الفروق في العقيدة بين أهل السنة و الأشاعرة (دراسة مقارنة): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۰: خط ۳۰:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه کتاب، نویسنده از عوامل انتخاب مبحث مطرح‎شده در کتاب و اهمیت آن سخن به میان آورده و اهداف اصلی و فرعی خود را در این نوشتار مطرح ‎کرده و سپس به بیان خصائص و ویژگی‎های روش بحث خویش پرداخته و نقشه کلی بحث را ارائه نموده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص5-11</ref>.
در مقدمه کتاب، نویسنده از عوامل انتخاب مبحث مطرح‎شده در کتاب و اهمیت آن سخن به میان آورده و اهداف اصلی و فرعی خود را در این نوشتار مطرح ‎کرده و سپس به بیان خصائص و ویژگی‎های روش بحث خویش پرداخته و نقشه کلی بحث را ارائه نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/5 ر.ک: مقدمه، ص5-11]</ref>.


نگارنده در تمهید، دو مبحث مهم را ذکر می‎کند:
نگارنده در تمهید، دو مبحث مهم را ذکر می‎کند:
خط ۳۸: خط ۳۸:
# مکر و کید دشمنان اسلام که از ابتدای اسلام تاکنون با انواع فریب‎ها در صدد اختلاف‎افکنی در جوامع اسلامی بوده و هستند؛  
# مکر و کید دشمنان اسلام که از ابتدای اسلام تاکنون با انواع فریب‎ها در صدد اختلاف‎افکنی در جوامع اسلامی بوده و هستند؛  
# جهل به اهداف کلی و مقاصد عالیه اسلام ناب که این جهل زمینه‎ انحرافات ریشه‎ای در امت اسلامی را فراهم کرده است؛ # تعصب نسبت به مذاهب و جماعات و رجال که مذاهب و جماعات را گرفتار خود کرده است و مانع از آن گردیده است تا درباره نظرات مخالف با اعتقاد خود با دیدی باز و روشنگرانه نظر کنند؛
# جهل به اهداف کلی و مقاصد عالیه اسلام ناب که این جهل زمینه‎ انحرافات ریشه‎ای در امت اسلامی را فراهم کرده است؛ # تعصب نسبت به مذاهب و جماعات و رجال که مذاهب و جماعات را گرفتار خود کرده است و مانع از آن گردیده است تا درباره نظرات مخالف با اعتقاد خود با دیدی باز و روشنگرانه نظر کنند؛
# اضطراب مردم در مسئله تلقی و استدلال (خلل در روش‎های تلقی)<ref>ر.ک: تمهید، ص15-40</ref>.
# اضطراب مردم در مسئله تلقی و استدلال (خلل در روش‎های تلقی)<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/15 ر.ک: تمهید، ص15-40]</ref>.


نتیجه این افتراقات بین مذاهب اسلامی این است که بلایای بزرگی در جامعه اسلامی به وجود آمده و وضعیت موجود آبستن فتنه‎های مخربی گردیده است که از صدر اسلام تاکنون شاهد انواع و اقسام این فتنه‎ها و عوارض مخرب آن بر پیکره اسلام بوده‎ایم<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>.
نتیجه این افتراقات بین مذاهب اسلامی این است که بلایای بزرگی در جامعه اسلامی به وجود آمده و وضعیت موجود آبستن فتنه‎های مخربی گردیده است که از صدر اسلام تاکنون شاهد انواع و اقسام این فتنه‎ها و عوارض مخرب آن بر پیکره اسلام بوده‎ایم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/44 ر.ک: همان، ص44]</ref>.


فصل اول کتاب، مشتمل بر سه مبحث است:
فصل اول کتاب، مشتمل بر سه مبحث است:
خط ۴۶: خط ۴۶:
# مبحث دوم، در مورد سیر تطور و تکامل علم کلام است؛
# مبحث دوم، در مورد سیر تطور و تکامل علم کلام است؛
# مبحث سوم، در مورد اصول و مبادی تاریخی مکتب اشاعره است.
# مبحث سوم، در مورد اصول و مبادی تاریخی مکتب اشاعره است.
در مبحث اول که در باب ظهور علم کلام است، ابتدا به تعریف علم کلام از انظار مختف اشاره شده است و سپس درباره علل ظهور و بروز علم کلام در صدر اسلام سخن به میان آمده است؛ همچون اختلافاتی که بین صحابه در برخی مسائل و اصول دینی به وجود آمده بود که رفته‎رفته احساس نیاز به چنین علمی پررنگ‎تر گردید<ref>ر.ک: متن کتاب، ص47-57</ref>.
در مبحث اول که در باب ظهور علم کلام است، ابتدا به تعریف علم کلام از انظار مختف اشاره شده است و سپس درباره علل ظهور و بروز علم کلام در صدر اسلام سخن به میان آمده است؛ همچون اختلافاتی که بین صحابه در برخی مسائل و اصول دینی به وجود آمده بود که رفته‎رفته احساس نیاز به چنین علمی پررنگ‎تر گردید<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/47 ر.ک: متن کتاب، ص47-57]</ref>.


در مبحث دوم که در باب سیر تطور علم کلام است، نگارنده به مراحل این سیر اشاره نموده تا آنجایی که تفکر اشعری به‎عنوان یک مکتب نوظهور وارد در عرصه علم کلام شد<ref>ر.ک: همان، ص58-70</ref>.
در مبحث دوم که در باب سیر تطور علم کلام است، نگارنده به مراحل این سیر اشاره نموده تا آنجایی که تفکر اشعری به‎عنوان یک مکتب نوظهور وارد در عرصه علم کلام شد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/58 ر.ک: همان، ص58-70]</ref>.


در مبحث سوم از این فصل که در مورد اصول و مبادی تاریخی مکتب اشاعره است، در باب کیفیت ظهور و نشأت گرفتن این تفکر سخن به میان آمده است و به سخنان و نظرات علمایی که در شکل‎گیری مکتب اشاعره دست داشتند، اشاره شده است؛ از جمله مهم‎ترین این اشخاص ابن کلاب است که نگارنده با معرفی آثار تألیفی و اهم اقوال وی در موضوعاتی چون اسماء و صفات الهی، قرآن و ایمان، به تشریح افکار او می‎پردازد. مهم‎ترین چهره مؤثر در شکل‎گیری این مکتب، [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] است، که در این بخش، نویسنده ابتدا به شیوخ و تلامیذ او اشاره کرده و سپس در باب حمد و ثنای علما در مورد اشعری و تألیفات وی سخن به میان آورده و در نهایت به اطوار و مراحل زندگی اشعری اشاره می‎کند<ref>ر.ک: همان، ص71-100</ref>.
در مبحث سوم از این فصل که در مورد اصول و مبادی تاریخی مکتب اشاعره است، در باب کیفیت ظهور و نشأت گرفتن این تفکر سخن به میان آمده است و به سخنان و نظرات علمایی که در شکل‎گیری مکتب اشاعره دست داشتند، اشاره شده است؛ از جمله مهم‎ترین این اشخاص ابن کلاب است که نگارنده با معرفی آثار تألیفی و اهم اقوال وی در موضوعاتی چون اسماء و صفات الهی، قرآن و ایمان، به تشریح افکار او می‎پردازد. مهم‎ترین چهره مؤثر در شکل‎گیری این مکتب، [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] است، که در این بخش، نویسنده ابتدا به شیوخ و تلامیذ او اشاره کرده و سپس در باب حمد و ثنای علما در مورد اشعری و تألیفات وی سخن به میان آورده و در نهایت به اطوار و مراحل زندگی اشعری اشاره می‎کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/71 ر.ک: همان، ص71-100]</ref>.


فصل دوم کتاب در باب مقایسه مباحث توحیدی و الهیات بین اهل سنت و اشاعره است، که خود مشتمل بر سه بحث مفصل است:
فصل دوم کتاب در باب مقایسه مباحث توحیدی و الهیات بین اهل سنت و اشاعره است، که خود مشتمل بر سه بحث مفصل است:
خط ۵۶: خط ۵۶:
# بحث دوم: اسماء و صفات الهی از نظر اهل سنت و اشاعره.
# بحث دوم: اسماء و صفات الهی از نظر اهل سنت و اشاعره.
# بحث سوم: قرآن از منظر اهل سنت و اشاعره.
# بحث سوم: قرآن از منظر اهل سنت و اشاعره.
بحث اول، مشتمل بر دو بخش است: بخش اول توحید در نزد اهل سنت است که ابتدا تعریف توحید در نزد اهل سنت بیان شده و انظار گوناگون در این زمینه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است و سپس به ادله اثبات توحید از نظر اهل سنت اشاره شده است که نگارنده در این بخش به روش‎های قرآن در مورد تقریر و اثبات مباحث توحیدی اشاره کرده و این روش‎ها را منحصر در هفت روش می‎داند؛ از جمله: الزام مشرکین به اعتراف کردن به توحید ربوبی تا بدین وسیله به توحید در الوهیت که منکر آن بودند اعتراف کنند؛ بیان ضعف و پوچی معبودهای جز خدا؛ یادآوری توحیدی که در فطرت مردم موجود بوده است؛ بیان این مهم که حاکم علی الاطلاق در جهان فقط خداست و نه هیچ موجود دیگری و..<ref>ر.ک: همان، ص104-116</ref>.
بحث اول، مشتمل بر دو بخش است: بخش اول توحید در نزد اهل سنت است که ابتدا تعریف توحید در نزد اهل سنت بیان شده و انظار گوناگون در این زمینه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است و سپس به ادله اثبات توحید از نظر اهل سنت اشاره شده است که نگارنده در این بخش به روش‎های قرآن در مورد تقریر و اثبات مباحث توحیدی اشاره کرده و این روش‎ها را منحصر در هفت روش می‎داند؛ از جمله: الزام مشرکین به اعتراف کردن به توحید ربوبی تا بدین وسیله به توحید در الوهیت که منکر آن بودند اعتراف کنند؛ بیان ضعف و پوچی معبودهای جز خدا؛ یادآوری توحیدی که در فطرت مردم موجود بوده است؛ بیان این مهم که حاکم علی الاطلاق در جهان فقط خداست و نه هیچ موجود دیگری و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/104 ر.ک: همان، ص104-116]</ref>.


بخش دوم به توحید از منظر اشاعره اشاره دارد. در این بحث ابتدا به مناقشات طرح‎شده مابین بزرگان اشاعره پرداخته شده و سپس به تعریف و ماهیت توحید اشاره می‎شود. ادامه مطلب در باب ادله اثبات وجود خدا از دیدگاه اشاعره است که از جمله مهم‎ترین این ادله، دلیل ضرورت نیاز حادث به محدث است که نگارنده به‎تفصیل و با بیان مقدماتی، به طرح این مطلب می‎پردازد و این نکته را متذکر می‎شود که از منظر اشعریون اولین واجب بر مکلف، معرفت در باب توحید است.
بخش دوم به توحید از منظر اشاعره اشاره دارد. در این بحث ابتدا به مناقشات طرح‎شده مابین بزرگان اشاعره پرداخته شده و سپس به تعریف و ماهیت توحید اشاره می‎شود. ادامه مطلب در باب ادله اثبات وجود خدا از دیدگاه اشاعره است که از جمله مهم‎ترین این ادله، دلیل ضرورت نیاز حادث به محدث است که نگارنده به‎تفصیل و با بیان مقدماتی، به طرح این مطلب می‎پردازد و این نکته را متذکر می‎شود که از منظر اشعریون اولین واجب بر مکلف، معرفت در باب توحید است.
خط ۶۲: خط ۶۲:
# مناقشه در طریق استدلال بر اثبات وجود خدا؛
# مناقشه در طریق استدلال بر اثبات وجود خدا؛
# مناقشه در نسبت دادن آنان استدلال خود را به قرآن کریم؛
# مناقشه در نسبت دادن آنان استدلال خود را به قرآن کریم؛
و..<ref>ر.ک: همان، ص117-140</ref>.
و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/117 ر.ک: همان، ص117-140]</ref>.


مبحث دوم از فصل دوم، در باب اسماء و صفات الهی از نظر اهل سنت و اشاعره است که خود مشتمل بر دو مطلب است و هر مطلب دارای مسائلی است.
مبحث دوم از فصل دوم، در باب اسماء و صفات الهی از نظر اهل سنت و اشاعره است که خود مشتمل بر دو مطلب است و هر مطلب دارای مسائلی است.
مطلب اول درباره صفات الهی از نظر اهل سنت است؛ مسئله اول از این بخش به ذکر قواعدی پرداخته است که اهل سنت در مورد اسماء الهی به آن اعتقاد دارند و مسئله دوم در مورد قواعدی است که اهل سنت در باب صفات الهی به آن اعتقاد دارند.
مطلب اول درباره صفات الهی از نظر اهل سنت است؛ مسئله اول از این بخش به ذکر قواعدی پرداخته است که اهل سنت در مورد اسماء الهی به آن اعتقاد دارند و مسئله دوم در مورد قواعدی است که اهل سنت در باب صفات الهی به آن اعتقاد دارند.


مطلب دوم درباره اسماء و صفات الهی از منظر اشاعره است؛ که مسئله اول به اسماء حسنی در نظر اشاعره پرداخته و مسئله دوم به صفات خداوند متعال نزد ایشان اشاره دارد<ref>ر.ک: همان، ص142-170</ref>.
مطلب دوم درباره اسماء و صفات الهی از منظر اشاعره است؛ که مسئله اول به اسماء حسنی در نظر اشاعره پرداخته و مسئله دوم به صفات خداوند متعال نزد ایشان اشاره دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/142 ر.ک: همان، ص142-170]</ref>.


مبحث سوم از این فصل به موضوع قرآن از منظر اهل سنت و اشاعره اشاره دارد. نویسنده عمدتاً به اختلافاتی که در این زمینه بین اهل سنت و اشاعره است، اشاره می‎کند و در ضمن دو مطلب این موضوع را به پایان می‎برد: مطلب اول در مورد قرآن از نظر اهل سنت است که ابتدا تعریف قرآن و سپس ادله آنها بر مدعیاتشان را مطرح می‎کند.
مبحث سوم از این فصل به موضوع قرآن از منظر اهل سنت و اشاعره اشاره دارد. نویسنده عمدتاً به اختلافاتی که در این زمینه بین اهل سنت و اشاعره است، اشاره می‎کند و در ضمن دو مطلب این موضوع را به پایان می‎برد: مطلب اول در مورد قرآن از نظر اهل سنت است که ابتدا تعریف قرآن و سپس ادله آنها بر مدعیاتشان را مطرح می‎کند.


و مطلب دوم قرآن از منظر اشاعره است که نگارنده پس از تشریح نظر آنها به نقد و مناقشه در آن می‎پردازد<ref>ر.ک: همان، ص171-194</ref>.
و مطلب دوم قرآن از منظر اشاعره است که نگارنده پس از تشریح نظر آنها به نقد و مناقشه در آن می‎پردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/171 ر.ک: همان، ص171-194]</ref>.


فصل سوم کتاب در باب اصول و مبانی ایمان نزد اهل سنت و اشاعره است که در دو مبحث خلاصه می‎شود؛ در مبحث اول به‎ترتیب به طرح و تفصیل حقیقت ایمان در نزد اهل سنت و اشاعره پرداخته شده و سپس به نقد و نظر در باورهای اشاعره اشاره شده است.  
فصل سوم کتاب در باب اصول و مبانی ایمان نزد اهل سنت و اشاعره است که در دو مبحث خلاصه می‎شود؛ در مبحث اول به‎ترتیب به طرح و تفصیل حقیقت ایمان در نزد اهل سنت و اشاعره پرداخته شده و سپس به نقد و نظر در باورهای اشاعره اشاره شده است.  


در مبحث دوم درباره تقدیر الهی (قدر) در نزد اهل سنت و اشاعره سخن به میان آمده و در ضمن دو مطلب به آن اشاره شده است: مطلب اول درباره تعریف، مراتب و ادله قدر نزد اهل سنت است و مطلب دوم در باب قدر از منظر اشاعره و اهم اقوال بزرگان آنها در این موضوع است.<ref>ر.ک: همان، ص222-250</ref>.  
در مبحث دوم درباره تقدیر الهی (قدر) در نزد اهل سنت و اشاعره سخن به میان آمده و در ضمن دو مطلب به آن اشاره شده است: مطلب اول درباره تعریف، مراتب و ادله قدر نزد اهل سنت است و مطلب دوم در باب قدر از منظر اشاعره و اهم اقوال بزرگان آنها در این موضوع است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24465/1/222 ر.ک: همان، ص222-250]</ref>.  


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۹۸: خط ۹۸:


[[رده:قربانی-اسفند96]]
[[رده:قربانی-اسفند96]]
[[رده:25 فروردین الی 24 اردیبهشت(98)]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش