۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی'
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') |
جز (جایگزینی متن - 'فارسى' به 'فارسی') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
'''تاريخ قم'''، ترجمه حسن بن على بن حسن بن عبدالملك قمى، به تصحيح سيد جلال‌الدين طهرانى، چاپ اول، تهران، 1313 ش، [چاپ دوم، انتشارات طوس، تهران، 1361]؛ (هوتم شيندلر)Houtum Schindler (كتاب)8981,Eastern Irak) London) در فصلى تحت عنوان «قم نامه» به كرّات از تاريخ قم نقل قول كرده است. توسط حسن بن محمد بن حسن قمى، در سال 378 قمرى به تشويق صاحب بن عبّاد اسمعيل كافى الكفاة، در عصر فخر‌الدوله ديلمى به عربى تألیف شده است. اكنون هيچ نسخه‌اى از اصل آن در دست نيست. | '''تاريخ قم'''، ترجمه حسن بن على بن حسن بن عبدالملك قمى، به تصحيح سيد جلال‌الدين طهرانى، چاپ اول، تهران، 1313 ش، [چاپ دوم، انتشارات طوس، تهران، 1361]؛ (هوتم شيندلر)Houtum Schindler (كتاب)8981,Eastern Irak) London) در فصلى تحت عنوان «قم نامه» به كرّات از تاريخ قم نقل قول كرده است. توسط حسن بن محمد بن حسن قمى، در سال 378 قمرى به تشويق صاحب بن عبّاد اسمعيل كافى الكفاة، در عصر فخر‌الدوله ديلمى به عربى تألیف شده است. اكنون هيچ نسخه‌اى از اصل آن در دست نيست. | ||
اما برگردان | اما برگردان فارسی آن توسط حسن بن على بن حسن بن عبدالملك قمى در سال‌هاى 805 و 806 قمرى، براى ابراهيم بن محمود بن محمد بن على الصّفى صورت گرفته است. مترجم اشاره مى‌كند كه متن اصلى حاوى بيست باب و پنجاه فصل بوده است. اما نسخ فارسی تاريخ قم كه تا حال ديده شده، بيش از پنج باب آن را، نداشته است. | ||
از زندگى مؤلف آگاهى ناچيزى وجود دارد. برادر او-ابوالقاسم على بن محمّد بن الحسن الكاتبى-در دوران زندگى خود مدتى حاكم قم بوده است. او خود تحت حمايت اسماعيل بن عبّاد بن العباس بن عبّاد، وزير فخر الدّوله ابن ركن الدّوله ديلمى (387-366 ق) بوده و تاريخ قم را به او اهداء كرده است. براى اطلاع از احوال اسماعيل بن عبّاد بنگريد به: ياقوت: معجم الادباء، به كوشش مارگليوث، اوقاف گيب، 310 , ii ,Series | از زندگى مؤلف آگاهى ناچيزى وجود دارد. برادر او-ابوالقاسم على بن محمّد بن الحسن الكاتبى-در دوران زندگى خود مدتى حاكم قم بوده است. او خود تحت حمايت اسماعيل بن عبّاد بن العباس بن عبّاد، وزير فخر الدّوله ابن ركن الدّوله ديلمى (387-366 ق) بوده و تاريخ قم را به او اهداء كرده است. براى اطلاع از احوال اسماعيل بن عبّاد بنگريد به: ياقوت: معجم الادباء، به كوشش مارگليوث، اوقاف گيب، 310 , ii ,Series | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
مؤلف در مقدمه اثر خود علاقه اسماعيل بن عباد نسبت به مردم قم به ويژه تعطّف و شفقت او نسبت به «اشراف طالبيّه و سادات فاطميّه» را توصيف مى‌كند. به ويژه از يكى از فضايل او بسيار به نيكى ياد مى‌كند و آن اين كه «كتب بسيار و دفاين بيشمار و دواوين از انواع علوم و اصناف اشعار و فنون اخبار بر طلبه و اهل علم وقف فرمود تا مطالعه آن مى‌نمودند و از آن فوايد برمى‌داشتند و نسخ برمى‌داشتند و مى‌نوشتند.» تاريخ قم ص6-5 حسن بن على قمى در ابتدا قصد تألیف دو كتاب را داشته است؛ یكى تاريخ قم و ديگر تاريخ عرب اشعريّه كه به قم نزول كردند[... ]زيرا كه ايشان آن كسى بودند كه مالك شهر قم شدند و آن را تكوير كردند و بارو كشيدند و ايشان را به قم چندين آثار و علامات[است]پس اولى آن ديدم كه آن كتاب را با اين كتاب جمع كنم و اخبار طالبيّه كه به قم آمدند و وطن ساختند ياد كنم.» همانجا، ص13-12 هدف اصلى مؤلف از تألیف اين كتاب دو چيز بوده است: يكى تصنيف اثرى مشابه با كتاب تاريخ اصفهان [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]] و ديگر جمع آورى اخبار و روايات قديمى درباره تاريخ قم پيش از اينكه اين اخبار از بين بروند. | مؤلف در مقدمه اثر خود علاقه اسماعيل بن عباد نسبت به مردم قم به ويژه تعطّف و شفقت او نسبت به «اشراف طالبيّه و سادات فاطميّه» را توصيف مى‌كند. به ويژه از يكى از فضايل او بسيار به نيكى ياد مى‌كند و آن اين كه «كتب بسيار و دفاين بيشمار و دواوين از انواع علوم و اصناف اشعار و فنون اخبار بر طلبه و اهل علم وقف فرمود تا مطالعه آن مى‌نمودند و از آن فوايد برمى‌داشتند و نسخ برمى‌داشتند و مى‌نوشتند.» تاريخ قم ص6-5 حسن بن على قمى در ابتدا قصد تألیف دو كتاب را داشته است؛ یكى تاريخ قم و ديگر تاريخ عرب اشعريّه كه به قم نزول كردند[... ]زيرا كه ايشان آن كسى بودند كه مالك شهر قم شدند و آن را تكوير كردند و بارو كشيدند و ايشان را به قم چندين آثار و علامات[است]پس اولى آن ديدم كه آن كتاب را با اين كتاب جمع كنم و اخبار طالبيّه كه به قم آمدند و وطن ساختند ياد كنم.» همانجا، ص13-12 هدف اصلى مؤلف از تألیف اين كتاب دو چيز بوده است: يكى تصنيف اثرى مشابه با كتاب تاريخ اصفهان [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]] و ديگر جمع آورى اخبار و روايات قديمى درباره تاريخ قم پيش از اينكه اين اخبار از بين بروند. | ||
پنج باب كتاب كه از طريق ترجمه | پنج باب كتاب كه از طريق ترجمه فارسی آن به ما رسيده به شرح زير است: | ||
#در ذكر قم و سبب نام نهادن قم بدين نام...، و سبب جدا كردن آن از اصفهان و وقت شهر ساختن آن و آنچه در بقعه و خطه قم داخل است و بدان تعلق دارد از ضياع‌ها و نام‌هاى آن و ذكر باروى كهنه و نو... ذكر سراهاى خراج و دار الضرب و سراهاى حكام و ولات و زندانها و ذكر كاريزها و جوى‌ها و رودخانه‌ها و آسياها و مقاسم آب‌هاى آن و مساتيق آن و عدد ضياع‌ها و رساتيق آن از اهل عرب و عجم و... | #در ذكر قم و سبب نام نهادن قم بدين نام...، و سبب جدا كردن آن از اصفهان و وقت شهر ساختن آن و آنچه در بقعه و خطه قم داخل است و بدان تعلق دارد از ضياع‌ها و نام‌هاى آن و ذكر باروى كهنه و نو... ذكر سراهاى خراج و دار الضرب و سراهاى حكام و ولات و زندانها و ذكر كاريزها و جوى‌ها و رودخانه‌ها و آسياها و مقاسم آب‌هاى آن و مساتيق آن و عدد ضياع‌ها و رساتيق آن از اهل عرب و عجم و... | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
تاريخ قم همچنين دربردارنده گزارش‌هاى جزيى و دقيق از مهاجرت علويان و اعقاب آنها به قم است. در حدود سال 371 ق. تعداد سادات در آبه (ساوه) قم، كاشان و خورزن 331 نفر (مردها و بچه‌ها) بوده و مواجب ماهانه هر يك از آنها 30 من نان و 10 درهم نقره بوده است. | تاريخ قم همچنين دربردارنده گزارش‌هاى جزيى و دقيق از مهاجرت علويان و اعقاب آنها به قم است. در حدود سال 371 ق. تعداد سادات در آبه (ساوه) قم، كاشان و خورزن 331 نفر (مردها و بچه‌ها) بوده و مواجب ماهانه هر يك از آنها 30 من نان و 10 درهم نقره بوده است. | ||
در پايان بايد يادآور شد كه تاريخ قم از لحاظ زبان شناسى نيز حائز بسى اهميت و فايده است. زيرا حاوى واژه‌ها و اصطلاحات اختصاصى و لغات محلى است. چنان كه در بخش مربوط به افسانه‌هاى مرتبط با نحوه تاسيس و پايه گذارى روستاهاى قم، اسامى روستاها كه به | در پايان بايد يادآور شد كه تاريخ قم از لحاظ زبان شناسى نيز حائز بسى اهميت و فايده است. زيرا حاوى واژه‌ها و اصطلاحات اختصاصى و لغات محلى است. چنان كه در بخش مربوط به افسانه‌هاى مرتبط با نحوه تاسيس و پايه گذارى روستاهاى قم، اسامى روستاها كه به فارسی ميانه است، به خط عربى ضبط شده است. | ||
نقل از كتاب ماه تاريخ و جغرافيا شماره 46/47 مرداد و شهريور 1380 | نقل از كتاب ماه تاريخ و جغرافيا شماره 46/47 مرداد و شهريور 1380 | ||