۱۱۱٬۴۸۶
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'طبقات الشعراء (ابهام زدایی)' به 'طبقات الشعراء (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - '== گزارش محتوا == ' به '== گزارش محتوا == ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'طبقات الشعراء (ابهام زدایی)' به 'طبقات الشعراء (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[جمحی، محمد بن سلام]] ( | [[جمحی، محمد بن سلام]] (نویسنده) | ||
[[شاکر، محمود محمد]] (شارح) | [[شاکر، محمود محمد]] (شارح) | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10172AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10172AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10172 | |||
| کتابخوان همراه نور =10172 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|طبقات (ابهام‌زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر|طبقات الشعراء (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''طبقات فحول الشعراء''' يا «طبقات الشعراء»، تأليف [[جمحی، محمد بن سلام|محمد بن سلام جمحى بصرى]] (139-231ق)، مشتمل بر شرح حال و اشعار شعراى جاهليت و اسلام است. محمود محمد شاكر بر اين كتاب مقدمه زده و آن را شرح كرده است. | '''طبقات فحول الشعراء''' يا «طبقات الشعراء»، تأليف [[جمحی، محمد بن سلام|محمد بن سلام جمحى بصرى]] (139-231ق)، مشتمل بر شرح حال و اشعار شعراى جاهليت و اسلام است. [[شاکر، محمود محمد|محمود محمد شاكر]] بر اين كتاب مقدمه زده و آن را شرح كرده است. | ||
بنا به عقيده بسيارى از محققان ادب معاصر عربى، اين كتاب در تاريخ ادب عربى، نخستين اثر بشمار مى‌آيد و برخى نيز آن را اولين اثر تدوين‌شده در نقد ادبى عرب مى‌دانند. بر اين پايه، ابن سلام را به‌حق مى‌توان پرچم‌دار تاريخ ادب‌نويسان دانست؛ زيرا [[ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانى]] «صاحب [[الأغاني]]»، ابوعلى قالى و زجاج در كتاب‌هاى خود، راه وى را پيموده‌اند<ref>ر.ک: دادخواه، حسين، ص80</ref> | بنا به عقيده بسيارى از محققان ادب معاصر عربى، اين كتاب در تاريخ ادب عربى، نخستين اثر بشمار مى‌آيد و برخى نيز آن را اولين اثر تدوين‌شده در نقد ادبى عرب مى‌دانند. بر اين پايه، ابن سلام را به‌حق مى‌توان پرچم‌دار تاريخ ادب‌نويسان دانست؛ زيرا [[ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانى]] «صاحب [[الأغاني]]»، ابوعلى قالى و زجاج در كتاب‌هاى خود، راه وى را پيموده‌اند<ref>ر.ک: دادخواه، حسين، ص80</ref> | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۷: | ||
ابن سلام از راوين و منتقدان قديم عرب است كه با نوشتن كتاب طبقات الشعراء، ادبيات‌نويسى و نقد ادبى را در ادب عربى پايه‌ريزى كرد. او در كتاب خود، استفاده از روش طبقه‌بندى، بيان اصل و نسب شاعران، بيان ويژگى‌هاى اخلاقى و شخصيتى آنان و نقد و بررسى اشعار را مورد توجه قرار داده است. اين روش‌ها گرچه ريشه در نقد ادبى دوره جاهلى و اموى دارد، ولى مورد استقبال منتقدان دوره‌هاى پس از ابن سلام نيز قرار گرفت و بايد اعتراف كرد كه برخى از اصول آن، در دوره معاصر همچنان كاربرد بسيار دارد<ref>ر.ک: دادخواه، حسين، ص77</ref> | ابن سلام از راوين و منتقدان قديم عرب است كه با نوشتن كتاب طبقات الشعراء، ادبيات‌نويسى و نقد ادبى را در ادب عربى پايه‌ريزى كرد. او در كتاب خود، استفاده از روش طبقه‌بندى، بيان اصل و نسب شاعران، بيان ويژگى‌هاى اخلاقى و شخصيتى آنان و نقد و بررسى اشعار را مورد توجه قرار داده است. اين روش‌ها گرچه ريشه در نقد ادبى دوره جاهلى و اموى دارد، ولى مورد استقبال منتقدان دوره‌هاى پس از ابن سلام نيز قرار گرفت و بايد اعتراف كرد كه برخى از اصول آن، در دوره معاصر همچنان كاربرد بسيار دارد<ref>ر.ک: دادخواه، حسين، ص77</ref> | ||
بخش اول كتاب به شاعران دوره جاهلى و مخضرمين (شاعرانى كه در پيش و پس از اسلام مى‌زيستند) و بخش دوم به شاعران دوره اسلامى اختصاص داده شده كه سودمندتر از بخش اول است. ابن سلام شاعران هر دوره را در ده طبقه دسته‌بندى كرده و در هر طبقه چهار شاعر را گنجانده است. گرچه دسته‌بندى او ساده به نظر مى‌رسد و خود كتاب نيز از نظم دقيقى برخوردار نيست، ولى از آنجا كه طبقات الشعراء اولين كتاب در نوع خود است، مى‌توان از كاستى‌هاى آن چشم‌پوشى كرد. | بخش اول كتاب به شاعران دوره جاهلى و مخضرمين (شاعرانى كه در پيش و پس از اسلام مى‌زيستند) و بخش دوم به شاعران دوره اسلامى اختصاص داده شده كه سودمندتر از بخش اول است. ابن سلام شاعران هر دوره را در ده طبقه دسته‌بندى كرده و در هر طبقه چهار شاعر را گنجانده است. گرچه دسته‌بندى او ساده به نظر مى‌رسد و خود كتاب نيز از نظم دقيقى برخوردار نيست، ولى از آنجا كه طبقات الشعراء اولين كتاب در نوع خود است، مى‌توان از كاستى‌هاى آن چشم‌پوشى كرد. نویسنده در كتاب خود، نسبت هر شاعر و گفته‌هاى ديگران درباره او را به‌همراه بخشى از اشعار شاعر مورد نظر و اخبارى از وى بيان داشته و گاهى نظر خود را نيز درباره آن شاعر گفته است<ref>ر.ک: همان، ص80</ref> | ||
نویسنده از يك‌سو، ادبيات قبل و پس از اسلام و شاعران مربوط را بر اساس ترتيب زمانى بيان مى‌دارد و از سوى ديگر، گروهى از شاعران را بر پايه موضوع شعرشان دسته‌بندى مى‌كند؛ براى نمونه از آنجا كه رثا در شعر عرب رواج بسيار داشته و ظاهراً اعراب به رثا و مفاخره بيش از انواع ديگر دلبسته بوده‌اند، دسته‌اى از شاعران را با نام‌هاى المتمم بن نويره، خنساء اعشى و كعب بن سعد به‌عنوان شاعران مرثيه‌سرا معرفى مى‌كند و المتمم بن نويره را بر ديگران ترجيح مى‌دهد؛ يا اينكه از ميان شاعران رجزسرا، الاغلب العلجى را اولين كسى مى‌داند كه به سبک رجز شعر سروده است. ابن سلام در استفاده از نوع ديگر دسته‌بندى شاعران؛ يعنى ترتيب مكانى، از شاعران مدينه اين‌گونه نام مى‌برد: [[حسان بن ثابت]]، كعب بن مالك، عبدالله بن رواحه، قيس بن الخطیم و ابوقيس بن الاسلت و سپس [[حسان بن ثابت]] را شاعرترين آنان معرفى مى‌كند. وى سپس بر پايه مذهب، به دسته‌بندى خود ادامه مى‌دهد و به شاعران يهودى مدينه مى‌پردازد و از پنج نفر نام مى‌برد<ref>ر.ک: همان، ص81-80</ref> | |||
ابن سلام به‌عنوان يك راوى و نسب‌شناس، براى جلوگيرى از هرگونه اشتباه در ضبط و ثبت‌نام‌هاى مشابه، كوشش كرده تا به‌طور دقيق و موشكافانه، نسب شاعران را بيان كند؛ براى نمونه، نسب امرؤالقيس شاعر مشهور دوره جاهلى و صاحب معلقه را اين‌گونه پى مى‌گيرد: «امرؤالقيس بن حجر بن الحارث بن عمرو بن حجر آكل المرار عمرو بن معاوية بن الحارث بن يعرب بن ثور بن مرتع بن معاوية بن كنده». وى در جاى ديگر به ذكر چند شاعر با نام يكسان «كميت» مى‌پردازد: كميت بن معروف و جد او كميت بن ثعلبه و كميت بن زيد. از ميان اين سه شاعر، ابن سلام، كميت بن معروف را از نظر نبوغ و كميت بن زيد را از نظر فراوانى شعر ترجيح مى‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> | ابن سلام به‌عنوان يك راوى و نسب‌شناس، براى جلوگيرى از هرگونه اشتباه در ضبط و ثبت‌نام‌هاى مشابه، كوشش كرده تا به‌طور دقيق و موشكافانه، نسب شاعران را بيان كند؛ براى نمونه، نسب امرؤالقيس شاعر مشهور دوره جاهلى و صاحب معلقه را اين‌گونه پى مى‌گيرد: «امرؤالقيس بن حجر بن الحارث بن عمرو بن حجر آكل المرار عمرو بن معاوية بن الحارث بن يعرب بن ثور بن مرتع بن معاوية بن كنده». وى در جاى ديگر به ذكر چند شاعر با نام يكسان «كميت» مى‌پردازد: كميت بن معروف و جد او كميت بن ثعلبه و كميت بن زيد. از ميان اين سه شاعر، ابن سلام، كميت بن معروف را از نظر نبوغ و كميت بن زيد را از نظر فراوانى شعر ترجيح مى‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص81</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۶: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#[[:noormags:88421|صفرى فروشانى، نعمت‌الله، «فصلى در تاريخ‌نگارى اسلامى»، مجله تاريخ اسلام، زمستان 1379، صفحه 32 تا 71]]. | |||
#لسانى فشاركى، محمدعلى، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج3، زير نظر [[موسوی بجنوردی، محمدکاظم|كاظم موسوى بجنوردى]]، تهران، مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، چاپ دوم، 1374. | |||
#[[:noormags:50180|دادخواه، حسين، «روش‌هاى نقد ادبى در طبقات الشعراء، اثر محمد بن سلام الجمحى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: مدرس علوم انسانى، پاييز 1379، شماره 16، صفحه 77 تا 84]]. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] | |||