۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف'
جز (جایگزینی متن - '،ق' به '، ق') |
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
اين اثر كه از نوشته‌هاى ابوحامد غزالى است در زمانى شكل گرفته كه او رياست مدرسۀ نظاميه را بر عهده داشته است. | اين اثر كه از نوشته‌هاى ابوحامد غزالى است در زمانى شكل گرفته كه او رياست مدرسۀ نظاميه را بر عهده داشته است. | ||
مؤلف آراء و عقايد اسماعيليان يا همان باطنى‌ها را مورد نقد قرار داده است.ظاهرا علت تألیف كتاب تعداد زياد اسماعيليان و رشد عقايدشان در آن دوره بوده است.او انگيزۀ خود را اين‌گونه بيان مى‌كند«مدتها در ذهن خود داشتم كه كتابى در علم دين بنويسم تا با آن رسم خدمت و شكر نعمت را از خدمت خليفۀ عباسى احمد مستنصر باللّه كرده باشم اما در انتخاب موضوع اين كتاب متحير بودم تا اينكه اوامر شريفۀ مقدسه از جانب ايشان بر اين خادم صادر شد كه كتابى تصنيف كنم در ردّ باطنيه كه مشتمل است بر كشف بدعتهاى آنها و كيفيت حيله و تلبيهايشان.»[1] | |||
اين كتاب مانند ساير كتب | اين كتاب مانند ساير كتب مؤلف در اين دوره (تهافات الفلاسفه و...)، بيش از هرچيز از تعصبات او نسبت به افكار خاص و عقايد مطرح در جامعه متأثر و شيوۀ او در نقدهايش جدل و مغالطه است. | ||
==ساختار كتاب== | ==ساختار كتاب== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
مطالب كتاب در 10 باب و به شرح زير تنظيم شده‌اند: | مطالب كتاب در 10 باب و به شرح زير تنظيم شده‌اند: | ||
1- | 1-مؤلف طى سه مرحله روش نگارش كتاب را توضيح مى‌دهد.او شيوۀ استدلال‌هايش را شيوه‌اى متوسط بين برهان و جدل معرفى كرده و معتقد است در بيان مباحث از ايجاز و اطناب خوددارى و اعتدال را رعايت كرده است. | ||
2-القاب باطنيه همچون اسماعيليه، قرامطيه، خرميه، قرامطه، خرمدينيّه، سبعيه، بابكيه، معمره، تعليميه و علت نامگذارى آنها. | 2-القاب باطنيه همچون اسماعيليه، قرامطيه، خرميه، قرامطه، خرمدينيّه، سبعيه، بابكيه، معمره، تعليميه و علت نامگذارى آنها. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
9-بيان ادلۀ شرعى و براهين عقلى بر امامت مستظهر باللّه و شرح صفات امام واجب الاطاعة كه عبارتند از شش صفت ذاتى:بلوغ، عقل، حريت،ذكوريت، قريشى بودن و سلامت حواس و بدن؛و چهار صفت اكتسابى:؟ | 9-بيان ادلۀ شرعى و براهين عقلى بر امامت مستظهر باللّه و شرح صفات امام واجب الاطاعة كه عبارتند از شش صفت ذاتى:بلوغ، عقل، حريت،ذكوريت، قريشى بودن و سلامت حواس و بدن؛و چهار صفت اكتسابى:؟ | ||
(ابهت و عظمت در بين خلق)، كفايت(مراعات مصالح مردم)، ورع و علم. | (ابهت و عظمت در بين خلق)، كفايت(مراعات مصالح مردم)، ورع و علم.مؤلف معتقد است همۀ اين صفات در مستظهر باللّه جمع هستند. | ||
10-الف)بيان وظايف دينى امام:تفكر در امر خلقت، مراعات تقوى، اصلاح خلق، گذراندن عمر در طلب علم و عمل | 10-الف)بيان وظايف دينى امام:تفكر در امر خلقت، مراعات تقوى، اصلاح خلق، گذراندن عمر در طلب علم و عمل | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
1-نمود تعصبات و غلبه‌شان بر حقايق: | 1-نمود تعصبات و غلبه‌شان بر حقايق:مؤلف گرچه غرض خود را بحث علمى مى‌داند ولى از تعصبات دور نمانده است. | ||
هرچند او باطنى‌ها را سرزنش مى‌كند كه امامانى براى خود برگزيده‌اند كه قائلند معصوم، منصوص از جانب پيامبر(ص) و واجب الاطاعه هستند، اما خود امامت را براى مستظهر باللّه ثابت مى‌كند و قائل مى‌شود اطاعت از او واجب است و همۀ علماى جهان بايد بر واجب الاطاعه بودنش فتوا بدهند. | هرچند او باطنى‌ها را سرزنش مى‌كند كه امامانى براى خود برگزيده‌اند كه قائلند معصوم، منصوص از جانب پيامبر(ص) و واجب الاطاعه هستند، اما خود امامت را براى مستظهر باللّه ثابت مى‌كند و قائل مى‌شود اطاعت از او واجب است و همۀ علماى جهان بايد بر واجب الاطاعه بودنش فتوا بدهند. | ||
2-تاثر شديد از حاكم وقت:همان‌گونه كه | 2-تاثر شديد از حاكم وقت:همان‌گونه كه مؤلف در مقدمه ذكر مى‌كند هدفش از تأليف كتاب كسب رضايت حاكم وقت(مستظهر باللّه)بوده است نه چيز ديگرى. | ||
3-دشمنى خاص نسبت به باطنى‌ها:يكى از اهداف اصلى مؤلف مبارزه با باطنى‌گرى است كه شديدا بر آن تأكيد داشته است.همان‌طور كه در كتاب القسطاس المستقيم(شرح مناظره‌اش با يك اسماعيلى)خود را براى فهم صواب و ناصواب علوم از رجوع به امام معصوم بى‌نياز مى‌داند و آيات قرآن را مكفى مى‌شمارد. | 3-دشمنى خاص نسبت به باطنى‌ها:يكى از اهداف اصلى مؤلف مبارزه با باطنى‌گرى است كه شديدا بر آن تأكيد داشته است.همان‌طور كه در كتاب القسطاس المستقيم(شرح مناظره‌اش با يك اسماعيلى)خود را براى فهم صواب و ناصواب علوم از رجوع به امام معصوم بى‌نياز مى‌داند و آيات قرآن را مكفى مى‌شمارد. | ||