دروس تمهيدية في تفسير آيات الأحكام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '== وابسته‌ها ==' به '==وابسته‌ها==')
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>')
خط ۳۱: خط ۳۱:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
یکی از مصادیق تفسیر موضوعی، آثاری است که با عنوان «آيات الأحكام» یا در احکام قرآن، نگاشته شده است. در این آثار، مجموع آیات فقهی در یکجا گردآمده و پس از دسته‌بندی، بر پایه کتاب‌های فقهی تفسیر شده‌اند<ref>ر.ک: حمامی، وحیده، ص46</ref>. بر طبق قول معروف تعداد آیات الاحکام پانصد آیه است. البته برخی این تعداد را با لحاظ متکرر و متداخل دانسته‌اند و گرنه به این تعداد نمی‌رسد. نویسنده معتقد است که ضبط و محاسبه آیات الاحکام در یک عدد معین امر دشواری است‌ و ادله متعددی را بر این امر اقامه کرده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، جلد1، ص‌22-19</ref>.
یکی از مصادیق تفسیر موضوعی، آثاری است که با عنوان «آيات الأحكام» یا در احکام قرآن، نگاشته شده است. در این آثار، مجموع آیات فقهی در یکجا گردآمده و پس از دسته‌بندی، بر پایه کتاب‌های فقهی تفسیر شده‌اند<ref>ر.ک: حمامی، وحیده، ص46</ref>. بر طبق قول معروف تعداد آیات الاحکام پانصد آیه است. البته برخی این تعداد را با لحاظ متکرر و متداخل دانسته‌اند و گرنه به این تعداد نمی‌رسد. نویسنده معتقد است که ضبط و محاسبه آیات الاحکام در یک عدد معین امر دشواری است‌ و ادله متعددی را بر این امر اقامه کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، جلد1، ص‌22-19</ref>.


نویسنده در مقدمه اثر، ضرورت بحث از آیات الاحکام را این‌گونه تبیین می‌کند: ضرورت این بحث از دو جهت است؛ اول از این جهت که بحث از کلام الهی است و با دقت در کلمات خداوند در ظلمات جهل کسب روشنایی می‌شود. بحث از این جهت تفاوتی با باقی مباحث تفسیری ندارد بلکه با آن‌ها مساوی است؛ اما از جهت دیگر که بحث از مواردی که مورد اهتمام فقیه است و در مقام استنباط ملتزم به آن است. فقیه در مقام استنباط به دو رکن مهم یعنی کتاب خداوند عزوجل و سنت نبی(ص) و اهل‌بیت اطهار(ع) استناد می‌کند<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، جلد1، ص11</ref>. ‌
نویسنده در مقدمه اثر، ضرورت بحث از آیات الاحکام را این‌گونه تبیین می‌کند: ضرورت این بحث از دو جهت است؛ اول از این جهت که بحث از کلام الهی است و با دقت در کلمات خداوند در ظلمات جهل کسب روشنایی می‌شود. بحث از این جهت تفاوتی با باقی مباحث تفسیری ندارد بلکه با آن‌ها مساوی است؛ اما از جهت دیگر که بحث از مواردی که مورد اهتمام فقیه است و در مقام استنباط ملتزم به آن است. فقیه در مقام استنباط به دو رکن مهم یعنی کتاب خداوند عزوجل و سنت نبی(ص) و اهل‌بیت اطهار(ع) استناد می‌کند<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، جلد1، ص11</ref>. ‌
خط ۵۲: خط ۵۲:
# آیات مشتمل بر بعضی از واجبات که ذکر آن‌ها تحت یکی از ابواب فقهی متداول آسان نیست؛ مانند آیاتی که دلالت بر وجوب اعتصام به خداوند متعال، اطاعت اولی‌الامر، استقامت و سعی در اصلاح و توبه می‌کنند. این بخش تحت عنوان «من واجبات الكتاب الكريم» ذکر شده است.
# آیات مشتمل بر بعضی از واجبات که ذکر آن‌ها تحت یکی از ابواب فقهی متداول آسان نیست؛ مانند آیاتی که دلالت بر وجوب اعتصام به خداوند متعال، اطاعت اولی‌الامر، استقامت و سعی در اصلاح و توبه می‌کنند. این بخش تحت عنوان «من واجبات الكتاب الكريم» ذکر شده است.
# آیات فراوانی که مشتمل بر آداب اسلامی متعدد و مهمی است؛ مانند آیاتی که بر ساکت بودن برای گوش دادن به قرآن کریم، استعاذه به خداوند سبحان و توکل بر او و صلوات بر محمد و آل محمد(ص) دلالت می‌کند. این قسم از آیات تحت عنوان «آداب إسلامية» ذکر شده است.
# آیات فراوانی که مشتمل بر آداب اسلامی متعدد و مهمی است؛ مانند آیاتی که بر ساکت بودن برای گوش دادن به قرآن کریم، استعاذه به خداوند سبحان و توکل بر او و صلوات بر محمد و آل محمد(ص) دلالت می‌کند. این قسم از آیات تحت عنوان «آداب إسلامية» ذکر شده است.
# آیات مرتبط با احکام مختلفی که داخل در باب معینی نمی‌شود؛ مانند آیاتی که از آن‌ها ولایت فقیه استفاده می‌شود یا مرتبط با زیارت قبور یا احکام مساجد یا تیمم است. این بخش از آیات تحت عنوان «أحكام مختلفة» آمده است<ref>ر.ک: همان، ص17-15</ref>. ‌
# آیات مرتبط با احکام مختلفی که داخل در باب معینی نمی‌شود؛ مانند آیاتی که از آن‌ها ولایت فقیه استفاده می‌شود یا مرتبط با زیارت قبور یا احکام مساجد یا تیمم است. این بخش از آیات تحت عنوان «أحكام مختلفة» آمده است.<ref>ر.ک: همان، ص17-15</ref>. ‌


البته نویسنده پس از اشاره به دسته‌بندی مذکور بر این نکته تأکید می‌کند که این کار اگرچه در نوع خود جدید است اما ادعا نمی‌کنیم که آیات دیگری مرتبط با ابواب مذکور یا غیر آن وجود ندارد بلکه برعکس به وجوب آیات دیگری یقین داریم لکن نباید با عدم قدرت بر انجام آن به‌طور کامل، مقدار ممکن یا بیشتر را ترک کرد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. ‌
البته نویسنده پس از اشاره به دسته‌بندی مذکور بر این نکته تأکید می‌کند که این کار اگرچه در نوع خود جدید است اما ادعا نمی‌کنیم که آیات دیگری مرتبط با ابواب مذکور یا غیر آن وجود ندارد بلکه برعکس به وجوب آیات دیگری یقین داریم لکن نباید با عدم قدرت بر انجام آن به‌طور کامل، مقدار ممکن یا بیشتر را ترک کرد<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>. ‌
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش