۶۱٬۱۸۹
ویرایش
أدب الشيعة إلی نهاية القرن الثاني الهجري (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۴۰
، ۵ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - ' اين ' به ' این '
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
'''أدب الشيعة إلى نهاية القرن الثاني الهجري'''، اثر [[عبدالحسيب طه حميده]]، بررسى و مطالعه ادبيات تشيع و تأثيرات آن بر ادبيات عرب، از ابتداى شكل‌گيرى مذهب تشيع تا اواخر قرن دوم هجرى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1362ق، نوشته شده است. | '''أدب الشيعة إلى نهاية القرن الثاني الهجري'''، اثر [[عبدالحسيب طه حميده]]، بررسى و مطالعه ادبيات تشيع و تأثيرات آن بر ادبيات عرب، از ابتداى شكل‌گيرى مذهب تشيع تا اواخر قرن دوم هجرى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 1362ق، نوشته شده است. | ||
انگيزه تأليف | انگيزه تأليف این اثر، دو موضوع بوده است: اول آنكه در ادبيات شيعه، سلاله پيامبر(ص) مورد ستايش و تمجيد قرار گرفته و به واسطه آن، جايگاه، حق و ظلمى كه به ايشان روا شده بيان مى‌گردد؛ ثانيا ادبيات، به تصویر كشيدن عواطف و احساسات ناب و پاك انسانى مى‌باشد.<ref>همان، ص6</ref> | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در شش فصل، تنظيم شده است. نویسنده در ابتدا، به تاريخ سياسى شيعه پرداخته و سپس، احزاب سياسى مخالف شيعه را بررسى نموده و ضمن بحث از عقايد شيعه و تأثيراتى كه | کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در شش فصل، تنظيم شده است. نویسنده در ابتدا، به تاريخ سياسى شيعه پرداخته و سپس، احزاب سياسى مخالف شيعه را بررسى نموده و ضمن بحث از عقايد شيعه و تأثيراتى كه این عقايد بر ادبيات داشته، نگاهى به ادبيات شيعه انداخته و پس از معرفى مهم‌ترين ادبا و خطباى بزرگ شيعى، تأثيرات تشيع در ادبيات عرب را مورد مطالعه و تحقيق قرار داده است. | ||
نویسنده در تدوین | نویسنده در تدوین این اثر، از مصادر و منابع فراوانى استفاده نموده است كه از جمله آن‌ها، مى‌توان به كتب زير اشاره نمود: «[[الأغاني]]» ابوفرج اصفهانى، «العقد الفريد» ابوعمر شهاب‌الدين‌احمد بن محمد بن عبدربه، «البيان و التبيين» [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، «شرح نهج‌البلاغة» ابن ابى‌الحديد، «ديوان المعاني» عسكرى، «زهر الأدب» قيروانى، «الكامل» ازدى، «طبقات الشعراء» ابن سلام، «بلاغات النساء» ابوالفضل احمد بن ابى‌طاهر طيفور، «أمالي» ابوعلى اسماعيل بن قاسم بغدادى و.<ref>متن کتاب، ص376</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، ضمن بحث از ادبيات و جايگاه آن، به محتواى فصول کتاب اشاره شده است.<ref>مقدمه، ص5</ref> | در مقدمه، ضمن بحث از ادبيات و جايگاه آن، به محتواى فصول کتاب اشاره شده است.<ref>مقدمه، ص5</ref> | ||
در فصل اول، به تاريخ سياسى شيعه پرداخته شده است. نویسنده در | در فصل اول، به تاريخ سياسى شيعه پرداخته شده است. نویسنده در این فصل، در ابتدا چگونگى خلافت [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] را مورد بحث قرار داده، پس از بررسى حكميت بين [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] و معاویه و اثر آن، به تأثيرات صلح امام حسن و سياست معاویه كه ازاله و از بين بردن شيعه بوده، پرداخته است.<ref>متن کتاب، ص27</ref> | ||
از جمله مباحثى كه در | از جمله مباحثى كه در این فصل، بدان پرداخته شده، عبارتند از: برخورد امام حسین(ع) با يزيد و تأثيرات واقعه كربلا در سياست و عقايد شيعه؛ قيام توابين؛ قيام مختار بن ابى‌عبيده ثقفى؛ قتل مختار و تأثيرات آن در تاريخ و سياست تشيع؛ زيد بن على و هشام بن عبدالملك؛ ظهور زيديه؛ تعاليم زيديه؛ تحول خلافت از امویين به‌هاشميين؛ ميراث دولت كيسانى و برخورد دولت بنى عباس با آن؛ برخورد منصور با نفس زكيه؛ واقعه فخ؛ خلافت مأمون و... | ||
فصل دوم در دو بخش زير، به بررسى احزاب سياسى مخالف شيعه، اختصاص يافته است: | فصل دوم در دو بخش زير، به بررسى احزاب سياسى مخالف شيعه، اختصاص يافته است: | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
ب)- بنى زبير: ضمن بررسى چگونگى روى كارآمدن و شكل‌گيرى حكومت ايشان، عقيده و نظرشان پيرامون امر خلافت، مورد بحث قرار گرفته است.<ref>همان، ص83</ref> | ب)- بنى زبير: ضمن بررسى چگونگى روى كارآمدن و شكل‌گيرى حكومت ايشان، عقيده و نظرشان پيرامون امر خلافت، مورد بحث قرار گرفته است.<ref>همان، ص83</ref> | ||
در فصل سوم، عقايد شيعه و تأثيراتى كه | در فصل سوم، عقايد شيعه و تأثيراتى كه این عقايد بر ادبيات داشته است، مورد كنكاش و بررسى قرار گرفته است. نویسنده در این فصل، ابتدا نشئت عقايد شيعه و سرچشمه‌هاى تشيع را مورد مطالعه قرار داده و سپس، ديدگاه مستشرقين پيرامون مبادى شيعه را بررسى كرده است.<ref>همان، ص86</ref> | ||
وى معتقد است كه اهم عقايد شيعه كه تأثير بسزايى در ادبيات داشته و | وى معتقد است كه اهم عقايد شيعه كه تأثير بسزايى در ادبيات داشته و این ادبيات، از آن الهام و سرمشق گرفته است، عبارتند از: | ||
1. وصايت: ضمن بررسى آن، موقف و ديدگاه فرق مختلف شيعه پيرامون آن مورد بحث قرار گرفته و در ادامه، اثر آن در ادبيات بررسى شده است. ابوزبيد طايى حرملة بن منذر، كميت بن زياد، [[حسان بن ثابت]] و سيدحميرى شاعر كيسانيه، از جمله كسانى هستند كه اشعارشان در | 1. وصايت: ضمن بررسى آن، موقف و ديدگاه فرق مختلف شيعه پيرامون آن مورد بحث قرار گرفته و در ادامه، اثر آن در ادبيات بررسى شده است. ابوزبيد طايى حرملة بن منذر، كميت بن زياد، [[حسان بن ثابت]] و سيدحميرى شاعر كيسانيه، از جمله كسانى هستند كه اشعارشان در این رابطه، بررسى شده است.<ref>همان، ص90</ref> | ||
2. رجعت: ابتدا | 2. رجعت: ابتدا این عقيده بررسى شده و سپس ديدگاه و نظريه فرق مختلف شيعه از جمله كيسانيه، سبئيه، زيديه، محمديه، اثناعشريه و... پيرامون رجعت و كسى كه قائل به رجعت او هستند بررسى گرديده و سپس، غيبت امام و علل آن، بحث شده است.<ref>همان، ص90</ref> | ||
3. مهدویت: ابتدا اصل و موقف فرق شيعه درباره آن بررسى شده و سپس، رجعت و مهدویت در ادبيات عرب، مورد مطالعه قرار گرفته است.<ref>همان، ص110</ref> | 3. مهدویت: ابتدا اصل و موقف فرق شيعه درباره آن بررسى شده و سپس، رجعت و مهدویت در ادبيات عرب، مورد مطالعه قرار گرفته است.<ref>همان، ص110</ref> | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
فصل چهارم، به بررسى ادبيات شيعه اختصاص يافته و در آن ضمن بحث از مصادر مهم ادبيات عرب، ادب شيعى و اغراض و ادوار آن مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>همان، ص119</ref> | فصل چهارم، به بررسى ادبيات شيعه اختصاص يافته و در آن ضمن بحث از مصادر مهم ادبيات عرب، ادب شيعى و اغراض و ادوار آن مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>همان، ص119</ref> | ||
از جمله مباحث | از جمله مباحث این فصل عبارتند از: ادبيات موازنه بين بنى هاشم و بنى اميه، شهادت امام حسین(ع) و تأثير آن بر ادبيات، جنبه‌هاى ادبى در ادوار مختلف شعر شيعى، ادبيات شيعى در اوايل دولت عباسى، ادبيات ديگر مذاهب و فرق، ادبيات خوارج، ادبيات بنى زبير و.<ref>همان</ref> | ||
در فصل پنجم، به معرفى مهم‌ترين ادبا و خطباى بزرگ شيعه پرداخته شده است كه از جمله آن‌ها مى‌توان به افراد زير اشاره نمود: حسین بن على(ع)، عبدالله بن عباس، حسن بن على(ع)، عقيل بن ابى‌طالب، محمد بن زيد بن على(ع)، زيد بن على بن حسین(ع)، عبدالله بن حسن(ع)، محمد باقر(ع)، صعصعة بن صوحان، سليمان بن صرد، مختار بن ابى‌عبيده ثقفى، كميت بن زيد اسدى و سيدحميرى.<ref>همان، ص184</ref> | در فصل پنجم، به معرفى مهم‌ترين ادبا و خطباى بزرگ شيعه پرداخته شده است كه از جمله آن‌ها مى‌توان به افراد زير اشاره نمود: حسین بن على(ع)، عبدالله بن عباس، حسن بن على(ع)، عقيل بن ابى‌طالب، محمد بن زيد بن على(ع)، زيد بن على بن حسین(ع)، عبدالله بن حسن(ع)، محمد باقر(ع)، صعصعة بن صوحان، سليمان بن صرد، مختار بن ابى‌عبيده ثقفى، كميت بن زيد اسدى و سيدحميرى.<ref>همان، ص184</ref> | ||
از | از این ميان، به سه شخصيت بيش از ديگران پرداخته شده كه عبارتند از: | ||
1. مختار: ابتدا تأثير او و قيامش در ادبيات مورد بحث قرار گرفته و در ادامه، از عقايدى كه وى ترویج نموده، مختار و تاريخ، مختار و بنى هاشم و... سخن به ميان آمده است. | 1. مختار: ابتدا تأثير او و قيامش در ادبيات مورد بحث قرار گرفته و در ادامه، از عقايدى كه وى ترویج نموده، مختار و تاريخ، مختار و بنى هاشم و... سخن به ميان آمده است. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
3. سيدحميرى: نویسنده وى را شاعر اساطير شيعه معرفى نموده و ضمن بحث پيرامون منزلت و جايگاه وى نزد شيعه، به بررسى مطالب زير پرداخته است: بازتاب عقايد شيعه در شعر وى، شاعريت و اغراض او از اشعارش، غزل، هجاء و رثا در اشعار وى، خصايص و ویژگى‌هاى شعر او، اقوال و نظر علما در مورد وى و... | 3. سيدحميرى: نویسنده وى را شاعر اساطير شيعه معرفى نموده و ضمن بحث پيرامون منزلت و جايگاه وى نزد شيعه، به بررسى مطالب زير پرداخته است: بازتاب عقايد شيعه در شعر وى، شاعريت و اغراض او از اشعارش، غزل، هجاء و رثا در اشعار وى، خصايص و ویژگى‌هاى شعر او، اقوال و نظر علما در مورد وى و... | ||
آخرين فصل، به بررسى تأثيرات تشيع در ادبيات عرب اختصاص يافته است. از جمله مباحث | آخرين فصل، به بررسى تأثيرات تشيع در ادبيات عرب اختصاص يافته است. از جمله مباحث این فصل عبارتند از: ادبيات اعتقادى شيعه، ادبيات عاطفى و سياسى تشيع، تنازع ميان شيعه و دشمنانش، مجالس ادبى بين منصور و نفس زكيه و.<ref>همان، ص346</ref> | ||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||