۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
(لینک درون متنی) |
|||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
کتاب با مقدمه تحقیقی عبدالرحمن بدوی در ذکر شرححال، تألیفات و دیدگاههای [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] آغاز شده است. متن اثر از یک مقدمه و دو بخش عمده تشکیل شده است. مقدمه کتاب شامل مطالبی است در باب تاریخ ظهور فلسفه، ذکر فیلسوفان اولیه و بحثی پیرامون تاریخ طب. بخش اول صوان الحکمة دربردارنده اندرزهایی از 136 حکیم یونانی است و بخش دوم کتاب مشتمل بر پندهای 34 حکیم حوزه اسلامی که بیشتر آنها از فلاسفه و حکمای معاصر [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] هستند<ref>ر.ک: احسانینیک، ملیحه، ص14</ref>. در انتهای کتاب سه مقاله از [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] موضوع اجرام علوی، محرک اول و کمال ویژه نوع انسان ارائه شده است. | کتاب با مقدمه تحقیقی عبدالرحمن بدوی در ذکر شرححال، تألیفات و دیدگاههای [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] آغاز شده است. متن اثر از یک مقدمه و دو بخش عمده تشکیل شده است. مقدمه کتاب شامل مطالبی است در باب تاریخ ظهور فلسفه، ذکر فیلسوفان اولیه و بحثی پیرامون تاریخ طب. بخش اول صوان الحکمة دربردارنده اندرزهایی از 136 حکیم یونانی است و بخش دوم کتاب مشتمل بر پندهای 34 حکیم حوزه اسلامی که بیشتر آنها از فلاسفه و حکمای معاصر [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] هستند<ref>ر.ک: احسانینیک، ملیحه، ص14</ref>. در انتهای کتاب سه مقاله از [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] موضوع اجرام علوی، محرک اول و کمال ویژه نوع انسان ارائه شده است. | ||
[[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] در صوان از منابع یونانی فراوانی بهره برده است. ترجمههای اسحاق بن حنین و یحیی نحوی هم از دیگر منابع گمنام صوان الحکمة هستند<ref>ر.ک: همان، ص15</ref> و البته ابوسلیمان از مصادر فراوان دیگری در تصنیف کتابش استفاده کرده که با اطلاعاتی که اکنون در دسترس ماست قابل شناسایی نیستند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص73</ref> | [[سجستانی، محمد بن عزیز|سجستانی]] در صوان از منابع یونانی فراوانی بهره برده است. ترجمههای اسحاق بن حنین و یحیی نحوی هم از دیگر منابع گمنام صوان الحکمة هستند<ref>ر.ک: همان، ص15</ref> و البته [[ابوسلیمان سجستانی، محمد بن طاهر|ابوسلیمان]] از مصادر فراوان دیگری در تصنیف کتابش استفاده کرده که با اطلاعاتی که اکنون در دسترس ماست قابل شناسایی نیستند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص73</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
صوان در لغت به معنای جامهدان و صندوق و محفظهای برای نگهداری البسه است و صوان الحکمة کنایه از محفظه حکمت و دانش است<ref>ر.ک: احسانینیک، ملیحه، صفحه 13</ref>. گویا عنوان رایجی بوده است برای کتبی که در زمینه تاریخ حکما نوشته میشد. چنانچه تاریخ حکمای صاعد اندلسی و ملل و نحل شهرستانی و... را نیز صوان الحکمة میگفتند؛ اما نخستین بار سجستانی این عنوان را برای کتاب خود برگزید<ref>ر.ک: همان، صفحه 14</ref>. | صوان در لغت به معنای جامهدان و صندوق و محفظهای برای نگهداری البسه است و صوان الحکمة کنایه از محفظه حکمت و دانش است<ref>ر.ک: احسانینیک، ملیحه، صفحه 13</ref>. گویا عنوان رایجی بوده است برای کتبی که در زمینه تاریخ حکما نوشته میشد. چنانچه تاریخ حکمای صاعد اندلسی و [[الملل و النحل|ملل و نحل]] [[شهرستانی، محمد بن عبدالکریم|شهرستانی]] و... را نیز صوان الحکمة میگفتند؛ اما نخستین بار سجستانی این عنوان را برای کتاب خود برگزید<ref>ر.ک: همان، صفحه 14</ref>. | ||
در مورد شیوه نگارش اثر میتوان گفت که تاریخنگاری فلسفی به معنای متعارف امروزی، یعنی بررسی سیر تحول اندیشه، نزد قدما مرسوم نبوده است. لذا در صوان با چنین فضایی روبهرو نیستیم. کتب بهجا مانده در زمینه تاریخ فلسفه نشان میدهد که شیوه تاریخنگاری فلسفی در قرون گذشته بسیار متفاوت از ساختار امروزی آن بوده و قدما به شیوههای متنوعی آرا و اندیشههای حکما را ثبت و ضبط کردهاند. برخی تاریخنگاران فلسفه به سیرهنویسی و جمعآوری اطلاعات جزئی پیرامون زندگی حکما بسنده کردهاند و چیزی بیش از زندگینامه ایشان به دست نمیدهند. کتاب [[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست ابن ندیم]] (متوفی 380ق)، [[طبقات الأطباء و الحكماء|طبقات الأطباء]] [[ابن جلجل، سلیمان بن حسان|ابن جلجل]] (متوفی 377ق) و [[تاریخ الحکماء قفطی|تاريخ الحكماء]] [[قفطی، علی بن یوسف|قفطی]] (متوفی 646ق) به این شیوه نگارش یافتهاند. برخی دیگر تنها به بیان کلمات قصار بزرگان و ارائه گفتارهای حکیمانه اکتفا میکنند و به سرگذشت اندیشمندان التفاتی ندارند. اینگونه تاریخنگاریها بیشتر شبیه اندرزنامهها و گلچینهای ادبی است. در این شیوه ذوق و سلیقه نگارنده و میزان دسترسی او به منابع، در گزینش گفتار حکما تأثیر فراوان دارد. نوادر الفلاسفة حنین بن اسحاق (متوفی 260ق)، الكلم الروحانية في الحكم اليونانية ابوالفرج هندو (متوفی 420ق) و محبوب القلوب قطبالدین اشکوری لاهیجی (ق11) نمونههایی از این شیوه نگارش هستند. در زمان [[ابوسلیمان سجستانی، محمد بن طاهر|ابوسلیمان سجستانی]] تاریخنگاری به هر دو شیوه رایج بوده است. ابوسلیمان کمابیش از شیوه نخست بهره گرفته، اما به تحقیق میتوان گفت که در صوان الحکمة شیوه دوم غالب بوده است. این کتاب مملو از گفتارهای حکیمانهای است که از روی نوشتهها و یا گفتههای حکما جمعآوری شده است. این امر نشاندهنده میزان دسترسی ابوسلیمان به منابع است. این پندها از تالس ملطی آغاز میشود و بدون رعایت نظم تاریخی تا ابوسلیمان مقدسی ادامه مییابد. با توجه به شواهد تاریخی موجود در اثر میتوان گفت که صوان الحکمة در فاصله زمانی کندی (متوفی 255ق) تا [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابنسینا]] (متوفی 428ق)، مقارن با روزگار [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] (متوفی 359ق) و عامری (متوفی 381) شکل گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | در مورد شیوه نگارش اثر میتوان گفت که تاریخنگاری فلسفی به معنای متعارف امروزی، یعنی بررسی سیر تحول اندیشه، نزد قدما مرسوم نبوده است. لذا در صوان با چنین فضایی روبهرو نیستیم. کتب بهجا مانده در زمینه تاریخ فلسفه نشان میدهد که شیوه تاریخنگاری فلسفی در قرون گذشته بسیار متفاوت از ساختار امروزی آن بوده و قدما به شیوههای متنوعی آرا و اندیشههای حکما را ثبت و ضبط کردهاند. برخی تاریخنگاران فلسفه به سیرهنویسی و جمعآوری اطلاعات جزئی پیرامون زندگی حکما بسنده کردهاند و چیزی بیش از زندگینامه ایشان به دست نمیدهند. کتاب [[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست ابن ندیم]] (متوفی 380ق)، [[طبقات الأطباء و الحكماء|طبقات الأطباء]] [[ابن جلجل، سلیمان بن حسان|ابن جلجل]] (متوفی 377ق) و [[تاریخ الحکماء قفطی|تاريخ الحكماء]] [[قفطی، علی بن یوسف|قفطی]] (متوفی 646ق) به این شیوه نگارش یافتهاند. برخی دیگر تنها به بیان کلمات قصار بزرگان و ارائه گفتارهای حکیمانه اکتفا میکنند و به سرگذشت اندیشمندان التفاتی ندارند. اینگونه تاریخنگاریها بیشتر شبیه اندرزنامهها و گلچینهای ادبی است. در این شیوه ذوق و سلیقه نگارنده و میزان دسترسی او به منابع، در گزینش گفتار حکما تأثیر فراوان دارد. نوادر الفلاسفة حنین بن اسحاق (متوفی 260ق)، الكلم الروحانية في الحكم اليونانية ابوالفرج هندو (متوفی 420ق) و محبوب القلوب قطبالدین اشکوری لاهیجی (ق11) نمونههایی از این شیوه نگارش هستند. در زمان [[ابوسلیمان سجستانی، محمد بن طاهر|ابوسلیمان سجستانی]] تاریخنگاری به هر دو شیوه رایج بوده است. ابوسلیمان کمابیش از شیوه نخست بهره گرفته، اما به تحقیق میتوان گفت که در صوان الحکمة شیوه دوم غالب بوده است. این کتاب مملو از گفتارهای حکیمانهای است که از روی نوشتهها و یا گفتههای حکما جمعآوری شده است. این امر نشاندهنده میزان دسترسی ابوسلیمان به منابع است. این پندها از تالس ملطی آغاز میشود و بدون رعایت نظم تاریخی تا ابوسلیمان مقدسی ادامه مییابد. با توجه به شواهد تاریخی موجود در اثر میتوان گفت که صوان الحکمة در فاصله زمانی کندی (متوفی 255ق) تا [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابنسینا]] (متوفی 428ق)، مقارن با روزگار [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] (متوفی 359ق) و عامری (متوفی 381) شکل گرفته است<ref>ر.ک: همان</ref>. |
ویرایش