لفظی و معنوی در سروده‎های ناصری، بیانگر تسلط کامل او بر صناعات ادبی، به‎خصوص تشبیه، استعاره و تلمیح است:
# صنایع لفظی و معنوی در اشعار وی: استفاده و به‎کارگیری انواع آرایه‌ها و صنایع لفظی و معنوی در سروده‌های ناصری، بیانگر تسلط کامل او بر صناعات ادبی، به‎خصوص تشبیه، استعاره و تلمیح است:
#:مثالی از استعاره:
#:مثالی از استعاره:
#:{{شعر}}
#:{{شعر}}
خط ۶۱: خط ۶۱:
#:و یا
#:و یا
#:{{شعر}}
#:{{شعر}}
#:{{ب|''به‎ناگه کور شد اسفندیار لیل را دیده''|2=''تو گفتی تیر خور جست از کمان پور زال زر''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه‎های یازده و دوازده</ref>.
#:{{ب|''به‎ناگه کور شد اسفندیار لیل را دیده''|2=''تو گفتی تیر خور جست از کمان پور زال زر''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه‌های یازده و دوازده</ref>.
# آشنایی وی به زبان عربی و قرآن بسیار افزون و در حد محققان علوم دینی و مذهبی بوده است
# آشنایی وی به زبان عربی و قرآن بسیار افزون و در حد محققان علوم دینی و مذهبی بوده است
# در آیینه‎زاران مذاهب و ادیان الهی، به‎ویژه آئین اسلام و کیش زردشت و کتاب اوستا و گاته‎های آن تفحصی بسزا داشته و جبلّت را با فروغ شریعت نورانی ساخته است.
# در آیینه‎زاران مذاهب و ادیان الهی، به‎ویژه آئین اسلام و کیش زردشت و کتاب اوستا و گاته‌های آن تفحصی بسزا داشته و جبلّت را با فروغ شریعت نورانی ساخته است.
# ناصری علاوه بر قصیده‎سرایی در سرودن مسمطات، آن‎هم در مدح و منقبت ائمه هدی و معصومین خاندان ولا، استادی مسلم و سخن‎پردازی مفخّم است. وی در سرودن مسمطات بر آن بوده تا از قوافی سخت و بسیار دشوار بهره گیرد. اگرچه استفاده از قوافی و واژه‎های مهجور در این روزگار شاعران را به‎راستی کاری ناصواب است، اما به‎هرحال این غنای طبع، معیاری بر تبحر و ذوق زخار ناصری در آفرینش مسمطات است؛ به‎طوری‎که سروده‎های او مسمطات منوچهری را به ذهن متبادر می‌کند؛ برای مثال بشنوید:
# ناصری علاوه بر قصیده‎سرایی در سرودن مسمطات، آن‎هم در مدح و منقبت ائمه هدی و معصومین خاندان ولا، استادی مسلم و سخن‎پردازی مفخّم است. وی در سرودن مسمطات بر آن بوده تا از قوافی سخت و بسیار دشوار بهره گیرد. اگرچه استفاده از قوافی و واژه‌های مهجور در این روزگار شاعران را به‎راستی کاری ناصواب است، اما به‌هرحال این غنای طبع، معیاری بر تبحر و ذوق زخار ناصری در آفرینش مسمطات است؛ به‎طوری‎که سروده‌های او مسمطات منوچهری را به ذهن متبادر می‌کند؛ برای مثال بشنوید:
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|''صبح چو از باختر، چهره نمود آفتاب''|2=''ریخت به هر روزنی، آقچه و زر ناب''}}
{{ب|''صبح چو از باختر، چهره نمود آفتاب''|2=''ریخت به هر روزنی، آقچه و زر ناب''}}
خط ۷۴: خط ۷۴:
{{ب|''خیز و نگارا بریز، باده گلگون به جام''|2=''تا شکند رنگ او، رونق ماه تمام''}}
{{ب|''خیز و نگارا بریز، باده گلگون به جام''|2=''تا شکند رنگ او، رونق ماه تمام''}}
{{ب|''زانکه برد زنگ غم، از دل، شرب مدام''|2=''خاصه ز دست جوان، ویژه به هنگام بام''}}
{{ب|''زانکه برد زنگ غم، از دل، شرب مدام''|2=''خاصه ز دست جوان، ویژه به هنگام بام''}}
{{ب|''وقت صبوح است هان ای مه رومی‎غلام''|2=''گیر، به دفع خمار بر کف، جام نبید''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه‎های سیزده و چهارده</ref>.
{{ب|''وقت صبوح است هان ای مه رومی‎غلام''|2=''گیر، به دفع خمار بر کف، جام نبید''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه‌های سیزده و چهارده</ref>.


ناصری در ابیاتی خود را با رشیدالدین وطواط و عنصری برابر و بلکه والاتر دانسته است.<ref>ر.ک: همان، صفحه چهارده</ref>. او در قصیده‌ای عالی، خود را از مداحی دیگران همانند برخی از شاعران متملق و مدح‎سرا مبرا ساخته و گفته است من به‎جز مدح خاندان عصمت و طهارت(ع) مدح دیگری را نمی‎گویم و به‎تصریح، مداحی سلاطین و حکمرانان را تقبیح کرده است:
ناصری در ابیاتی خود را با رشیدالدین وطواط و عنصری برابر و بلکه والاتر دانسته است.<ref>ر.ک: همان، صفحه چهارده</ref>. او در قصیده‌ای عالی، خود را از مداحی دیگران همانند برخی از شاعران متملق و مدح‎سرا مبرا ساخته و گفته است من به‎جز مدح خاندان عصمت و طهارت(ع) مدح دیگری را نمی‎گویم و به‎تصریح، مداحی سلاطین و حکمرانان را تقبیح کرده است:
خط ۸۷: خط ۸۷:
{{ب|''مدح تو را ناصری چگونه سراید''|2=''وصف تو بحری است بی‎کرانه و پایان''}}
{{ب|''مدح تو را ناصری چگونه سراید''|2=''وصف تو بحری است بی‎کرانه و پایان''}}
{{ب|''بیست‎وچهارم ز عمر رفته و گفتم''|2=''مدح تو را و نبی به شیوه حسّان''}}
{{ب|''بیست‎وچهارم ز عمر رفته و گفتم''|2=''مدح تو را و نبی به شیوه حسّان''}}
{{ب|''از نعَمَت نانکی است چشمه خورشید''|2=''وز کرمت، فرغری است لجه عمّان''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه‎های پانزده و شانزده</ref>.
{{ب|''از نعَمَت نانکی است چشمه خورشید''|2=''وز کرمت، فرغری است لجه عمّان''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، صفحه‌های پانزده و شانزده</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش