۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ی‌پ' به 'ی‌پ'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌خ' به 'ی‌خ') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌پ' به 'ی‌پ') |
||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمتها و عبرتهایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، بهاختصار موضوع ابواب نهگانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-11</ref>. | در مقدمه، پس از ستایش و تسبیح خداوند و اشاره به حکمتها و عبرتهایی که وی در همه موجودات به ودیعت نهاده و نیز اشاره به اصل و ترجمه کتاب، بهاختصار موضوع ابواب نهگانه کتاب بیان شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-11</ref>. | ||
در باب اول، به سبب نامگذاری کتاب به «مرزبان‌نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایتها و داستانهایی است که بین مرزبان و دستور (وزیر) نقل می‌شود تا نتایج سیاسی و مملکتداری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان کیکاووس - برادر ملک عادل انوشیروان - بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگتر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم به ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوههای پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که می‌کوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک می‌پردازد<ref>ر.ک: | در باب اول، به سبب نامگذاری کتاب به «مرزبان‌نامه» اشاره شده است. این باب در واقع حکایتها و داستانهایی است که بین مرزبان و دستور (وزیر) نقل می‌شود تا نتایج سیاسی و مملکتداری گرفته شود. در این باب ذکر گردیده که این کتاب به مرزبان بن شروین منسوب است که از فرزندزادگان کیکاووس - برادر ملک عادل انوشیروان - بود. شروین پنج پسر داشت. پس از مرگ او، حکومت به پسر بزرگتر رسید. بعد از مدتی، برادران دیگر از روی حسد به مخالفت برخاستند. مرزبان، برای تبری از استقلال برادران، تصمیم به ترک دیار گرفت تا پادشاه درباره او اندیشه بد نکند. قبل از رفتن، به حضور برادر رفت و به نصیحت او پرداخت و شیوههای پادشاهی درست و عادلانه را به وی آموخت. شاه، وزیر بداندیشی داشت که می‌کوشید میان برادران، بذر بدگمانی بپاشد و روابط آنها را تیره سازد. مرزبان با او به مناظره در امور ملک می‌پردازد<ref>ر.ک: عزتی‌پرور، احمد، 1378، ص172-173</ref>. | ||
در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایتهای مربوط به اجنه و عفریتها، سعی می‌شود سوء ظن شاه نسبت به برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref> | در باب دوم، با بیان حکایات مناسب، از جمله حکایتهای مربوط به اجنه و عفریتها، سعی می‌شود سوء ظن شاه نسبت به برادران برطرف گردد<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
نگرش مؤلف به پادشاهی، شدیدا تحت تأثیر سنت تفکر ایرانی قرار دارد. در این نگرش، پادشاه از فره ایزدی و از تأیید و توفیق الهی برخوردار است. از اینجاست که شاه، گاه به آفتاب رخشنده تمثیل می‌شود و گاه به مادر مهربان<ref>همان</ref>. | نگرش مؤلف به پادشاهی، شدیدا تحت تأثیر سنت تفکر ایرانی قرار دارد. در این نگرش، پادشاه از فره ایزدی و از تأیید و توفیق الهی برخوردار است. از اینجاست که شاه، گاه به آفتاب رخشنده تمثیل می‌شود و گاه به مادر مهربان<ref>همان</ref>. | ||
ذهن پادشاه نیز صافترین اذهان خلق بشمار میرود و مظاهر طبیعی، از تغییرات درونی او تأثیر | ذهن پادشاه نیز صافترین اذهان خلق بشمار میرود و مظاهر طبیعی، از تغییرات درونی او تأثیر می‌پذیرد و احوال جهان مطابق تغییر و گردش احوال درونی شاه تحول مییابد. اگر پادشاه مکدر شود، خیر و برکت از عالم برمی‌خیزد و اگر به دل او انبساط و سرور وارد شود، در جهان نیز آثار آن هویدا می‌شود<ref>همان، ص136</ref>. | ||
با این وصف، نه چنان است که مرزبان‌نامه همه پادشاهان را دارای چنین قدرت و فیضی بداند و جایی که خود از حکومت برادرش و رفتار کارگزاران وی با مردم شکایت می‌کند، انتساب این ویژگیها به او، درست به نظر نمیآید. اما از آنجا که انتقاد مستقیم از عملکرد پادشاهان میتوانست پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد، وی در زبان ایهام از تندمزاجی و بیصبری آنها گلایه می‌کند<ref>همان، ص136-137</ref>. | با این وصف، نه چنان است که مرزبان‌نامه همه پادشاهان را دارای چنین قدرت و فیضی بداند و جایی که خود از حکومت برادرش و رفتار کارگزاران وی با مردم شکایت می‌کند، انتساب این ویژگیها به او، درست به نظر نمیآید. اما از آنجا که انتقاد مستقیم از عملکرد پادشاهان میتوانست پیامدهای ناگواری در پی داشته باشد، وی در زبان ایهام از تندمزاجی و بیصبری آنها گلایه می‌کند<ref>همان، ص136-137</ref>. | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
#[[:noormags:26837| | #[[:noormags:26837|عزتی‌پرور، احمد، «سیاست در مرزبان‌نامه»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کیهان اندیشه، شماره 83، فروردین و اردیبهشت 1378 (18 صفحه، از 170 تا 187)]]. | ||
#[[:noormags:90203|افراسیابی، غلامرضا، «مقاله: مرزبان‌نامه، نکتههایی پیرامون تألیف و ترجمه و تحریر روضة العقول، محمد غازی ملطیوی و مرزبان‌نامه سعدالدین وراوینی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه میراث، شماره 21، تابستان 1382 (27 صفحه، از 5 تا 31)]]. | #[[:noormags:90203|افراسیابی، غلامرضا، «مقاله: مرزبان‌نامه، نکتههایی پیرامون تألیف و ترجمه و تحریر روضة العقول، محمد غازی ملطیوی و مرزبان‌نامه سعدالدین وراوینی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آینه میراث، شماره 21، تابستان 1382 (27 صفحه، از 5 تا 31)]]. | ||
#[[:noormags:955069|رضایی، مهدی، «مرزبان‌نامه یادگاری از ایران عهد ساسانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: پژوهشهای ادب عرفانی، شماره 13، علمی - پژوهشی، بهار 1389 (22 صفحه، از 47 تا 68)]]. | #[[:noormags:955069|رضایی، مهدی، «مرزبان‌نامه یادگاری از ایران عهد ساسانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: پژوهشهای ادب عرفانی، شماره 13، علمی - پژوهشی، بهار 1389 (22 صفحه، از 47 تا 68)]]. | ||