علوم قرآن 2 (اعجاز قرآن در علوم طبیعی و انسانی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''علوم قرآن 2 (اعجاز قرآن در علوم طبیعی و انسانی)''' تألیف [[رضایی اصفهانی، محمدعلی|محمدعلی رضایی اصفهانی]]، پژوهشی است در موضوع یکى از موضوعات علوم قرآن یعنى مبحث اعجاز. البته اعجاز قرآن خود داراى شاخه‌ها و ابعاد متعدد است که در این نوشتار بیشتر به تاریخچه اعجاز قرآن و بعد اعجاز علمى آن (در حوزه علوم طبیعى و انسانى) پرداخته شده است<ref>درآمد، ص21-22</ref>.

# در پژوهش اعجاز علمى، مبحث اعجاز علمى در حوزه علوم انسانى را مورد بررسى قرار داده است<ref>همان، ص21- 22</ref>.

این کتاب به‌صورت نظام‌مند و در چهارچوب فصول سامان‌دهی شده و هر فصل با اهداف، پژوهش و منابع، تنظیم شده است<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.

در مقدمه نخست، به رسالت تألیف متون درسی مناسب اشاره گردیده<ref>مقدمه اول، ص5</ref> و در مقدمه نویسنده، شیوه استفاده از کتاب، توضیح داده شده است<ref>مقدمه دوم، ص21- 23</ref>.

در فصل اول، به‌منظور دست یافتن به اهدافی همچون مفهوم‌شناسى معجزه و اعجاز قرآن؛ بررسی آیات هماوردطلبى قرآن (تحدى)؛ بحث پیرامون سیر تطور اعجاز قرآن و نگاهی به ابعاد اعجاز قرآن، به مباحث مقدماتى «اعجاز قرآن» پرداخته شده است، لذا نویسنده نخست مفهوم اعجاز را بررسى نموده و سپس تاریخچه آن را قرن‌به‌قرن مورد کاوش و تحلیل قرار داده و براى نخستین بار فهرست بیش از هفتاد وجه از ابعاد اعجاز قرآن را ارائه نموده است<ref>متن کتاب، ص25</ref>.

اعجاز قرآن پیشینه‌اى به درازاى تاریخ اسلام دارد و اعجاز قرآن اولین بار در آیات تحدى مطرح شد. پس‌ازآن در کلمات پیامبر(ص) و معصومان(ع) بدان اشاره شد و آنگاه -در قرون بعدى- در کتاب‌هاى تفسیر و علوم قرآن مطرح گشت و کتاب‌هایى مستقل در زمینه اعجاز قرآن نگاشته شدند و در هر عصرى که اعجاز قرآن مطرح شده، برخى از ابعاد و وجوه اعجاز آن مورد توجه قرار گرفته است. به باور نویسنده بررسى سیر تاریخى اعجاز قرآن و پیدایش ابعاد آن و تحلیل آن‌ها مى‌تواند دید جامعى درباره اعجاز قرآن به دست دهد و تأثیر روش‌ها، گرایش‌ها و رویکردهاى مختلف تفسیرى را در اعجاز روشن سازد لذا در فصل دوم، سیر تطور اعجاز و دوره‌هاى آن، از قرن اول تا پانزدهم، بررسى شده است<ref>همان، ص69</ref>.

در فصل قبل مطالب مفصلى در مورد مفهوم‌شناسى اعجاز، آیات تحدى و سیر تطور اعجاز علمى قرآن بیان شدند که در ضمن آن‌ها به ریشه‌هاى اعجاز علمى قرآن در صدر اسلام نیز اشاراتى شد. سپس شروع آن با غزالى (م 505 ق) و اوج‌گیرى آن در قرن‌هاى چهاردهم و پانزدهم یادآورى گردید. اما بُعد اعجاز علمى قرآن در عصر ما مورد توجه قرار گرفته و هر روز در حال گسترش است؛ ازاین‌رو نویسنده در فصل سوم، ابتدا به مفهوم‌شناسى آن در علوم طبیعى و انسانى و بیان اقسام آن پرداخته و در ادامه، مبانى و روش‌شناسى اعجاز علمى قرآن را مورد بررسى قرار داده و آسیب‌هاى این مبحث را روشن ساخته است<ref>همان، ص207</ref>.

انتظار می‌رود خواننده پس از مطالعه این فصل، مباحث زیر را بشناسد: چیستى اعجاز علمى؛ تاریخچه و اقسام اعجاز علمى و مبانى و روش‌شناسى اعجاز علمى<ref>همان</ref>.

# بعد از قرآن صحت و درستى آن مطلب علمى اثبات شود<ref>همان213- 215</ref>.

نویسنده در فصل چهارم بر این نکته تأکید دارد که قرآن کریم کتاب علوم طبیعى نیست تا انتظار داشته باشیم که جزئیات این علوم را بیان کند، اما صدها آیه در قرآن به علوم طبیعى اشاره کرده‌اند؛ در زمینه‌هایى مانند: کیهان، زمین، جانوران، مراحل آفرینش انسان -از جنین تا مرگ- مقوله‌هاى پزشکى و فیزیکى. مشابه این مباحث با تفصیل بیشتر در احادیث اسلامى نیز آمده‌اند، به‌طوری‌که هر دسته از این آیات به تفسیر موضوعى خاصى نیاز دارند؛ مثلاً تفسیر آیات نجومى و طبى. حتى ممکن است همه آیات مربوط‍‌ به علوم طبیعى در قالب یک تفسیر ترتیبى قابل ارائه باشند. وی در این فصل، درصدد طرح اصل بحث بوده و در هر مورد به شمارگان آیات، تاریخچه بحث و مهم‌ترین محورهاى آیات در زمینه هر علم اشاره کرده و برخى از مصادیق مهم را نیز توضیح داده و به این نکته تذکر داده است هر کدام از این محورها، نیازمند پژوهش مستقلى است<ref>همان، ص261- 262</ref>.

قرآن کریم در آیات متعددى دشمنان را به هماوردى و معارضه با قرآن دعوت کرد تا اگر نتوانستند مثل قرآن را بیاورند، حقانیت این کتاب الهى و نبوت پیامبر(ص) اثبات شود مانند: «وَ إِنْ‌ کنْتُمْ‌ فِی رَیبٍ‌ مِمّٰا نَزَّلْنٰا عَلىٰ‌ عَبْدِنٰا فَأْتُوا بِسُورَةٍ‌ مِنْ‌ مِثْلِهِ‌ وَ ادْعُوا شُهَدٰاءَکمْ‌ مِنْ‌ دُونِ‌ اللّٰهِ‌ إِنْ‌ کنْتُمْ‌ صٰادِقِينَ‌ * فَإِنْ‌ لَمْ‌ تَفْعَلُوا وَ لَنْ‌ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النّٰارَ الَّتِي وَقُودُهَا النّٰاسُ‌ وَ الْحِجٰارَةُ‌ أُعِدَّتْ‌ لِلْكٰافِرِينَ» (بقره: 23-24)؛ و اگر ازآنچه بر بنده خود (پیامبر) فرو فرستادیم، در تردید هستید، پس اگر راست مى‌گویید سوره‌اى همانندش بیاورید و گواهانتان را، که جز خدایند، فرا خوانید؛ و اگر (چنین) نکردید -و (هرگز) نخواهید کرد- پس [خود را] از آتشى نگه دارید که هیزم آن مردم و سنگ‌ها هستند؛ درحالی‌که براى کافران آماده شده است». قرآن همچنین اعلام مى‌کند که اگر همه مردم و جنیان جمع شوند نخواهند توانست مثل یک سوره از قرآن را بیاورند: «قُلْ‌ لَئِنِ‌ اجْتَمَعَتِ‌ الْإِنْسُ‌ وَ الْجِنُّ‌ عَلىٰ‌ أَنْ‌ يأْتُوا بِمِثْلِ‌ هٰذَا الْقُرْآنِ‌ لاٰ يأْتُونَ‌ بِمِثْلِهِ‌ وَ لَوْ کٰانَ‌ بَعْضُهُمْ‌ لِبَعْضٍ‌ ظَهِیراً» (اسراء: 88)؛ «بگو: اگر انسان [ها] و جن [ها] جمع شوند، بر این‌که همانند این قرآن را بیاورند، مانند آن را نخواهند آورد؛ اگرچه برخى از آنان پشتیبان برخى [دیگر] باشند». اما در طول تاریخ کسانى بوده‌اند که تلاش‌هاى ناکامى در برابر قرآن داشته‌اند و شکست آن‌ها عبرت روزگار شد تا دیگر کسى به هماوردى قرآن تن ندهد. نویسنده در فصل پنجم، با گزارشى از این تلاش‌هاى نافرجام، اشکالات آن‌ها را مرور کرده و به معارضات جدید قرآن در صحنه اینترنت و شکل‌هاى جدید معارضه نیز اشاره کرده است<ref>همان، ص519- 520</ref>.

در انتهای کتاب، منبع‌شناسی و شخصیت‌شناسی تحت عنوان ملحقات آمده است و نویسنده در آن به این مطلب اشاره نموده است که: در لابه‌لاى مطالب گذشته برخى از کتب و مقالات اعجاز علمى به مناسبت هر بعد اعجاز علمى معرفى شده است لذا در ملحقات مقاله‌ها، کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها و سایت‌هاى فعال در این زمینه معرفى شده‌اند تا مخاطبان کتاب بتوانند از آن‌ها استفاده کنند<ref>همان، ص533- 560</ref>.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص320</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص322</ref>.