۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
معجم مورخي الشيعة: الإمامية - الزيدية -الإسماعيلية (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۹:۰۰
، ۱۱ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
المؤلفون في التاریخ بالعربیة منذ القرن الأول حتی نهایة القرن الرابع عشر من الهجرة | المؤلفون في التاریخ بالعربیة منذ القرن الأول حتی نهایة القرن الرابع عشر من الهجرة | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عبدالحمید، صائب]] ( | [[عبدالحمید، صائب]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =DS 35/67 /آ1ع2 | | کد کنگره =DS 35/67 /آ1ع2 | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
'''معجم مؤرخي الشيعة: الإمامية - الزيدية - الإسماعيليه'''، اثر صائب عبدالحميد، معرفى مورخين شيعه از قرن اول تا قرن چهاردهم هجرى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1424ق، نوشته شده است. | '''معجم مؤرخي الشيعة: الإمامية - الزيدية - الإسماعيليه'''، اثر صائب عبدالحميد، معرفى مورخين شيعه از قرن اول تا قرن چهاردهم هجرى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1424ق، نوشته شده است. | ||
نویسنده انگيزه خود را از تدوين كتاب، بى‌اعتنايى شاكر مصطفى در كتاب «التاريخ العربي و المؤرخون»، به نگارش‌هاى شيعه و معرفى نكردن آن‌ها و نپرداختن به شرح حال نويسندگان شيعى بيان كرده است<ref>داداش‌نژاد، منصور، ص 52</ref> | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با مقدمه مركز «الغدير» آغاز و مطالب در دو جلد عرضه گرديده است. | كتاب با مقدمه مركز «الغدير» آغاز و مطالب در دو جلد عرضه گرديده است. | ||
نویسنده علاوه بر مراجعه به كتاب‌هاى فهرست، مانند فهرست [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و چند فهرست ديگر كه عطف توجهشان به شرق و بيشتر عراق است، تلاش كرده نويسندگان شيعى مناطق ديگر جهان اسلام را نيز پوشش دهد. به همين منظور، وى براى پيگيرى مورخانى كه در شام مى‌زيسته‌اند، كتاب [[ابن ابی‌طی، یحیی بن حمید|ابن ابى‌طى]] را مناسب يافته، اما چون اين كتاب از جمله نوشته‌هاى مفقود است، لاجرم براى استخراج اطلاعات موارد برجاى‌مانده از كتاب [[ابن ابی‌طی، یحیی بن حمید|ابن ابى‌طى]]، به كتاب‌هايى مانند [[ذهبى]] و [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] مراجعه كرده است<ref>همان، ص 52</ref> | |||
پژوهش حاضر، متكى بر سه كتاب فهرست به شرح زير است: | پژوهش حاضر، متكى بر سه كتاب فهرست به شرح زير است: | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
#[[الفهرست (ابن نديم)|فهرست ابن نديم]] نوشته [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|محمد بن اسحاق]] (380م) كه به‌صورت موضوعى و دسته‌بندى، كتاب‌هاى نوشته‌شده در هر علم تا عصر مؤلف را معرفى كرده است. در مقاله پنجم اين كتاب كه مربوط به علم تاريخ و معرفى نويسندگان اين رشته است، از اخباریان، نسابان، صاحبان احداث و آداب نيز ياد شده است<ref>همان، ص 10</ref> | #[[الفهرست (ابن نديم)|فهرست ابن نديم]] نوشته [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|محمد بن اسحاق]] (380م) كه به‌صورت موضوعى و دسته‌بندى، كتاب‌هاى نوشته‌شده در هر علم تا عصر مؤلف را معرفى كرده است. در مقاله پنجم اين كتاب كه مربوط به علم تاريخ و معرفى نويسندگان اين رشته است، از اخباریان، نسابان، صاحبان احداث و آداب نيز ياد شده است<ref>همان، ص 10</ref> | ||
#[[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]، نوشته ابوالعباس احمد بن على [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] (372 - 450ق). در اين كتاب آثار و نوشته‌هاى شیعیان بررسى شده است. [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] بر اساس نام الفبايى مؤلفان به معرفى آثار نويسندگان شيعى پرداخته و مجموعا شرح حال 1269 نفر از مؤلفان شيعى و آثارشان را آورده است<ref>همان</ref> | #[[رجال النجاشي|رجال نجاشى]]، نوشته ابوالعباس احمد بن على [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] (372 - 450ق). در اين كتاب آثار و نوشته‌هاى شیعیان بررسى شده است. [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] بر اساس نام الفبايى مؤلفان به معرفى آثار نويسندگان شيعى پرداخته و مجموعا شرح حال 1269 نفر از مؤلفان شيعى و آثارشان را آورده است<ref>همان</ref> | ||
#[[الفهرست (طوسی)|فهرست طوسى]]، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر طوسى]] (460ق). | #[[الفهرست (طوسی)|فهرست طوسى]]، نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر طوسى]] (460ق). نویسنده در اين كتاب از مؤلفان شيعه و آثار آن‌ها و مجموعا شرح حال 912 نفر از مؤلفان شيعى را همراه با نام كتاب‌هايشان آورده است. البته وى كتاب‌هايى كه براى هر نویسنده ذكر كرده، كمتر از كتاب‌هايى است كه [[نجاشی، احمد بن علی|نجاشى]] براى همان مؤلف گزارش كرده است<ref>همان</ref> | ||
اين تحقيق با جستجو در عناوين كتاب‌هاى يادشده در اين سه فهرست، سامان يافته است<ref>همان</ref> | اين تحقيق با جستجو در عناوين كتاب‌هاى يادشده در اين سه فهرست، سامان يافته است<ref>همان</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
از جمله افرادى كه در اين كتاب معرفى گرديده‌اند، عبارتند از: ابان بن تغلب بن رياح، ابان بن عثمان احمر بجلى، ابراهيم بن احمد فاضلى، باقر احمد کاشفالغطاء، باقر امين الورد، باقر قريشى، ترجم بن على نسابه، تركى كاظم جوده، تقى دباغ، ثابت بن اسلم حلبى، ثامر عبدالحسين عامرى، ثبيت عسكرى، جابر شكرى، جابر بن يزيد، جاسم شبر و... | از جمله افرادى كه در اين كتاب معرفى گرديده‌اند، عبارتند از: ابان بن تغلب بن رياح، ابان بن عثمان احمر بجلى، ابراهيم بن احمد فاضلى، باقر احمد کاشفالغطاء، باقر امين الورد، باقر قريشى، ترجم بن على نسابه، تركى كاظم جوده، تقى دباغ، ثابت بن اسلم حلبى، ثامر عبدالحسين عامرى، ثبيت عسكرى، جابر شكرى، جابر بن يزيد، جاسم شبر و... | ||
دامنه كتاب، بررسى و معرفى نويسندگان شيعه، اعم از اماميان، زيديان و اسماعيليان در محدوده زمانى قرن اول تا قرن چهاردهم است. نام مؤلفان به‌صورت الفبايى در كتاب تنظيم شده و شرح حال 1578 | دامنه كتاب، بررسى و معرفى نويسندگان شيعه، اعم از اماميان، زيديان و اسماعيليان در محدوده زمانى قرن اول تا قرن چهاردهم است. نام مؤلفان به‌صورت الفبايى در كتاب تنظيم شده و شرح حال 1578 نویسنده شيعى در آن آمده است<ref>همان</ref> | ||
اهتمام | اهتمام نویسنده به معرفى نويسندگان شيعى معاصر (پيش از 1400ق)، اهتمامى درخور تقدير است<ref>همان</ref> | ||
پايان كتاب، دو پيوست دارد: پيوست اول، فهرست نام مورخانى است كه تخصصشان تاريخ بوده كه در اين فهرست، از 397 نفر، ياد شده است. در پيوست دوم، كه طبقات مورخان شيعه بر اساس قرن مشخص شده است، بيشتر مورخان مربوط به قرن چهاردهم هجرى است و آمارشان 432 نفر است، پس از آن، مورخان قرن پانزدهم هجرى ذكر شده كه 399 نفر مى‌باشند<ref>همان</ref> | پايان كتاب، دو پيوست دارد: پيوست اول، فهرست نام مورخانى است كه تخصصشان تاريخ بوده كه در اين فهرست، از 397 نفر، ياد شده است. در پيوست دوم، كه طبقات مورخان شيعه بر اساس قرن مشخص شده است، بيشتر مورخان مربوط به قرن چهاردهم هجرى است و آمارشان 432 نفر است، پس از آن، مورخان قرن پانزدهم هجرى ذكر شده كه 399 نفر مى‌باشند<ref>همان</ref> | ||
نویسنده، شرح حال مورخانى را كه به زبانى غير از عربى نگارش كرده‌اند، نياورده است. همچنين برخى نويسندگان را كه دانشمندانى مانند صاحب «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]» و «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» آن‌ها را شيعى معرفى كرده‌اند، شيعه ندانسته و معتقد است ملاك ايشان براى شيعى بودن نويسندگان، ملاك عامى است كه تسامح در آن، راه داشته؛ هرچند نویسنده خود، ملاك‌ها و معيارهاى مورد نظر براى شيعه بودن را مشخص نكرده است. در همين راستا، وى مورخان شيعى‌اى، مانند [[خصیبی، حسین بن حمدان|خصيبى]] و [[حافظ برسی، رجب بن محمد|حافظ رجب برسى]] را كه از طايفه غاليان بوده‌اند، در اين مجموعه معرفى نكرده است<ref>همان</ref> | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||